Hugur - 01.01.1988, Blaðsíða 108

NELS ON GOODMAN
HEIMURINN EINS OG HANN ER1
1. Inngangur.
Heimspekingar rugla stundum sérkennum á umtali saman við
sérkenni á umtalsefninu. Við drögum sjaldan þá ályktun að
heimurinn samanstandi af orðum af því einu að sönn lýsing á
honum geri það, en stundum höldum við að heimurinn sé
byggður eins upp og lýsingin. Þetta getur jafnvel gengið svo
langt að úr verði heimsmálfræði þar sem heimurinn er hafður
samsettur úr frumeindum sem svara til tiltekinna eiginnafna,
og úr grunnstaðreyndum sem svara til grunnsetninga. Sá heim-
spekingur sallar eigin kenningu niður í fáránleika sem heldur
því fram að einföld lýsing geti því aðeins verið við hæfi að
Þessi grein er þýðing á grein Nelsons Goodman „The Way the World
Is“, sem birtist fyrst í Reviewof Metaphysics Vol.14 (1960) 160-167.
Síðan hefur hún verið prentuð í Problems and Projects (Bobbs Merrill:
Indianapolis, 1972). Nelson Goodman (f.1906) er bandarískur
heimspekingur sem hefur fjallað um margvísleg efni í ritum sínum. í
StructureofAppearance(Harvard University Press: Cambridge, Mass.,
1951) um þekkingarfræðileg kerfi og uppbyggingu þeirra, í Fact,
Fiction and Forecast (Harvard University Press: Cambridge, Mass.,
1955) um aðleiðslurök, í Languages ofArt (Harvard University Press:
Cambridge, Mass.,1968) um táknakerfi, í Problems and Projects m.a.
um merkingu, líkingu, aðleiðslu og einfaldleika, og í Ways of
Worldmaking (Harvester Press: N.Y., 1978) og Of Mind and Other
Matters (Harvester Press: N.Y., 1984) um „veraldasmíði" og fleira. I
þeim öllum liggja í loftinu þær hugmyndir sem reifaðar eru í þessari
ritgerð. En það er fyrst og fremst í þessari grein, í Ways of
Worldmaking og Of Mind and OtherMatters sem þær eru sjálfar gerð-
ar að umræðuefni. í þessari ritgerð heldur Goodman því fram að engin
ein mynd eða lýsing segi okkur hvemig heimurinn er og allar virðist
þær afbaka hann. Af þessu dregur hann ekki þá ályktun að um ver-
öldina verði ekkert vitað, heldur að til séu margar jafngóðar myndir og
margar jafnsannar lýsingar sem hver um sig segi okkur eitthvað.
Goodman gengur hér ekki jafnlangt og hann gerir í Ways of World-
making og Of Mind and Other Matters. í þessum bókum er staðhæft
að andstæðar kenningar geti báðar verið sannar ogþær lýsi því ólíkum
raunverulegum heimum (sem við höfum smíðað). I þessari grein lætur
Goodman sér nægja að segja að jafnsannar lýsingar lýsi ólíkum háttum
heims/ns. Þess ber að geta að allar neðanmálsgreinar eru þýðandans.