Alþýðublaðið - 03.04.1936, Page 2

FÖSTUDAGINN 3. apríl 1936.
S tar f smenn
ríkisins.
Á alþingi 1935 og 1936 liggur
fyrir frumvarp til laga um starfs-
m-enn rífkisins og laun þeirra.
Frumvarp þetta er flutt af Jör-
undi Brynjólfssyni, en samið af
milliþinganefnd í launamálum.
' Frumvarpið ier samið tíl að
samræma launakjör starfsmanna
rilkisins, en lítið tillit tekið til ó-
skyldra starfshátta rkisstofnan-
anna og þeirra manna, sem þar
starfa.
Fríimvarpið til launalaga geng-
ur út á að laákka laun allflestra
starfsmanna ríkisins og lengja
vinnutímann fram yfir það, sem
launin lækka.
Pað má vel vera, að það sé
réttlætanlegt að lækka laun hjá
háttlaunuðum starfsmönnum á
þessum krepputímum; en það má
ekki vera það mikið, að meðal-
launaðir menn geti ekki lifað af
þeim, eins og sums staðar er gert
í frumvarpinu, að þurftarlaun eru
færð niður fyrir afkomumögu-
leika fjölskyldumanna. Ég fæ ekki
ski ið hvað ‘ þeir, sem áð þessu
frumvarþi standa, meina gagn-
vart þeim stofnurium ríkisins og
einstak irgum, sem þar vinna, sem
hafa hliðstæðan atvinnurekstur
við einkaframtakið. Ríkisstofnun-
unum er jafnvel gert að skyldu að
riá betri árangri í rekstri sínum 'ein
einstaklingunum.
Ef eins góður árangur á að
nást, eða jafnvel betri, þá verður
það ^opinbera að búa í haginn
fyrir þær, ekki lakar en einstak-
lingar fyrir sínar. Þá fíf fyrst
hægt að gera samanburð á ríkis-
•og einka-rekstri, að aðstaðan sé
svipuð hjá báðum.
Með þessu frumvarpi er kipt
burtu möguleikunum til að starf-
rækja ríkisrekstur i samkepni við
einstaklinga. Það er réttmætt að
krefjast af mönnum jafnmikilla
afkasta við sömu vinnu, undir
sömu skilyrðum; en það verður
áð greiða sömu laun í sambæri-
legum tilfellum.
En þegar tvær stofnanir eða
fleiri vinna á sama grundvelli, en
greiða mismunandi laun og hlunr-
indi, hvernig fer þá?
Það er staðreynd, að þær stofn-
anir, sem búa bezt að starfsmönn-
um sínum, njóta beztu starfskraft-
anna. Efíir þessu hljóta þær síof >
anir, seni greiða starfsmönnum
sínum lakara kaup og annan -að-
búnað, að fá lakara starfsfólk og
þar af leiðandi lakari afköst.
Þeir, sem geta, fara úr illa
launuðum stöðum í þær betur
launuðu. Þegar frá líður, hafa
þessar stofnanir ekki öðru fólki á
að skipa en miðlungs-starfsmönn-
um. Otkoman verður neikvæð við
þáð, sfeai til var ætlast
Tilkynning.
Sæll, Oddur minn! sagði ég.
Hvað er að frétta? Hvað að
frétta? sagði Oddur. Alt gott. Ég
Bý á Cddhofða í flughofninni. Gott
pláss fyrir mig, hundinn, hestinn
og sfceggið. Hann Ragnar Lárus-
son er að gem sig merkilegan
ýfir mér út af býlinu, en hann
hefir ekki lagt neitt frnrn í það;
honum er óheimilt að skifta sár
af því; ég og rikið höfum þar
öll ráð. Umboðsmaður minn,
Magnús V. Jóhannesson, hefir
séð um það alt fyrir mig og fyrir
því barist á prýðilegasta hátt, og
Haraldur ráðherra er verndari
blettsins og flughafnarlnnar, ,og
þá er mér bo.gið, því ég er með
Haraldi: og fyrst ég tók mér
þerina í h'nd, þá nota ég tæki-
færið og lýsi því yfir, að hann
Ari og Co. þarna í „Fulltrúan-
um“ hafa ekkert leyfi til að
blánda mér í sín mál. Ég vil
ekki verða ritstjóri „Fulltrúans“
og er ekkert við hann riðintn, ha!
ha! eins og sumir hafa haldið. •
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Mér finst að ríkið eigi ekki að
ganga á undan og lækka stórlega
laun þeirra manna, sem vinna
hliðstætt við rekstur einstaklinga,
eins og farið er fram á í þessu
frumvarpi. Á ég þar við. Sfcipaút-
gerð ríkisins og Eimskipafélag ls-
lands.
Ég ætla að taka af handahófi
Forstjóri E.í. hefir 153% h
Fulltrúi E.í. — 67%
Skipstj. E.l. — 75%
I. vélstj.E.Í. — 33%
II. vélstj.E.Í. — 31%
III. vélstj.E.Í. — 24%
I. stýrim.E.Í. — 16%
II. stýrim.E.Í. — 15%
III. stýrim.E.Í. — 3%
Loftsk.m. E.í. — 25%
samanburð á launum þessara
stofnana, til að sýna mismuninn.
Þessar tvær stofnanir eru hlið-
stæðastar til samanburðar.
Laun starfsmanna Eimskipafé-
lags Islands, þeirra sem hér verða
taldir, eru hærri en starfsmanna
Ríkisskipa, eins og þau eru áæti-
íið í frumvarpinu:
tí laun en forstjóri hjá R.S.
— - fulltrúi hjá R.S.
— - skipstj. hjá R.S.
— - I. vélstj. hjá R.S.
— - II. vélstj. hjá R.S.
- — - m. vélstj. hjá R.S.
— - I. stýrim. hjá R.S.
— - II. stýrim. hjá R.S.
— - III. stýrim. hjá R.S.
— - loftsk.m. hjá R.S.
Þegar þessar niðurstöður eru
athugaðar, sést það mikla mis-
'rétti í launagneiðslum, sem verður
á milli starfsmanna hjá þessum
tveim hliðstæðu stofnunum. En
þó er ekki alt talið. T. d. falla
niður öll hlunnindi samninganna.
sefai hafa verið á milli skapaút-
gerðarinnar og stéttarfélaganna,
hlunnindi, sem hafa verið bygð
upp á mörgum árum og þykja
sjálfsögð hlunnindi fyrir sjó-
menn.
Allar aldurshækkanir hverfa,
slysatryggingar hverfa, sumar-
leyfi að hálfu leyti hverfur, ef
yfirmenn vegna sjóskaða eða
eldsvoða mistu föt eða aðrar eig-
ur, fékst þetta bætt; þessi hlunn-
indi hverfa.
Frumvarpið tekur það fram, að
allir, sem taki laun samkvæmt
því, skuli greiða í lífeyrissjóð 7°/o
af launum sínum.
Eimskipafélag íslands krefst
ekki af starfsmönnum sínum að
þeir greiði í eftirlaunasjóð fé-
lagsins, en þeir hafa þó rétt til
eftirlauna eftir 10 ára þjónustu í
félaginu eða eftir 65 ára aldur.
Þarna eru til Viðbótar tekin 7 %
af launum yfirmanna á strand-
ferðaskipunum, en ekki af laun-
um yfirmanna Eimsfcipafélags Is-
lands .
Samkvæmt samningum á milli
Ríkisskip og yf^rinanna stnmd-
fenda&kiparmci eru þeim nú greidd
8—10% hærri laun en yfirmönn-
Eimskipafélagsskipanna.
Þessi launauppbót er eingöngu
sökum þess, að störf yfirmanna á
strandferðaskipum eru áhættu-
meiri og ónæðissamari en yfir-
manna á milliferðaskipum.
Þessi hlunnindi eiga einnig að
hverfa samkvæmt launafrumvarp-
inu.
Eftir þessu geta allir séð hve
mifcið afhroð í launum og hlunn-
indum yfirmenn strandferðaskip-
anna eiga að gjalda frarn yfir
yfirmenn E. I„ ef frumvarpið
verður samþykt óbreytt.
Frumvarpið tekur fram að yfir-
menn eigi að hafa frítt fæði og
ein einkennisföt á ári. Skattstof-
an reiknar 2 kr. á dag í fæði ti)
skatts, en skipaútgerðin greið.'r 3
kr. á dag pr. mann til allra jafnt
þegar unnið er við skipið og fæði
er efcki urn borð. Fritt fæði um
borð í skipunum er að vísu
hlunnindi, sérstaklega fyrir lausa-
rnenn, en fyrir fjölskyldumann,
sem hefir heimili í landi, verður
það ekki eins hagnýt hlunnindi,
því það breytir ekki svo miklu,
hvort það er einum fleira eða
færra á fæði, þegar heimili er
haldið á annað borð. Þess er
sjaldan getið, hversu aðstáða sjó-
j mannanina er ólíkari en manna i
j landi. Það eru oftast nær rekin
fiornin í þau háu laun og hlunn-
iridi, sem þeim séu greidd, en
en ekki getið um þá erfiðleika
og hættulegu lífskjör, sem fylgja
sjómannslífinu yfirleitt. Þess er
sjaldan getið, áð sjómaðurinn,
sem er skipsbundinn alt árið, hef-
ir fáa almenna helgidaga ársins í
heimahöfn; því er oftast hagað
þannig, að þeir séu á hafi. Þess
er heldur ekki getið, að sjómenn
hafi lengri vinnudag en alment
REYKIÐ
Nicolas Soussa fréres
EQYPSKAR
CIGARETTUR
| SMAAUGLÝSINGAR }
j ALÞYÐUBLAÐSINS j
Geri við alskonar heimilisvél-
ar og skrár. H. Sandholt, Þórs-
götu 17. Sími 2635.
Hafnfirðingar! Athugið!
Ef ykkur vantar húsgögn þá
talið við mig. Ég smíða alskon-
ar húsgögn eftir pöntunum. —
Þóroddur Hreinsson, Suðurgötu
19.
Gluggahreinsun. Sími 4488
DlVANAR, DVNUR og
dívanviðgerðir á Freyju-
götu 8.
ier í landi við fasta vinnu. Það
er efcki hægt að meta til peninga
þau óþægindi, að sjómaðurinn
vinnur fjarri heimili sínu og getur
þar af leiðandi ekki veitt fjöl-
skyldu sinni annan styrk en fjár-
hagslegan. Hann er að vísu mik-
ilsverður, en það vantar alt af
mikið á heilbrigt heimilislíf þegar
heimilisföðurinn vantar. Á meðan
hann er sjómaður, er hann gestur
á sínu eigin heimili. Lífskjör sjó-
mannsins eru svo óskyld Iand-
mannsins, að það er ekki hægt að
samræma launakjör þeirra, ef
með sanngirni er á alt litið.
Hvers vegna er verið að setja
launakjör yfirmanna ríkisskipa á
launalög? Því mega þeir efckj
semja uiri Iaunakjör sín eins og
aðrir sjómenn? Ég ætlri ékki að
litið sé þannig á, að þarna. séu
lakari menn en alment gerist á
sambærilegum skipum. Ég hélt
að fleiri aðiljar, sem unnu að því
að fá launakjör yfirmanna strand-
varnarskipanna skilin frá launa-
lögum embættismanna fýrir 1—2
árurn siðan, langi engan í þá tög-
streitu aftur. Sagan mun í þvi
tilfelli endurtaka sig aftur, ef
frumvarpið til launalaga verður
samþykt óbreytt. Ég vænti þess
fyrir hönd þeirra stétta, ssm hér
eiga hlut að máli, að hið húa Al-
þingi sjái sér fært að feHa úr
frumvarpinu þau ákvæði, sem hér
hafa verið • rædd. J. Kr. Ó.
Félagstíðindi
heitir fjölritað blað, sem Mat-
sveina og veitingaþjónafélag ís-
lands gefur út meðal félaga sinna.
Blaðið birtir eingöngu greinar um
félagsmál og hagsmunamál þess-
ara stétta og er mjög myndan-
legt að öllum frágangi.
Tækifærisréttir
beitir nýútkomið hefti, eftir
Helgu Sigurðardóttur. Fjallar
hókin um veizluborðhald og lýsir
m. a. borðskreyting, páskamat,
brúðkaupsveizlu, skxrnarveizlu, af-
mælisveizlum, fermingarveizlum
o. fl. o. fl.
ÚTBOÐ.
Þeir, sem gera vilja tilboð í raflögn, fyrir
Atvinnudeild Háskólans, vitji teikninga og
útboðslýsinga á Ljósvallagötu 12 til undir-
ritaðs.
Tilboðin eiga að vera komin til húsameist-
ara ríkisins kl. 11 f. h. á miðvikudag 8.
apríl 1936.
JÓN GAUTI.
M|ólknrsamla§
KJalarnesþings
opnar skrifstofu í mjólkurstöð sinni við
Hringbraut í dag. Sími 1161.
Mjðlknrsamlai fijalarnesnings.
BJÖRN BIRNIR.
E. PIIILIPS OPPENHEIM:
I spilavítinu.
27.
„Þér hafið kannske ekki heyrt nafn mitt,“ hélt sessu-
nautur hans áfram. „Það er sízt að undra, því að Stef-
anía var svo óskýr í máli núna í kVöld.. Ég er com-
tessa Fedora Tayaldi. Svo gæti ég sagt méira, en geri
það ekfci að þessu sinni. Ég er amnaðhvort ungversk
eða pólsk, eftir því hvernig á það er litið, því að mað-
urinn minn átti eignir í báðum þeim löndum, og ég
ikom hingað í Ikvöld. Ég dv.el hér hjá vinu mimni prinz-
essunni, og í miðdegisveizlu þessari hitti ég tígulegan
mann sem veitanda, mann, sem ég ekki hefi séð áður.“
„Hann heiíir hr. Hargrave Wendever," svaraði Pell-
ingham. „Hann er vellauðugur Englendingur og rnjög
vinsæll hér í Riviera. Ég varð undrandi er ég lxitti hann
hér sem veitanda; en mér er kunnugt um það, aö frændi
prinzessunnar, stórhertoginn, sendi afsökun sína á síð-
asta augnabliki. Þess vegna bað Wendever mig urn að
koma, svo að ekki skyldi vanta upp á töluna. Ég kom
núna í Ikvöld."
„Segið mér eitthvað um þerinan mann,“ baö com-
tessan.
Pellingham slalst til að líta á spyrjandann. Hún var
smávaxin, með brunt hár, snotur og augun einkenni-
Leg. Hendur hennar voru óvenju fagrar.
„Jæja,“ sagði hann, „eins og þér vitið cr Monte Car-
lo eirikennilegur staður. Á hverjum tíma er það einn
karl eða kona ,sem mest ber á. Mér er sagt, að á þtssu
ári sé það Hargrave Wendever."
„Þetta er mjög athygiisvert," sagði hún lágt og haföi
efcki augun af Hargrave.
„Ég veit eigin'.ega ekki hvernig hann lifir lifi ssnu,‘
hélt Pellingham áfram, „þvi að t Englandi er hann
maður hægur og kyrlátur. En hér er mér frá því skýrt,
að hann sé alt af annaðhvort gestur i einhverju sam-
kvæmi eða þá haldandi stórveizlur. Og í veizlunum er
fólk af hinurn ólíkustu tegundum. Hann' er vinsæll og
alúðlegur, fcemur alls staðar fram sem góður drengur
— auk þess stundar hann knattleik, á hraðskreiða bif-
reiö og er mikill spilamaður, þegar honum býður svo
við að horfa.“
„Líf auðugt af tilbreytingum," mælti hún. „Segið mér,
þér sem eruð vinur hans, er auðvelt að skilja hann?“
„Fram að þessu álít ég að það hafi verið mjög auð-
velt. En síðast þegar ég hitti hann í Loindon, virí.st
mér hann eitthvað eirikennilegur, og hér virðist hann
alveg vera genginn af göflunum. 1 Lond'on var naumast
hægt að koma honum til þess að taka þátt í gleCskap.
Hann bafði alt af mestan hug á að þjálfa sig til íþrótta-
iðkana."
„Og hann hefir samband við konur?"
Pellingham ypti öxlum. „I Englandi sneiðir hann nú
heldur hjá þeim,“ svaraði hann, „en hér úti látum við
víst flestir tauminn Iausan.“
Comtessan var þögul í nokkrar mínútur. Hún rendi
augunum eftir borðunum. Sextán gestir voru þarna
saman komnir í fögrum samkvæmissal. Stólarnir voru
af gerð frá dögum Lúðvíks 15. og ldæddir gulu silki.
Allir veggirnir og loftið voru skreytt af frægum málara
16. aldarinnar. Hilinn var svo mi'kill, að gluggarnir voru
.látnir standa opnir, en út um þá sáust marmaraþrep,
er lágu niður að fögrum páimaviðarlundi. Þ' r var og
gosbrunnur, er gaus vatninu krystallsskæru upp i
loftið, en frá ótal stöðum glitruðu hin unduisamlegus u
æfintýraljós. Einhvers staðar úr fjarska bárust hljóm-
þýðir tónar frá orchiestri, er lék- fögur rissncsk lög.
„Þessar móttQkur Stefaníu í svo fögru og viðhafn r-
miklu umhverfi hafa mikíl áhrif á viðkvæma konu .eins
og ég er,“ andvarpaði comtessan. „Ég kem nú i idag frá
höll, sem stendur hátt upp á milli snævi krýndra fjall-
anna og líkist mest kastala. Þa r brenna eldar á arni
til þess að viðhalda hitanum og bræðsluofnar úti 11
þess að fæla úlfana burtu. Fyrst ferðuðumst við með
sleða, því næst bifreið og síðast með járnbrautarlest.
Og eftir því sem sunnar drö gerðist himininn vingjarn-
Iegri, loftið hlýrra. Blórn komu í ljós og fagurlituð
ávaxtatré og söngfuglakliður berst manni að eyrunx.
Og svo endar æfintýrið með dvölinini hérna.“
Pellingham leið ekki sem bezt í sæti sínu. „Góða
frú,“ sagði hann, „þér eruð skáld.“
„Allir innan ættar miinnar eru annaðhvort skáld.
hljómlistarmenn eða málarar. Ég er gædd annari gáfu.“
„Og hver er hún?“
Hún leit aftur á hann, ekki övingjarnlega, en gagn-
rýnandi.
„Ég held að þér séuð einn af þeim mönnum, er hlæja
þiegar skýrt er frá slíkú,“ sagði hún. „Raunar skiftir það
litlu máli, hvort þér trúið þvi eða ékki. Ég eins og for-
mæður mínar get lesið brot úr óskráðri sögu framtíðar-
innar.“
Pellingham rétti fram sína brúnu og vellöguðu hendi.
Hún ýtti benni frá sér.
„Kæri vinur,“ sagði hún, „þér eruð einin af þeim, sem
eiga næstum því of augljósa framtíð. Það er efcki við
mitt hæfi að spá fyrir yður. Sérhvert barnið gæti gert
það. Þér etið, drdtkið, veðjið og spilið. Þér munuð öðl-
ast yðar hluta.af hamingju og óhamingju. Samt sern
áður virðast guðirnir ekki skifta sér mikið af yður.“
„Það er kuldalegt af þeim,“ tautaði Pellingham.
Nú ávarpaði leinhver greifafrúna yfir borðið, og Pel-
lingham fór að ræða við hinn sessunaut slnn. Rétt á
eftir fylgdust þau öll á eftir prinzesisunni út í 'y|ndisleg-
an aldingarð, þar sem blómin öinguðu, gosbrunnai'
hvísluðu og fuglar sungu. Þar hafði og verið borið á
borð kaffi tog likjör.
„Þið þurfið lekki að óttast kuldann," mælti prinzessan
fuUvissandi, „hér er hlýtt, þó að gluggarnir séu opnir.
Svo .þakka ég yður, kæri vinur," sagði hún og lagði
hönd sína á handlegg Hargraves, „fyrir alla hjálpina í
ikyöld.“
„Það hefir verið mér sönn ánægja," sagði hann, „og
y