Fram - 12.09.1922, Blaðsíða 2

130
t. d. verkamanna- og bændakon-
urnar sem hafa uin stóran barna-
fíokk að hu.gsa, sem iðka mikið al-
menn brot við daglegu störfin eoa
lesa völuspá þegar þær eru háttað-
ar þreyttar eftir erfitt dagsverk?
Handavinnu eða heguróarkensl-
una í skólunum þarf að auka og
bæta. Ojöra hana svo fjölbreytta
að misjaínar hneigðir barnanrja, —
hvers einsíaklings - geti notið
sín sem best, annaðhvort í þjón-
ustu nytjastarfanna eða listarinnar
og það yrði auðvitað að leggja að-
aláherslnna á fyrra atriðið, því það
kemur maigfalt fleirum að gagni.
Af nytjastörfum sem þar ættu að
vera kend, má benda á: hið al-
gengasta sem að trésmíði lítur, —
hin algengustu undirstöðuatriði í
beykisiðn, bókband og síðast en
eigi sfst skósmíði, sem hvert pilt-
barn ætti að læra fyr en kverið, því
kverlaus getur maðurinn velt síld-
artunnu eða siegið spilduna sina,
en ekki skólaus.
f’eim börnum sem listfengari væru
inæíti kerina þarna dráttlist, útsög-
un, tréskurð — þessa fögru og þjóð-
legu list sein nú er að mestu út-
dauð hjá alþýðu, — vefnað, mál-
aralist og margt fleira,
Pó þessi kensla stæði í sambandi
við skóiana, þá þyrfti hún þó í
baijunutn að liafa það fram yfir þá,
að vera rekin aft árið, -- líka yfir
sumar.ið. -- Ein-niitt að sumrinu er
bæjarbömununi mest þörfin á þess-
ari kenslu, íneír en að vetrinum,
— og að sumriiiu ættu þau að fá
kaup, hvert eftir því sem það inni
til, og sem færi hækkandi eftir því
sem þau þroskuðust, en kaupið
greiddist aftur af því sem fengist
inn fyrir það sem þau smíðuðu
eða framleiddti.
Þetta er alls ekki gjörhugsuð
inynd af því íyrirkomulagi sem
verða mætti til að bæta úr liætt-
unni sem æskulýðnum er búinn af
iðjuleysinu, en hún mætti standa
til bóta, ef menn með þekkingu og
góðum vilja tækju hana til meðferð-
ar. Meiningin var fyrst og fiemst
að vekja athygli á hættunni, og fá
menn til að hugsa um málið. Ef
það tækist, þá er tilganginum með
línum þessum náð.
Símfregnir.
Rvik 9. sept.
Fulltrúar Belga semja við þýsku
stjórnina um tryggingar fyrir 6 mán.
vfxhmum til greiðslu á hernaðar-
skaðabótum þeirn, sem falla til
greiðslu þeíta ár, og ganga þeir
samningar greiðlega.
Ameríkumenn tilkynna að þeir
muni bráðlega taka þátt í umræð-
umim um endurreisn Evrópu.
Hinn þýski hluti Efri-Schlesiu
hefir samþykt með 400 þús. atkv,
mciri hluta, að innlimast Prússlandi.
Ungvei jaland hefir beiðst inntöku
FRAM
í Alþjóðabandalagið.
Pýsku jafnaðarmannaflokkarnir eru
að sameinast tii fuiis og blöð þeirra
að renna saman, svo sem Vorwarts,
Freiheit o. fl.
Grikkir hafa beðið stórkostlegan
ósigur í Litluasíu og eru hraktir
margar dagleiðir og herinn tvístr-
aður. Tyrkir brytja hann niður.
Stjórn Grikkja hefir beðið Breta
hjálpar og hafa fuiltrúar Banda-
manna í Kcnstantinopel fengið skip-
anir um að vinna að friðarsamning-
um milli Grikkja og Tyrkja. Gríski
yfirhershöfðinginn er settur af em-
bætti og grískt fólk flýr umvörpun
frá Litlu-asíu.
Fulltrúaþing Alþjóðasambandsins
kemur saman í Gefn á mánudag.
Klemens ráðherra hefir verið
sæmdur stórkrossi hollensku Óra-
níu orðunnar.
Jörgen Lövland, ríkisráð í Nor-
egi er nýiega látinn. Hann er kunn-
ur sem sá, er ásamt Chr. Mikkel-
sen átti mestan og bestan þátt í
því, að ráða skilnaði Noregs frá
Svíþjóð til lykta á friðsamlagan hátt.
Hvað líður
íshúsmálinu?
Pannig hafa margir spurt nú á
síðkastið og þannig spyr einnig
»Fram«.
Pað hefir verið hljótt um það
mál síðan í sumar, og er það raun-
ar eðlilegt, því síldveiðatíminn krefur
þess að eiga huga manna'þeirra
sem við síldina eru riðnir, allan og
óskiftan, þann tímann sem hún
stendur yfir, og það eru sára fáir
hér, sem ekki eru á einn eða ann-
an hátt við síldina riðnir.
En þetta má nú ekki lengur svo
til ganga. Nú er síidin þá og þeg-
ar að halda krossmessuna, og ein-
mitt það, að síldin er á förum,
minnir oss betur en flest annað á
það, hve brýn þörfin er á skjótum
og hagkvæmum framkvæmdum í
þessu máli.
Pað er hlaðfiski hér nú um tíma
þegar hægt er að róa, en til þess
að ná því, þarf beitu. Hanaerauð-
velt að fá meðan síldarskipin koma
hlaðin inn á öllum tímum sólar-
hringsins, en ef stormur er tvo
daga í einu svo að eigi veiðist síld,
þá e r fyrsti s j ó v e ð u r s d a g-
urinn á eftir tapaður,
vegna þess að beitu vant-
ar. Pað virðist í fljótu bragði ekki
svo ýkja mikið tap fyrir hvern ein-
stakling, að missa af einum róðri,
en vér skulum nú athuga hvað það
kostar útgerðina í heild sinni þeg-
ar allir bátarnir hér tapa róðri í
einu vegna beituleysis. Héðan ganga
nú á Hnuveiðar 18 bátar og mun
ekki ofreiknaó að gjöra ráð fyrir
1500 kg. meðalafla á hvern þeirra
til jafnaðar, það verða 27.000 kg.
samtals. Reikni maður hvert kg. á
22 au., þá er aflatapið á einum degi
rétt um 6 þús. kr., en í raun og
veru er það mikið meira því bæði
er fiskurinn raunverulega meira virði,
— þeir sem kaupa hann þurfa að
h gnast á honum — og svo er
þarna ótalin öll lifur, trosfiskur og
fjeira svo óhætt er að gjöra tapið
6500 kr.
Petta er nú tapið sem einn ein-
asti landlegudagur vegna beituskorts
orsakar, og nú, þegar líður að hausti,
þá eru þessi tilfelli svo tíð að þessi
tala er fljót að margfaldast, en það
er ekki eiugöngu svo að dagur og
dagur falli úr þegar fram á haustið
dregur, heldur tekur þa við, þegar
síldin er farin, algerður beituskort-
ur; — stundum varla hægt að fara
á sjó tímunum saman vegna beitu-
leysis og oftar þó hitt, þó á sjó
sé farið, að aflinn er rýr vegna
slæmrar beitu. Eða þá að beitu
verður að fá af íshúsunum á Ak-
ureyri með margföldum kostnaði.
Og þó að það borgi sig vel þegar
vel aflast, þá er það þó altaf kostn-
aður, sem sparaður væri að mestu
ef íshús væri hér á staðnum. Tjón-
ið, og peningatapið sem af þessu
leiðir, bæði beint og óbeint, verð-
ur ekki ineð tölnm talið.
Útgerðarmenn og sjómenn! Pið
æltuð að athuga þessa hlið máls-
ins vel og rækilega og við |þá at-
hugun munuð þið komast að þeirri
niðurstöðu að með því að leggja
fé í íshúsið, þá leggið þið í trygg-
ingarsjóð fyrir sjálfa ykkur, — bein-
línis tryggið atvinnu ykkar, — og
það fé sem þið látið að mörkum
til þess, gefur ykkur óbeinlínis
margfalda vexti með auknurn afla,
auk þess sem það líka á aó geta
gefið ykkur góða og áreiðanlega
vexti beinlínis, því íshúsið hlýtur
að verða gróðavænlegt fyrirtæki.
Ef sjómennirnir legðu til jafnað-
ar 25 kr. hver í íshúsið, og útgerð-
armenn 200 kr. hver, þá safnaðist
þar fljótt álitleg upphæð, og þetta
er ails ekki ofætlun því atvinnan
má kallast að hafa verið góð í
sumar. Pað er sjómannastéttin hér,
sem á að ríða á vaðið með tillögin
til íshússins. Hún á að hafa heið-
urinn að byrja, því þar knýr nauð-
synin sterkast á, en fleiri eiga að
koma á eftir, því engin von er til
þess að sjómenn og útgerðarmenn
e i n i r geti lagt fram alt það fé
sem þarf til fyrirtækisins. Pað hefði
verið fróðlegt, ef kaupmenn hér
hefðu haldið reikning yfir verðfall
og skemdir á kjöti því sem ekki
hefir selst hjá þeim í sumar. Vér
erurn þess fullvissir, aó sú upphæð
hefði oróið laglegur skerfur til ís-
hússins, og það má hið sama segja
um það fé sem kaupmenn leggja
til þess, og um tillög sjómannanna,
að það er tryggingarsjóðs
tillag, — það tryggir þá gegn
tjóni á atvinnu þeirra, því ef íshús
er hér, þá er áhættan með skemdir
á kjöti alveg úr sögunni og áhætt-
an með verðfall að mestu horfin.
Kaupmenn eiga því að verða næstir
í röðinni, og þeirra tillög eiga að
Nr. 35
Þökk.
»f*ess skal getið sem gjört er.« Matt-
hías Hallgrímsson framkvæmdarstj. hér,
hefir á undanförnum árum auðsýnt mér
margháttaðn velvild og hjálpað mér á
margan hátt bæði í fjárhagsvandræðum
minum og veikindttm, og nú síðast í suin-
ar keypti hann handa mér fiskibát og léði
mér hann til afnota án nokkurs endur-
gjalds. Fyrir þetta vil eg tjá honuni mín-
ar bestu hjartans þakkir og biðja guð að
launa honum fyrir mig gamlan hrumann.
Sightfirði 7. sept. 1922
Bessi Þorleifsson.
verða þeim mun rífari, sem fjár-
hagur þeirra flestra mun vera rýmri,.
eða þeir a. m. k. munu hafa meira
handá á milli en sjómennirnir.
En svo eigum vér, hinir smærri
að koma á eftir og leggja okkar
skerf fram, hver eftir getu sinni,
hún er að vonum misjöfn, en ef
ekki skortir góðan vilja, þá getur
það líka orðið laglegur skildingur,
— og hér má viljan ekki skorta.
Pað væri meira en meðal hneysa
bænum, að láta þetta nauðsynjamál
kafna nú, þegar búið er að hrinda
því af stað og menn fengnir til
að gangast íyrir því. Slíkt má eigi
verða. íshúsið v e r ð ti r að komast
upp; öflugt og svarandi kröfurn
bæjarins, og oss er alls ekki of-
vaxið að koma því upp; til þess
þarf góðan vilja og samtök, þá er
það leikur einn, því hér eins og
allstaðar í lífinu, vinna margar
höndur létt verk.
íshúsið þarf að komast upp i
vetur, svo það geti tekið til starfa
næsta sumar og núna, þegar ann-
irnar eru að minka, þá er einmitt
hentugur tími til að safna hluta-
fénu og undirbúa málið á ýmsan
hátt. Vér vitum að ekki mun standa
á nefnd þeirri sem til þess var val-
in, að taka á móti hlutafénu og
»Fram« viil hérmeð skora á alla
góða borgara Siglufjarðar, og aðra
þá er málið vildu styrkja, að gefa
sig fram við nefndina hið fyrsta.
Málið má ekki lognast út af. Pað
á skilið fulla athygli og »Fram«
mun gjöra sitt til að halda því
vakandi og safna hugum manna
um þad.
Móðurminning.
Sól er að ægi sígin,
syrtir að inóða dökk. —
Er sem mig dauflega dreymi,
döpur er sál og klökk.
Hljótt er í hyggju ranni,
Horfin er æska mér.
Mamma! Hvar ertu, mamma!
mér leiðist ettir þér.
Ekkert mig áður gladdi
sem ást og blíða þín.
Nú ertu frá mér farin,
forlög voru það mín.
Pér vil eg þakkir gjalda,
þú hefir lífskjör mín