Helgarpósturinn - 08.05.1981, Blaðsíða 19

19
helgarpásturinn Föstudagur 8. maí 1981
Saumaklúbbur eða samsærisklíka?
(Jlfar Þormóftsson:
BRÆÐRABÖND
— Saga Frimúrarahreyfingar-
innar. Frimúraratal.
Fyrra bindi. 216 bls.
Ctg. höfundur 1981.
efni seinna bindist verftur þar
væntanlega aö finna umfjöllun
um þjóftfélagslega virkni
frimúrara sem hóps og nifturstöft-
ur af þeirri staöreyndaöflun sem
fram kemur i fyrra bindinu. Af
þessari ástæöu er þvi rétt aft láta
frekari umfjöllun um fyrirheitin I
formálanum bifta þar til aö seinna
bindift kemur út.
Bókmenntir
eftir Gunnlaug Astgeirsson
(Jlfar Þormóftsson ætlar sér
ekki litift meö þessu verki. Ef ég
skil formálsorö hans rétt er
ætlunin aft sýna fram á aö
„Akvaröanir, sem skipta sköpum
fyrir okkur öll, eru teknar án okk-
ar vitundar, oft gegn vilja okkar.
t kjölfar þeirra fylgja atburftir
sem vift höfum sáralitla mögu-
leika til aö hamla gegn, þótt þeir
brjóti i bága viö lifsskoftanir
okkar og siftferftisvitund. Oft vit-
um viö ekki af hverjum
ákvarftanirnar eru teknar,
sjaldnast af hverju atburftirnir
eiga sér staft”. Einnig segir I
formálanum: „Tilgangurinn meft
ritun þessa verks er sá aft gefa al-
menningi kost á aft kynnast aft
nokkru þeim sem málminnvöldui
hina Islensku mannlífsdeiglu og
bræddu hann. Eftir lesturinn ætti
mönnum aö verfta ljósari ýmsir
þættir islenskrar nútimasögu og
ástæöur fyrir þeim, atburöir
liftandi stundar birtast mönnum i
annarri og fölskvalausri birtu,
imyndaö og lært samhengi rofnar
og atburöir raöa sér á nýjan leik,
menn mynda sér aftra sögu-
skoöun.” „Innan hennar raöa
(Frimúrarahreyfingarinnar) er
aft finna æftstu menn fram-
kvæmdavaldsins, löggjafarvalds
og dómsvalds. Allir valdaþræöir
þjóftlifsins tvinnast saman innan
hennar. Meö frimúrurum hafa
verift teknar stjórnmála-
legar ákvarftanir sem djúpt
markar enn fyrir I islensku
þjóftlifi og reyndar mannkyns-
sögunni allri.”
Þetta eru stór orft og mikift
ætlunarverk aft sýna fram á og
sanna allt þaö sem hér aö framan
er greint frá.
Nú er skemmst frá þvi aö segja
aö eftir lestur fyrra bindis þessa
verks er langt frá þvl aft þessi fyr-
irheit sem gefin voru i formála
hafi ræst. Aö visu er rétt aft taka
þaö fram aft samkvæmt boftuöu
ate iaa

I þessu fyrra bindi eru þrir
kaflar og hluti þess fjórfta. 1
fyrsta kaflanum er rakin i stuttu
máli alþjóöleg saga
frimúrarahreyfingarinnar. Er
þaö mjög stutt rakning stofnunar
félagsskaparins og útbreiftslu, en
engin úttekt á annarri alþjóftlegri
virkni. Einnig er I fyrsta kaflan-
um greint frá heimspeki reglunnr
og helgisiftum. Er þar aft finna
margt harla furftulegt og skrýtift
og finnst manni undarlegt aft
fullorftift vitiboröift fólk skuli
leggja sig eftir slikum hugmynd-
um og tiktúrum. En ég fæ ekki séö
aö þessi hugmyndafræöi og siftir
sé skrýtnara en ýmislegt annaft
sem fólk tekur sér fyrir hendur i
félögum og trúarhópum ýmiss
konar.
í öftrum kaflanum er rakin saga
frimúrara á Islandi. Er þar um aö
ræfta hreina atburftarakningu á
stofnunarsögu hreyfingarinnar
og útbreiöslu og greint frá þvi
hverjir þar koma vift sögu. Nær
þessi rakning fram til 1944 og er
byggft á einni heimild, 25 ára
afmælisriti reglunnar og er
kaflinn aö mestu orftréttur upp úr
þvi riti.
Þriöji kaflinn er skrá yfir þá
sem gengu i regluna fram til 1960.
Upphafift á fjórfta kafla er
embættismannatal frimúrara
eins og þaö er i dag.
000
-salur
Fílamaðurinn
Spennandi, dularfull og vift-
burftarik ný bandarisk ævin-
týramynd, með KIRK DOU-
GLAS— FARRAH FAWCETT
— islenskur texti. Sýnd kl. 3, 5,
7, 9 og 11.
ELEPHANT
MAN
Hin frábæra hugljúfa mynd,
10. sýningarvika.
Sýnd kl. 3.10, 6.10 og 9.10.
salur
salur
PUNKTUR
PUNKTUR
KOMMA
STRIK
Punktur, punktur,
komma strik
Sýnd kl. 3.05, 5.05, 7.05, 9.05 og
11.05.
Times Square
Hin bráftskemmtilega músik-
mynd, „óvenjulegur ný-
bylgjudúett”.
Sýnd kl. 3, 5, 7, 9 og 11.10.
Þaft setur mjög svip á þetta
verk aft sumar meginheimildir
höfundar eru ekki aftgengilegar
almenningi og verftur þvi aö
bregöa á þaö ráö aö birta þær
meira og minna i heilu lagi. A þar
bæfti vift um sögu hreyfingarinnar
á Islandi og félaga og embættis-
mannatal. 1 kaflanum um
alþjóölega sögu hreyfingarinnar
er aftallega stuöst viö eina
heimild og hef ég ekki forsendur
til aft meta hversu góft hún er, en
mér virftist annaft hvort aft sú
heimild sé næsta yfirborftsleg eöa
þá aft höfundur hefur ekki hirt um
aft vinna nógu skynsamlega úr
henni, þvi þessi kafli er ákaflega
yfirborftskenndur og rétt fleyttar
kellingar á efninu.
Þarna erum vift kannski komin
aft ööru atrifti, sem skiptir nokkru
máli fyrir vinnslu verka af þessu
tagi. I formála segir höfundur:
„Þessu verki er ætlaft þaft fyrst og
siftast aö vera innlegg i
þjóöfélagsumræöu. Þaft er ekki
sögulegt visindarit. Þetta er
blaftamennskuleg úttekt á
tilteknu fyrirbæri,”. Ég geri mér
alls ekki ljóst hvaö „blafta-
mennskuleg úttekt” þýftir. Ef
ætlunin er aft rannsaka eitthvert
fyrirbæri hlýtur rannsóknin
ævinlega aft byggja á þremur
grund vallarþáttum allrar
rannsóknar: öflun staftreynda,
túlkun á samhengi þeirra og eigin
mati á gildi upplýsinganna og
samhengi þeirra. Ef „blaöa-
mennskuleg úttekt” þýftir eitt-
hvaft annaft er einungis verift aft
afsaka óvönduft vinnubrögö, sem
ekki eru afsakanleg, sist fyrir
blaftamenn.
Fyrra bindi Bræftrabanda er
afteins fyrsta stig rannsóknar-
innar, öflun staftreynda, án þess
aft nokkuft sé meira gert meft þær.
Þaö veltur þvi algerlega á þvi
hvernig seinna bindift verftur unn-
ift hvort hér er um aft ræöa bók
sem er einhvers virfti eöa ekki.
Vift skulum bifta og sjá til.
— G.Ast.
íí 1-89-36
Oscars-verölauna-
myndin
Kramer vs. Kramer
Islenskur texti.
Heimsfræg ný amerisk verft-
launakvikmynd sem hlaut
fimm Óskarsverftlaun 1980.
Besta mynd ársins.
Besti leikari Dustin Hoffman.
Besta aukahlutverk Meryl
Streep.
Besta kvikmyndahandrit.
Besta leikstjórn.
Aðalhlutverk: Dustin Hoff-
man, Meryl Streep, Justin
Henry, Jane Alexander.
Sýnd kl. 5, 7, 9 og 11.
Margur
á bílbelti
líf að
launa
1-15-44
Hundur af
himni ofan
íslenskur texti
Sprengfjörug og skemmtileg
ný leynilögreglumynd meft
Chavy Chase og undrahund-
inum Benji, ásamt Jane Sey-
mor og Omar Sha*-,j.f ..
1 myndinni eru lög eftir Elton
Johnof flutt af honum, ásamt
lagi eftir Paul McCartney og
flutt af Wings.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
1-13-84
Metmynd i Sviþjóft
Ég er bomm
3fG
Sprenghlægileg og fjörug, ný,
sænsk gamanmynd i litum. —
Þessi mynd varft vinsælust
allra mynda iSviþjóö s.l. ár og
hlaut geysigóðar undirtektir
gagnrýnenda sem og biógesta.
Aftalhlutverkið leikur mesti
háftfugl Svia: Magnús Há’ren-
stam, Anki Lidén.
Tvimælalaust hressilegasta
gamanmynd seinni ára.
tslenskur texti.
Bönnuð innan 12 ára.
Sýnd kl. 5, 7, 9 og 11.
Simsvari simi 32075.
Eyjan
Ný mjög spennandi bandarisk
mynd, gerft eftir sögu Peters
Banchleys, þess sama og
samdi „JAWS” og „THE
DEEP”, mynd þessi er einn
spenningur frá upphafi til
enda. Myndin er tekin i
Cinemascope og Dolby Stereo.
Islenskur texti.
Aftalhlutverk: Michael Caine
og David Warner.
Sýrid kl. 5, 7.30 og 10.
Bönnuð börnum innan 16 ára.
— Þú ekur marga
metra á sekúndu.
, iix
2-21-40
Cabo Blanco.
Ný hörkuspennandi saka-
málamynd sem gerist i fögru
umhverfi S.-Afriku.
Aft alh lu tv e r k : Charles
Bronson.
Jason Robards.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bönnuft innan Ifí ára.
Sýnd laugardag kl. 7 og 9.
Barnasýning kl. 3
Bugsy Malone
Sýnd föstudag og sunnudag.
Rock Show
Glæný og sérlega skemmtiieg
mynd meft Paul McCartney og
Wings.
Þetta er i fyrsta sinn sem bió-
gestum gefst tækifæri á aft
fylgjast meö Paul McCartney
á tónleikum.
Sunnudag kl. 5, 7 og 9.
Mánudagsmyndin:
Ár með þrettán
tunglum
(In einem Jahr mit 13
Monden)
Rainer Werner
Fássbinder
Snilldarverk eftir Fassbinder.
„sniUdarlegt raunsæi samofift
stilfæringu og hrylling”
Politiken
Sýnd kl. 5, 7.15 og 9.30.
Auglýsinga
síminn
81866
Jieígarpósturinn.
AFEROAR
Með gætni
skal um götur aka
yUMFERÐAR
RÁÐ