Morgunblaðið - 01.08.2017, Blaðsíða 17

FRÉTTIR 17Erlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 2017
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Aðskilnaðarsinnar í austurhluta
Úkraínu hafa lýst því yfir að þeir ætli
að stofna sjálfstætt ríki sem þeir
kalla „Litla Rússland“ og vona að nái
yfir alla Úkraínu. Áður höfðu þeir
þjóðnýtt mörg fyrirtæki á yfirráða-
svæðum sínum og er talið að tugir
þúsunda íbúanna hafi misst vinnuna
vegna þjóðnýtingarinnar, að sögn
þýska vikublaðsins Spiegel.
Leiðtogar aðskilnaðarsinna í Al-
þýðulýðveldinu Donetsk sögðu í vik-
unni sem leið að nýtt sjálfstætt ríki
yrði stofnað eftir þjóðaratkvæða-
greiðslu og það ætti að heita Malo-
rossíja, eða Litla Rússland. Á keis-
aratímabilinu notuðu Rússar það
heiti yfir mestan hluta þess land-
svæðis sem núna tilheyrir Úkraínu.
Aðskilnaðarsinnarnir sögðu að Don-
etsk yrði höfuðborg nýja ríkisins,
sem ætti að ná yfir öll landsvæði
Úkraínu. Kænugarður ætti aðeins að
gegna hlutverki „miðstöðvar menn-
ingar og sögu“.
Fáránleg „leiksýning“
Pavlo Klimkin, utanríkisráðherra
Úkraínu, sagði að yfirlýsing
aðskilnaðarsinnanna væri fáránleg
„leiksýning“, runnin undan rifjum
„leikbrúðustjórnendanna í Kreml“.
Úkraínumenn og bandamenn þeirra
á Vesturlöndum myndu „aldrei leyfa
þessu að gerast“.
Talsmaður Vladimírs Pútín Rúss-
landsforseta sagði að leiðtogi að-
skilnaðarsinna í Alþýðulýðveldinu
Donetsk, Alexander Zakhartsjenkó,
hefði átt frumkvæði að yfirlýsing-
unni. Stjórnvöld í Moskvu hefðu ekki
vitað af henni fyrr en greint var frá
henni í fjölmiðlum. Leiðtogar að-
skilnaðarsinna í Alþýðulýðveldinu
Lugansk sögðust ekki hafa sam-
þykkt yfirlýsinguna og sögðu að um-
ræða um stofnun nýs ríkis væri
„ótímabær“.
Aðskilnaðarsinnarnir náðu stórum
svæðum í austurhéruðum Úkraínu á
sitt vald árið 2014, m.a. borgunum
Donetsk og Lugansk. Stjórnvöld í
Kænugarði og á Vesturlöndum saka
Rússa um að hafa vopnað upp-
reisnarmenn í austurhéruðunum og
sent þangað þúsundir hermanna, en
Rússar hafa neitað því.
Að sögn Spiegel hafa aðskilnaðar-
sinnarnir þjóðnýtt 53 fyrirtæki í
austurhéruðunum eftir að Petro Por-
osjenkó, forseti Úkraínu, sleit við-
skiptatengslum milli austurhérað-
anna og annarra svæða í landinu.
Talsmaður Pútíns sagði að Rússar
styddu þjóðnýtinguna.
Flest fyrirtækjanna voru í eigu
úkraínska olígarkans Rinats
Akhmetov, sem stórauðgaðist á
einkavæðingunni í Úkraínu eftir
hrun Sovétríkjanna árið 1991. Að-
skilnaðarsinnarnir lokuðu m.a. stál-
verksmiðjum og stórum kolanámum
sem hafa verið mjög mikilvægar fyrir
efnahag Úkraínu.
Ráðgjafi Pútíns áhrifamestur
Spiegel hefur eftir Aleksander
Khodakovskí, fyrrverandi öryggis-
málaráðherra Alþýðulýðveldisins
Donetsk, að um 100.000 manns, eða
einn af hverjum tíu íbúanna, hafi
starfað í fyrirtækjunum sem voru
þjóðnýtt. Hann hefur átt í útistöðum
við leiðtoga Alþýðulýðveldisins Don-
etsk og kveðst hafa miklar áhyggjur
af versnandi ástandi á yfirráðasvæði
þeirra. „Án stuðnings Rússlands
væru Úkraínumenn búnir að kyrkja
okkur fyrir löngu.“
Hermt er að framleiðsla þjóðnýttu
verksmiðjanna hafi hrunið vegna
skorts á hæfum stjórnendum, hrá-
efnum og rekstrarfé. Að sögn Khoda-
kovskís voru verksmiðjurnar settar
undir stjórn fyrirtækis sem nefnist
Wneschtorgserwis. Það er skráð í
uppreisnarhéraði í Georgíu, Suður-
Ossetíu, sem Rússar hafa viðurkennt
sem sjálfstætt ríki eftir að hafa hjálp-
að rússneskumælandi aðskilnaðar-
sinnum að komast þar til valda.
Khodakovskí segir að heilu verk-
smiðjurnar hafi verið rifnar niður og
tækin hafi verið seld til Rússlands.
Hann telur að Vladislav Súrkov, ráð-
gjafi Pútíns og sendimaður hans í al-
þýðulýðveldunum, sé áhrifamesti
maðurinn á yfirráðasvæðum aðskiln-
aðarsinnanna.
Hyggjast stofna Litla Rússland
 Alþýðulýðveldið Donetsk stefnir að stofnun nýs ríkis sem nái yfir öll landsvæði Úkraínu  Aðskiln-
aðarsinnar hafa þjóðnýtt fyrirtæki í austurhéruðunum  Tugir þúsunda íbúanna hafa misst vinnuna
Tengist Rússlandi
NATO-ríki
Herlið
NATO
Utan NATO
2014-2017
Stjórnvöld í Moskvu innlima
Krím í Rússland og sökuð um að
ýta undir uppreisn aðskilnaðarsinna
í Austur-Úkraínu
Ákveðið á leiðtogafundi NATO í Varsjá
að koma sérstökum hersveitum (EFP)
fyrir í löndummeð landamæri að
Rússlandi og Hvíta-Rússlandi
Rússar segjast ætla að koma
fyrir eldflaugum í Kalíníngrad
Fyrstu hermennirnir
í nýjum hersveitum NATO
sendir til Litháens
NATO efnir til
heræfinga nálægt
Suwalki-
skarði
Árlegar heræfingar NATO
hefjast í Eystrasalts-
ríkjunum og Póllandi.
11.300 hermenn
taka þátt í þeim
25. janúar2017
Sept. 2017
Júní
23. maí
EFP
Fjögur „orrustu-
fylki“ í Eistlandi,
Lettlandi, Litháen
og Póllandi
4.500 hermenn frá
15 aðildarríkjum
21. nóvember 2016
8.-9. júlí 2016
Eystrasaltsríkin og Rússland
Heimild: NATO
Kanadamenn
Bandaríkjamenn
Þjóðverjar
Bretar
LETTLAND
EISTLAND
FINNLAND
HVÍTA-RÚSSLAND
RÚSSLAND
MOSKVA
SVÍÞJÓÐ
NOREGUR
LITHÁEN
Kalíníngrad (RÚSSLAND)
PÓLLAND
Suwalki-skarð
200 km
Eystra-
salt
Rússar fyrirhuga
heræfingar í
Vestur-Rússlandi
Frá heræfingu NATO í
Litháen 12.-23. júní
Mike Pence, varaforseti Bandaríkjanna, ræddi við leið-
toga Eistlands, Lettlands og Litháens í gær og fullviss-
aði þá um að Bandaríkin myndu styðja löndin ef Rúss-
land ógnaði öryggi þeirra. „Við stöndum með þjóðum
Eistlands, Lettlands og Litháens og munum alltaf gera
það,“ sagði Pence eftir fundinn, sem var haldinn í Tall-
inn, höfuðborg Eistlands. Hann sagði að stjórn Donalds
Trump Bandaríkjaforseta vonaðist eftir betri tengslum
við Rússland þegar fram liðu stundir en stæði við
fimmtu greinina í stofnsáttmála Atlantshafsbandalags-
ins um að árás á eitt aðildarríkjanna jafngilti árás á
þau öll. Trump sagði fyrir forsetakosningarnar að
bandalagið væri orðið „úrelt“ en Pence lagði áherslu
að „öflugt og samhent NATO“ væri mikilvægt.
Segir stjórn Trumps standa með Eystrasaltsríkjunum
Stjórnarandstaðan í Venesúela sagði
í gær að ekkert væri að marka yfir-
lýsingu kjörstjórnar um að kjör-
sóknin í umdeildum kosningum til
stjórnlagaþings í fyrradag hefði ver-
ið 41,5%. Stjórnarandstaðan segir að
88% þeirra, sem voru á kjörskrá, hafi
ekki greitt atkvæði. Hún segist ekki
ætla að viðurkenna úrslit kosning-
anna og lýsir þeim sem skrefi í átt að
einræði í landinu.
Stjórnarandstaðan hvatti Vene-
súelamenn til að halda áfram götu-
mótmælum gegn áformum Niculás
Maduros, forseta landsins, um
breytingar á stjórnarskránni. Að
minnsta kosti tíu biðu bana í mót-
mælunum á sunnudag og meira en
hundrað til viðbótar hafa látið lífið
síðustu fjóra mánuði í árásum örygg-
issveita á mótmælendur.
Talsmaður framkvæmdastjórnar
Evrópusambandsins sagði að at-
burðirnir um helgina hefðu „aukið
áhyggjur hennar af örlögum
lýðræðisins í Venesúela“. Fram-
kvæmdastjórnin hefði miklar efa-
semdir um að hún gæti viðurkennt
úrslit kosninganna.
Talsmaður utanríkisráðuneytis
Bandaríkjanna fordæmdi kosning-
arnar og sagði að gripið yrði til refsi-
aðgerða vegna valdboðsstefnu ráða-
mannanna í Venesúela sem græfu
undan lýðræði og virtu mannréttindi
að vettugi.
Nýtur lítils stuðnings
Efnt var til kosninganna til að
kjósa stjórnlagaþing sem á að breyta
stjórnarskránni. Andstæðingar for-
setans segja að markmiðið með
kosningunum sé að auka völd hans
og koma í veg fyrir að hann missi
embættið. Nýlegar skoðanakannanir
í Venesúela benda til þess að aðeins
um 20% styðji Maduro og 70% vilji
ekki að stjórnarskránni verði breytt.
Lýst sem skrefi
í átt að einræði
 Kosningum í Venesúela hafnað
AFP
Barist Frá átökum milli mótmæl-
enda og lögreglumanna í Caracas.
Loftpressur - stórar sem smáar