Fram - 11.01.1919, Blaðsíða 4

8
FRAM
Þráðlaus firðritun.
Nú er brátt mannsaldur liðinn
síðan hið fyrsta radio-tæki firðritun-
ar, —alment kallað hið »þráðlausa«
— sá dagsins Ijós. Arið 1895 kom
Guglielmo Marconi í Ítalíu (fædd-
ur 25. apríl 1874) fram með hið
fyrsta þráðlausa firóritunartæki, árið
eftir voru tækin sýnd í Englandi og
hið fyrsta Marconifélag stofnað.
Eftir það gekk hratt með útbreiðslu
og eridurbætur. Arið 1897 kom fram
í þýskalandi hið svonefnda Slaby-
Arco radiokerfi, og 1898 var mynd-
að Braun-Siemens kerfið. Ressum
tveim kerfum var slegið saman 1903
og myndað hið svonefnda »Tele-
funken« félag sem gengur næst
Marconifélaginu að stærð.
Árið 1901 náði Marconi þráðlausu
sambandi á milli Englands og New
Foundlands, og 1904komst á sam-
band milli »Cape Cod« Mass í
Ameriku, og »Poldhu« Cornvall í
Englandi. Frá 1905 — 1907 voru
bygðar hinar risavöxsnu stöðvar í
»Clifden,« í írlandi og »Glace Bay«
í Nova Scotia, ogfrál907 varhægt
að hafa stöðugt samband yfir At-
landshaf milli þessara stóru Marc-
onistöðva. Á árinu 1913 var byrjað
að setja á fót margar risavaxnar
stöðvar hér og þar í heiminum, þar
á meðal í Noregi. Flestar þessar
stöðvar hefir Marconifélagið bygt.
Á hinum síðustu stríðsárum hefir
þessum stóru stöðvum fjölgað mjög
mikið, sérstaklega í löndum Banda-
manna, og sú reynsla er fengist hef-
ir mun koma í Ijós opinberlega þeg-
ar friður kemst á. Auk þess, að
stöðvum þessum hefir fjölgað á
landi, hefir einnig aukist mjög mik-
ið not þeirra í skipum, ekki einung-
is á herskipum heldur og á flutn-
ingaskipum af öllum stærðum og
tegundum. Á þessu svæði hefir ó-
friðurinn haft mikil hvetjandi áhrif,
og það eru mikil líkindi til, að áð-
ur en á löngu líður komi fram nýtt
fyrirkomulag á útbúnaði skipanna í
þessum efnum, er afnemi hina nú-
verandi aðferð. Pað er als ekki ó-
mögulegt að hægt verði að taka til
hægra og auðveldra afnota í skip-
um hinn þráðlausa telefón. Pegar
fyrir nokkrum árum síðan setti Mar-
conifélagið handhæga, þráðlausa
telefona á vanaleg flutningaskip, og
komu þeir til nota á 100 km. fjar-
lægð.
Nú eru til í heiminum samtals
um 6800 þráðlausar stöðvar, hér
eru þó teknar undan einkaherstöð-
var o. þ. h. Af þessum stöðvum
tilheyra 60 pct. Marconikerfinu 25
pct. Telefunkens, 15 tilheyra öðr-
um kerfum.
Marconistöðvarnar eru mest út-
breiddar bæði til sjós og lands, og
hefir félagið útbú í flestum hinna
stærri hafna, er þar haft eftirlit og
endurbætur, hefir þetta mikla þýð-
ingu fyrir skip þau er þráðlaus tæki
hafa.
Munið eftir
að greiða sóknargjöldin.
Steinolíuofn
60 lína lítið brúkaður er til sölu.
Ritsjóri vísar á.
Vilhjálmur Stefánsson
kominn heim.
Landi vor Vilhjálmur Stefánsson,
sem frægur er orðinn fyrir ransókn-
ir sínar í heimskautalöndum og höf-
um, er nú kominn heirn úr 5 ára
ferð sinni og flutti nýlega íyrirlest-
ur í Carnegie Hall í New-York um
þessa för sína.
Svæði það, sem hann hefir farið
yfir er 250 þús. enskar fer. mílur
að stærð og var áður alveg óran-
sakað. Hann hefir fundið 5 eyjar,
sem menn vissu ekki um áður, og
fært sönnur á, að eyja sú, sem köll-
uð hefir verið ,Eya Kristj'áns kon-
ungs‘ sé ekki til. Bók verður gefin
út um þessa för hans og ransókn-
ir á kostnað Canadastjórnarinnar.
í för með Vilhjálmi var maður að
nafni Storkersen. Hann er enn ókom-
inn úr ieiðangrinum, og þegar þeir
Vilhjálmur skildu, var hann við fimta
mann að leggja af stað þvert yfir
íshafið frá norðanverðu Alaska til
Norður-Síberíu á ísspöng. En á
þann hátt hafa menn aldrei ferðast
áður af frjálsum vilja eða langar
leiðir. Vilhjálmur gerir ráð fyrir því,
að hann komist á land í Síberíu í
apríl eða maí í vor.
ísspöngin, sem Storkersen er á,
er ein ensk fer. míla að stærð og
30 feta þykk. Fyrst ætluðu þeir fé-
lagar að láta skip sín Jeanette,*
,Karluh‘ og ,Fram‘ reka yfir íshafið,
en þau hrakti úr leið. Var síðan á-
kveðið að nota ísspöng í þeirra stað.
Sforkersen bjó vel um sig á spöng-
inni með nægan forða af matvæl-
um og eldivið til vetrarins.
Nr. -2
Vilhjálmur kveður það alveg ó-
þarft að flytja með sér matvæli í
heimskautaferðir. Pað væri líkast því,
að flytja með sér kol til Newcastie.
í heimskautalöndunum eru úlfar, selir
og birnir á hverju strái og betri mat
en úlfasteik segir V. að sé ekki til;
það sé nóg að hafa með sér byssu
í slíkar ferðir. Til eldsneytis höfðu
þeir félagar spik af sel og bjarn-
dýrum. Kjötið þurkuðu þeir en skinn-
in notuðu þeir í poka. Gerið Vil-
hjálmur ráð fyrir að Storkersen hafi
meðferðis margar smálestir af kjöti
og eldiviði á ísspönginni. Sjálfur
gat hann ekki farið för þessa, sök-
um veikinda, og lá hann lengi í
Alaska allþungt haldinn af tauga-
veiki og lungnabólgu og verður nú
að dvelja um hríð í suðurlöndum
sér til heilsubótar.
Stærsta mótorskip, sem bygt hef-
ir verið í ^Noregi, hljóp nýlega af
stokkunum. Pað heitir Borgland, er
7500 smálestir og hefir tvo Diesel-
mótora með samtals 2100 hest-
öflum.
sem tókst langsjalið í mis-
gripum á barnaballinu 6. þ.m. ert'
beðin að skila því í hús Jóns Brands-
sonar.
Glerþvottabretti.
nýkomin
versl. Aalesund.
246
hvort heldur hann ætti að fela Stewenson og Dickson að
handsama fantinn, eða hann ættiað fela lögreglunni í Ber-
lín að vermda Kate, og fara sjálfur heim, til þess að ná
Mikkel Fox áður en hann kæmist burt úr landinu.
Eftir nokkra umhugsun tók hann síðara ráðið. Hér gat
hann heldur ekkert gert fyr en Schnell hafði útbúið hin
fölsuðu skjöl fyrir baróninn.
»Mikilsvarðandi mál neyðir mig til að fara til Lundúna,«
sagði hann og sneri sér að Kate, „en eftir fáa daga kem eg
aftur. Eg fer ekki fyr en eg er búinn að búa svo um
hnútana, að þér séuð óhultar fyrir baróninum. Eg ætla að
snúa mér til yfirmanns lögreglunnar í Berlín og biðja hann
að vernda yður, og gefa barónshjónunum auga þangað til
eg kem aftur frá Lundúnum.»
Kate skalf við hugsunina um að missa verndara sinn
»Verið óhræddar ungfrú. Eg skal ábyrgjast að þérer-
uð óhultar meðan eg er í burtu, og eg skal gleðja yður
með því að leita uppi Tom Reinald í Lundúnum, ogefhann
er svo frískur, fá hann til að koma með mér hingað.«
»Hvenær farið þér?« spurði Kate. Hún gladdist við von-
ina um að fá að sjá Tom.
»Eftir hálftíma fer hraðlest norður á bóginn. Pann hálf-
tíma nota eg til að skýra málið fyrir lögreglustjóranum.
Mr. Pemberton kvaddi Kate innilega, fór síðan til lög-
reglustjórans, sem lofaði að halda vörð um Kate, og fylgja
barónshjónunum eftir fet fyrir fet, sté síðan inn í járnbraut-
arvagn og lestin brunaði af stað.
245
»Gjörið mér þann greiða að líta betur eftir,« sagðí
Mr. Pembertori, »eg sé að þér hafið allmikið af bréfum
þarna.«
»Eg skal gjarnan gjöra það,« svaraði þjónninn, »en eg
get fullvissað yður um, að þér eigið ekkert bréf.“ Hann
skoðaði bréfin, en Mr. Pemberton gægðist yfir öxl honum,
og las utanáskriftina.
»Jæja, þakka yður fyrir ómakið, eg sé að þér þafið rétt
fyrir yður,« sagði Mr, Pemberton og rétti þjóninum pening
»Það ætlar að líða lengi þangað til eg fæ þetta bréf.«
Pjónninn þakkaði gjöfina og fór.
»Áttuð þér von á áríðandi bréfi?« spurði Kate þegar
þjónninn var farinn.
»Nei, ungfrú,« svaraði Mr. Pemberton, og opnaði sím-
skeytið. »Eg þurfti að vita hvort nokkurt bréf væri til bar-
ónsins. Hefði það verið var mér bráðnauðsynlegt að fá að
lesa það, þó eg hefði orðið að stela því frá þjóninum.«
Hann leit á símskeytið og las:
»Mikkel Fox er sloppinn úr fangelsinu! Komið
strax til Lundúna!
Dickson.«
Pessi fáu orð voru eins og reiðarslag fyrir Mr. Pem-
berton.
Mikkel Fox var vitnið sem mest á reið í miljónamálinu.
Baróninn hafði greitt honum fé til þess að lífláta Kate og
framburður hans hlaut að ríða baróninum að fullu. Pað
var líka auðvitað, að ef Mikkel Fox fengi að vera frjáls og
óhindraður, myndi hann gera alt er hann gat til þess, að frelsa
félaga sína, meðlimi óaldarflokksins: »Hinir lifandi dauðu.«
Mr. Pemberton var í vafa um hvað hann ætti að gera,