Fréttablaðið - 07.05.2018, Blaðsíða 14

Stuðlaberg er helgað hefð-bundinni ljóðlist en þó er langt í frá að tímaritinu
sé stefnt gegn óhefðbundnum
ljóðum,“ segir Ragnar Ingi Aðal-
steinsson, aðjunkt, rithöfundur og
ljóðskáld, um ljóðatímaritið Stuðla-
berg sem hann gaf fyrst út haustið
2012.
„Það er mín bjargfasta skoðun að
ljóð eigi hver og einn að yrkja eftir
því sem andinn innblæs hverju
sinni, og þau ljóð sem hreyfa við
lesandanum á einhvern hátt séu
góð ljóð án tillits til hvernig þau
eru gerð,“ segir Ragnar.
Hitt sé svo staðreynd að
Íslendingar eigi mjög merkilega
forna ljóðhefð.
„Hefðbundna ljóðið, með
afmarkaðri braglínulengd, takt-
bundinni hrynjandi og ljóðstöfum
samkvæmt ströngum reglum, er
menningarperla sem við höfum
varðveitt um aldir og er hvergi til
á byggðu bóli nema hér á Íslandi.
Fyrir þúsund árum voru þessar
reglur útbreiddar um alla Norður-
Evrópu en nágrannaþjóðirnar
hafa glatað þeim. Stuðlasetning
var notuð í enskum ljóðum fram á
15. öld en þá hvarf hún úr kveð-
skapnum,“ útskýrir Ragnar, en á
Norðurlöndum hurfu bragregl-
urnar fyrr, líklega í kringum 1200.
Bragforminu misþyrmt
Á árunum 2004 til 2010 gerði
Ragnar stóra rannsókn á þróun
stuðlasetningar í íslenskri ljóðlist.
„Þar kom í ljós að stuðla-
setningar hefðin hefur varðveist
hér algjörlega óbreytt allt frá tíma
Braga Boddasonar, sem var uppi
í Noregi á fyrri hluta 9. aldar.
Nokkrar breytingar hafa þó orðið
á því hvaða hljóð stuðla saman.
Því hafa valdið breytingar á fram-
burði sem gerðu það að verkum að
framstöðuhljóð hættu að stuðla
saman. En skáldin brugðust jafnan
við og breyttu reglunum til að
grunngildin héldu sér,“ upplýsir
Ragnar.
Á seinni hluta 20. aldar, þegar
nútímaljóðið var að ryðja sér til
rúms, kom bakslag í gömlu brag-
fræðina.
„Á þeim tíma sá maður gjarnan
vísur sem voru rangt eða ekki
stuðlaðar en fengu samt birtingu í
fjölmiðlum án athugasemda. Höf-
undarnir töldu sig vera að yrkja
hefðbundið en kunnu ekki regl-
urnar og út frá sjónarhorni þess
sem hafði eyra fyrir þessum hefð-
bundna brag var slíkur kveðskapur
ónýtur og með öllu óbirtingar-
hæfur. Það var þá sem ég fór að
skrifa kennslubækur í bragfræði.
Mér rann til rifja að sjá gamla brag-
forminu misþyrmt á þennan hátt,“
segir Ragnar.
Einfaldar bragreglur
Eitt vill Ragnar ítreka: Að hverjum
og einum sé frjálst að yrkja eftir
hvaða reglum sem menn setja sér.
„En hefðbundna ljóðformið,
bragurinn sem hér hefur lifað
með þjóðinni í 1200 ár, hefur í sér
mjög ákveðnar reglur, fáar og ein-
faldar. Eddukvæðin, Dróttkvæðin,
Háttatal Snorra Sturlusonar, Lilja
Eysteins Ásgrímssonar, Ljómur
Jóns Arasonar, Passíusálmar Hall-
gríms Péturssonar, rímur Stein-
unnar Finnsdóttur og Sigurðar
Breiðfjörðs, sonnettur Jónasar
Hallgrímssonar, Tíminn og vatnið
eftir Stein Steinarr og Disneyrímur
Þórarins Eldjárns; allt er þetta
bundið sömu bragreglunum,
unnið af stakri nákvæmni og
vandvirkni skálda sem bera djúpa
virðingu fyrir hefðinni og leyfa sér
engar undantekningar.“
Ragnar bendir á að vísnasmiðir
sem skemmta á hagyrðingamótum
noti nákvæmlega sömu bragreglur
og Egill Skalla-Grímsson og Þor-
móður Bersason Kolbrúnarskáld.
„Ef við yrkjum hefðbundið skul-
um við gera það rétt,“ segir Ragnar.
„Bragreglurnar eru ekki þyngri né
flóknari en svo að nemendur 8.
bekkjar grunnskólans læra þær í
þremur til fjórum íslenskutímum,
og fara létt með.“
Ung og aldin skáld
Tímaritið Stuðlaberg þjónar þeim
tilgangi að styðja við hina fornu
braghefð.
„Þar birti ég ljóð sem ort eru
undir hefðbundnum bragar-
háttum og fjallað er um vísnagerð
og bragfræði,“ útskýrir Ragnar.
Ritið er 34 blaðsíður og meðal
fastra efnisþátta má nefna dægur-
vísur þar sem Ragnar fær nokkra
hagyrðinga til að yrkja um sitthvað
sem er á döfinni hverju sinni. Í
nýútkomnu hefti Stuðlabergs yrkja
konur um #metoo-byltinguna,
opnuviðtal er við hagyrðinga
sem tjá sig um vísnagerðina út frá
ýmsum hliðum, lausavísnaþáttur
er fastur liður í blaðinu og fjallað er
um ljóðabækur. Vart þarf að taka
fram að þær bækur geyma ein-
göngu hefðbundin ljóð.
„Mikil gróska er nú í útgáfu hefð-
bundinna ljóða. Þar er bæði um að
ræða endurútgáfur á ljóðum eldri
skálda og ekki síður nýjar bækur
eftir núlifandi skáld, ung og aldin,
sem yrkja hefðbundið og vilja koma
kveðskap sínum á framfæri. Auk
föstu þáttanna eru birtar greinar um
bragfræðileg efni og ýmislegt annað
sem tengist braghefðinni á einhvern
hátt,“ útskýrir Ragnar.
Þegar Stuðlaberg kom fyrst út
fékk það strax ágætar undirtektir
og fer áskrifendahópurinn sístækk-
andi.
„Fyrstu árin voru erfið fjárhags-
lega en það hefur gengið æ betur
eftir því sem fleiri frétta af blaðinu
og áskrifendum fjölgar. Af og til fær
blaðið styrki frá einstaklingum eða
fyrirtækjum og allt slíkt er þegið
með þökkum. Stefnt er að því að
blaðið standi undir sér peninga-
lega og vonandi tekst það fljótlega,“
segir Ragnar.
Áskriftasíminn er 895 8697 (eða
567 1887) og einnig er hægt að
panta áskrift á netinu: ria@hi.is
Fólk er kynningarblað sem býður auglýsendum
að kynna vörur og þjónustu í formi viðtala og um-
fjallana. Í blaðinu er einnig hefðbundið ritstjórnar-
efni. Blaðið fylgir Fréttablaðinu daglega.
Umsjónarmenn efnis: Elín Albertsdóttir, elin@frettabladid.is, s. 512 5349 | Ragnheiður Tryggvadóttir,
heida@frettabladid.is, s. 512 5367 | Oddur Freyr Þorsteinsson, oddurfreyr@frettabladid.is, s. 512 5368
| Sigríður Inga Sigurðardóttir, sigriduringa@frettabladid.is, s. 512 5372 | Starri Freyr Jónsson, starri@
frettabladid.is, s. 512 5358 | Þórdís Lilja Gunnarsdóttir, thordisg@frettabladid.is s. 512 5338
Útgefandi:
365 miðlar
Ábyrgðarmaður:
Elmar Hallgríms Hallgrímsson
Sölumenn: Atli Bergmann, atli@frettabladid.is, s. 512 5457 | Jón Ívar Vil-
helmsson, jonivar@frettabladid.is, s. 512 5429 | Ólafur H. Hákonarson,
olafurh@frettabladid.is, s. 512 5433 |
Ragnar Ingi gerði stóra rannsókn á þróun stuðlasetningar í íslenskri ljóðlist og
þar kom í ljós að hún hefur varðveist hér á landi óbreytt frá 9. öld.
Stuðlaberg er hvalreki fyrir alla ljóðaunnendur og efnistökin eru skemmtileg, fjölbreytt og áhugaverð. MYNDIR/EYÞÓR
2 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 7 . M A Í 2 0 1 8 M Á N U DAG U R
0
7
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:4
7
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
B
3
-0
D
2
0
1
F
B
3
-0
B
E
4
1
F
B
3
-0
A
A
8
1
F
B
3
-0
9
6
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
4
8
s
_
6
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K