Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Blaðsíða 25

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Blaðsíða 25
Dagný Kristjánsdóttir Loftur á „hinu leiksviðinu“ Nokkrar athuganir á Galdra-Lofti Jóhanns Sigurjónssonar í Ijósi sálgreiningarinnar. I. „Hvað er það sem þjáir svona þunglega hann Loft?“ lætur Oddur Björnsson Dísu syngja í Lofti eða Hornakóralnum. Og víst er, að ófáir hafa velt því fyrir sér, hvað það sé sem „þjáir“ Galdra-Loft Jóhanns Sigurjónssonar (1915). I grein sinni „Loftur á leiksviðinu“ (Skírnir 1980) rekur Jón Viðar Jónsson mismunandi túlkanir á Galdra-Lofti á sviði, frá Jens og Indriða Waage til Arnars Jónssonar.1 Það er athyglisvert að sjá hversu ólíkar túlkanir hinna ýmsu stórleikara hafa verið á persónu Lofts og hve túlkun þeirra er bundin samtímanum hverju sinni. Lárus Pálsson túlkaði Loft (1948) á tilfinningaríkan, heilsteyptan hátt. Hans Loftur er í tilvistarkreppu, klofinn milli hins góða og hins illa í sál sinni. Hið illa verður yfirsterkara í átökunum sem tortíma Lofti. Loftur Lárusar Pálssonar ímyndar sér að hann sé nietzcheiskt ofurmenni, hafið yfir siðferði fjöldans og Lárus tekur siðferðilega afstöðu gegn honum í túlkun sinni. Hann undirstrikar grimmd Lofts, eigingirni hans og í síðari hlutanum hið djöfullega í persónu hans. Jón Viðar bendir á að í stríðslok, meðan Hitler var mönnum enn í fersku minni, hafi þessi túlkun verið nærtæk. Fólk hafði litla samúð með ofurmennum sem vildu gera hvort tveggja, öðlast völd og búa til ný siðferðismörk.2 Galdra-Loftur Gunnars Eyjólfssonar ímyndar sér ekki að hann sé ofurmenni, hann er það. Kaldastríðskynslóðin hafði hins vegar jákvæðara viðhorf til ofurmenna en sú á undan. Gunnar túlkaði Loft síðast 1967 og lagði þá, sem fyrr, til grundvallar sama skilning og Lárus Pálsson, en undirstrikaði hina „jákvæðu þætti“ Lofts, viljastyrk hans og gáfur. Hann tók ekki afstöðu gegn persónunni eins og Lárus heldur lét áhorfendum eftir að fordæma hana eða dást að henni. 287
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.