Saga - 2008, Blaðsíða 60

um sk‡rsluhald og bréfaskipti, og svo á›urnefnd Sacra Poeniten-
tiaria Apostolica. Hlutverk hinnar sí›astnefndu var a› fást vi› flau
brot gegn einstökum stofnunum kirkjunnar og kirkjunnar mönnum
sem flurfti a› fjalla um í Páfagar›i. Vald stofnunarinnar var grund-
a› á kennisetningunni um algjört vald páfa sem sta›gengils Péturs
postula til a› veita og svipta ná›.
Á tímum hins volduga páfa Innócentíusar III. var betri skikkan
komi› á aflausn synda en á›ur haf›i veri› og á 13. öld var› til sú
stofnun sem hér er til umfjöllunar. Verkefnum stofnunarinnar fjölg-
a›i og mikilvægi hennar jókst á næstu öldum og vi› upphaf si›-
breytingarinnar gaf hún ár hvert út flúsundir aflausnarbréfa fyrir
flær syndir og brot sem hún haf›i afskipti af, ásamt undanflágum
af ‡msu tagi sem páfi gat veitt.
Ári› 1438 gaf Evgeníus IV. út páfabullu flar sem valdsvi› og
skipulag stofnunarinnar var útfært nákvæmlega. Eftir flessari páfa-
bullu starfa›i stofnunin næstu áratugina og á fleim tíma ná›u völd
hennar og áhrif hámarki. Stofnunin haf›i nú á a› skipa vel skipu-
lög›u regluveldi me› fjölda embættismanna og ritara sem afgreiddu
mál fleirra sem flanga› leitu›u.
Yfirma›ur stofnunarinnar kom ævinlega úr hópi kardínála og
bar titilinn poenitentiarius major sem fl‡›a mætti sem yfirskriftafull-
trúi.11 Hann var skipa›ur beint af páfa. Tveir menn gegndu embætti
yfirskriftafulltrúa á flví tímabili sem hér er til umfjöllunar. fieir
voru Filippo Calandrini en hann undirritar elsta bréfi› af fleim tíu
sem hér fara á eftir og Giuliano della Rovere12 sem sí›ar var› hinn
herskái páfi Júlíus II., sá hinn sami og lét ljúka vi› Sixtínsku kapell-
una og ré› Michelangelo til a› mála lofti› í henni. Allir yfirmenn
Skriftastofnunarinnar komu mjög vi› sögu kirkjunnar og voru
merkir endurreisnarhöf›ingjar. Næstur a› völdum var sta›gengill
yfirskriftafulltrúa og bar hann titilinn regens. Sta›genglarnir höf›u
í raun svipu› völd og yfirskriftafulltrúi og undirritu›u gjarnan
úrskur›arbréf stofnunarinnar. fia› á t.d. vi› um flau af íslensku bréf-
unum sem eru frá tíma Alexanders VI., en fleir della Rovere voru
litlir vinir og var sá sí›arnefndi um tíma í útleg› í Frakklandi. Auk
flessara háembættismanna störfu›u á vegum stofnunarinnar sér-
fræ›ingar í kirkjurétti, verkstjórar og skrifarar af ‡msu tagi sem
ekki ver›a taldir upp hér.
guðmundur j. guðmundsson60
11 Lára Magnúsardóttir notar fletta hugtak í Bannfæring og kirkjuvald á Íslandi.
12 Í íslenskum heimildum, svo sem í Fornbréfasafninu, er hann venjulega nefndur
Júlíus af Sabina.
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 5/15/08 11:17 AM Page 60