Jökull


Jökull - 01.01.2015, Blaðsíða 11

Jökull - 01.01.2015, Blaðsíða 11
Structure and tectonic position of the Eyjafjallajökull volcano, S-Iceland The idea of gravitational stresses being responsi- ble for the Eyjafjallajökull fissure swarm, its evolu- tion and presently anomalous E-W orientation is sup- ported by, or consistent with, the following lines of argumentation: 1. Eyjafjallajökull and Katla were constructed in a propagating rift (Óskarsson et al., 1982). They ex- tended the land mass of Iceland beyond the insular shelf. This happened before the youngest volcanic system, the Vestmannaeyjar system, was formed. 2. The observations and model calculations show- ing sill intrusions in 1994 and 1999 (Pedersen and Sigmundsson, 2004, 2006), accompanied by earth- quake focal mechanisms with vertical T-axis (Dahm and Brandsdóttir, 1997), and sill intrusion followed by a vertical E-W dike preceding the 2010 flank erup- tion within the fissure swarm (Sigmundsson et al., 2010) are all consistent with an idea of an E-W fissure swarm primarily affected by gravitational stresses. 3. The oldest dikes exposed at the base of the volcano have a dominating strike of NE (Loughlin, 1995), whereas the most recent eruptive fissures show a clear E-W strike. This indicates that the original stress field was modified as the volcanic edifice was built up. 4. Topography of the volcano correlates with the ori- entation of eruptive fissure in the western branch of the fissure swarm, demonstrating the effect of gravity on stresses in the volcano. In this paper we point out the rather unique posi- tion of the Eyjafjallajökull and Katla volcanoes that they are placed unconformably on top of old seafloor, at least partly. In this respect they resemble oceanic island volcanoes more than any of the other volcanic systems in Iceland do. The anomalous orientation of the E-W rift zone or fissure swarm that connects the two central volcanoes may be a result of vol- cano spreading that often characterizes oceanic vol- canoes (e.g. McGuire, 1996; Van Wyk de Vries and Borgia, 1996). This structural relationship may in- duce hazards that are associated with flank instabil- ities and sudden failure of the edifice (e.g. Acocella and Puglisi, 2010). The question must be considered under what conditions the flank may become unsta- ble. Intrusion of dikes or sills at shallow level or even within the edifice is an obvious source of weakness. Measurements of the deformation of the volcanoes during the present unrest period since 1994 have given no indications of flank failure so far. The deforma- tion field prior to the 2010 eruptions was successfully modelled as the result of Mogi-type point sources (Sturkell et al., 2003, 2008) or rather deep sill intru- sions (Pedersen and Sigmundsson, 2004, 2006). The deformation during the eruptions and immediately be- fore them also indicated sills, dikes and rather deep source of deflation (Sigmundsson et al., 2010) with no hint of flank instability. This possibility should be kept in mind, however, during future unrest periods. The anomalous E-W orientation of the volcanic systems of Tindfjallajökull and Eyjafjallajökull has attracted attention and is mentioned in several places in the literature. The opinion has been expressed that the E-W orientation of the rift of Eyjafjallajökull is yet another expression of horizontal shear in the flank zone of S-Iceland (e.g. Saemundsson, 1978) or even the South Iceland Seismic Zone (e.g. Jónsson, 1998). Our investigation does not support these views. The structures we find do not resemble any of the struc- tures associated with strike-slip faulting (e.g. Einars- son, 2010). In spite of a clear E-W orientation of the SISZ no major faults with that orientation have been identified there (see Figure 2). Other processes have been invoked as possible causes of anomalous fracture orientations in Iceland, such as loading and unloading of the crust by glacia- tion and deglaciation. E-W oriented fractures in the rift zone of Central Iceland may be related to recent changes in the load of the Vatnajökull glacier (Hjart- ardóttir et al., 2015), and the anomalous orientation of the Upptyppingar dike intrusion in 2007-2008 has been attributed to the present reduction in glacier load due to global warming (Hooper et al., 2011). The Eyjafjallajökull edifice was built up mostly in the Pleistocene during which Iceland was repeatedly cov- ered by thick glacier ice. During glacial periods the ice load north of the volcano was large, whereas the ice south of the volcano would have been floating on the ocean. Changes in the ice load would therefore have resulted in differential stress changes in the crust at the location of the volcano that may have influenced the orientation of its fissure swarms. JÖKULL No. 65, 2015 11
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.