Morgunblaðið - 28.01.1965, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 28. jan. 1965
MORGUNBLAÐIÐ
3
STAKSTEINAR
☆
ÞAÐ má með sanni segja, að
(húsið Hafrafell í Laugardaln-
um sé listamannsíhús. Þar býr
Örlygur Sigurðsson, listmál-
ari, og fjölskylda hans. Sonur
Örlygs. Sigurður, hefur und-
anfarin ár föndrað við að gera
módel af Reykjavík, eins og
hún leit út fyrir 100 árum.
Þetta hefur verið tómstunda-
iðja hans, og hann hefur sinnt
þessu verki af miklum áhuga.
S.l. sumar bar þáð til tíð-
inda, að óvitar létu greipar
sópa um hin haglega gerðu
húsalíkön, sem Sigurður hafði
smíðað, og komu þeim fyrir
kattarnef, en frá þessu var
skýrt í blaðinu á sínum tíma.
Þrátt fyrir þetta lét Sigurður
Fékk smíðaáhöld að gjöf
Spjallað við Sigurð Orlygsson, sem
vinnur að líkani að Reykjavík 1886
ekki staðar numið. Hann hóf
verkið enn á ný — og að
þessu sinni voru hlutföllin
helmingi stserri.
Við sóttum Sigurð heim í
gær. þar eð við höfum haft
spurnir af því, að hann hefði
fengið rausnarlega gjöf á dög
unum, sem kom að góðum not-
um í sambandi við hfð ein-
stæða áhugamál hans. Honum
hafði áskotnast verðmætt safn
ýmissa góðra gripa, sem komu
að góðum notum við smíðina.
Skömmu eftir jól kom kona
að máli við hann og baúð
honum að gjöf mikið af smíða
áhöldum, sem hún sjálf hafði
eitt sinn notað. Sigurður _ þá
þessa gjöf með miklum þökk-
um, og að því er hann sagði
okkur, hefur hún þegar kom-
ið að góðum notum.
— Þetta eru hin margvís-
legustu tól. sagði hann, —
heflar, sporjárn, hamr-
ar, þvingur, lóðboltar, borar.
slípunarvél, útskurðarsett, sag
ir, já. og ótalmargt fleira, eins
og þið getið séð.
- Hann var áð dytta að hag-
lega gerðri myllu og benti á
hið fágæta safn á borðinu
fyrir framan sig. Heimiliskött
urinn, Surtur, gerði sig heima
Gjafir o" áheit til
Kálfatjarnar-
kirkju 1964
Á SÍÐASTLIÐNU voru afhentu
hjónin Ólafía Auðunsdóttir frá
Jdinni-Vatnsleysu og Þórður Sig-
wrðsson, skipstjóri frá Hvassa-
hrauni, sóknarpresti Kálfatjarn-
ersóknar, séra Garðar Þorsteins-
ayni prófasti, sparisjóðsbók með
ánnfærðum 10.000.00 tíu þúsund
krónum í sparisjóði Hafnarfjarð-
•r, og er skrifað á fremsta blað
bókarinnar:
„Kirkjuorgelsjóð Kálfatjarnar-
fcirkju gefið til minningar um
Vilhelminu Sigríði Þorsteinsdótt-
ir frá Minni-Vatnsleysu af Ólafíu
Auðunsdóttur og Þórði Sigurðs-
•yni“.
kominn innan um húsalíkön-
in, en Sigurður bandaði hon-
um óþolinmóður frá sér.
— Já, þetta er alit helm-
ingi stærra hjá mér núna,
sagði hann — grunnflöturinn
verður þrír og hálfur fer-
metri.
— Úr hvaða efni smíðar þú
húsin. spyrjum við.
— Allt úr gipsi núna, segir
Sigurður, og bætir því við í
léttum tón, að það verði ekki
auðvelt að splundra þeim.
— Þeir verða þá að nota
steinbora, segir hann óg bros-
ir. En viljið þið ekki heyra
músik, segir hann. Hvort vilji'ð
þið heyra Chopin eða Roll-
ing Stones? Ég er jafn hrif-
inn af báðum.
— Rolling Stones. takk,
segjum við.
Þegar Rollingarnir eru
komnir í gang, spyrjum við
Sigurð, hvort hann viti til
þess, að til sé módel af Reykja
vík frá 19. öld, eins og það,
sem hann er að vinna að.
— Nei. segir hann, mér er
ekki kunnugt um það. Hins
vegar mun vera til módel frá
1786, eins og Reykjavík leit
út, þegar hún fékk kaupsta'ð-
aðarréttindi og frá 1930—40.
Þessi mikla og höfðinglega gjöf
þeirra hjóna til minningar um
móður og tengdamóður, er gefin
til stofnunar orgelssjóðs Kálfa-
tjarnarkirkju, sem síðan tekur
við gjöfum og áheitum. Áður
hafa þessi hjón gefið Kálfatjarn-
arkirkju 2 kertastjdka 5 arma á
altari kirkjunnar, og eru það
mjög veglegir og fagrir silfur-
stjakar. Skulu þeim hjónum hér-
með færðar hugheilar þakkir
fyrir gjafir og ræktarsemi við
Kálf atj arnarkirkj u.
Þá bárust kirkjunni áheit frá
G.E. kr. 2.000.00, ónefndum kr.
1.200.00 og kirkjugestir kr.
2.000.00. Allar þessar gjafir og
áheit þökkum við af alhug, og
það vinarþel og hlýhug til kirkju
og safnaðar, sem í því felst.
Fyrir hönd kirkju og safnaðar
Kálfatjarnarsóknar.
Safnaðarnefnd Kálfatj.kirkju,
Erlendur Magnusson.
Á borðinu fyrir framan
hann eru líkön af ýmsum
merkilegum byggingum, sem
stóðu uppi 1886 og standa
enn.
— Þarna er’ Menntaskóiinn,
segjum við.
— Já. og Stjórnarráðshúsið,
segir Sigurður, Siemsenshúsið
og þetta er Eymundsonarhús-
ið, sem stendur á horni Lækj-
argötu og Austurstrætis. Það
er kannski ekki nema von,
þótt þið þekki'ð það ekki
svona, því að það er búið að
byggja ofan á það núna. í
þessu húsi bjó Ólafur Pálsson
dómkirkjuprestur og var
Laökjargatan þá kölluð Heil-
agsandastræti, því að við göt-
una í næsta húsi bjó Helgi
Thordarsen, biskup, en hann
var tengdasonur Stefáns
amtmanns, á Hvítárvöilum
sem var reyndar langa-langa-
langafi minn.
— Þúí átt mikið af bókum.
Sigur’ður.
— Já, bókasöfnun var á-
stríða hjá mér fyrir nokkrum
árum. Margar bókanna eru
um Reykjavík, ég held ég eigi
allar bækur, sem hafa verið
skrifaðar sér um Reykjavik.
Þær bækur met ég einna mest
Moskvu, 27. janúar (NTB)
Sendinefnd frá kommúnista-
flokki Sovétríkjanna kom í dag
til Ulan Bator, höfuðborgar
Mongólíu. og hóf þegar viðræður
við leiðtoga kommúnistaflokks
landsins. Telja vestrænir frétta-
menn í Moskvu, að viðræðurnar
snúist um þau öfl í Mongólíu,
sem hlynnt eru stefnu kin-
verskra kommúnista.
Formaður sovézku sendinefnd
arinnar er Alexander Sjelepin,
yfirmaður öryggislögreglu Sovét
ríkjanna. í tilkynningu, sem Tass
af öllum bókum.
— En hvernig varð þér við,
Sigurður, þegar þér bárust öll
þessi áhöld að gjöf?
— Ég var bæði undrandi og
ánægður. Nú get ég sinnt
þessu verkefni við enn betri
skilyrði en á'ður. Ég þekkti
þessa konu ekki neitt, en hún
heitir Sigríður Sveinsdóttir.
Þess vegna kom þetta mér svo
mikið á óvart.
Við kvöddum Sigurð. en
lögðum leið okkar til Sigríð-
ar Sveinsdóttur að Klepps-
vegi 20.
Sigríður sagði, áð áhöldin,
sem hún hefði nú gefið Sig-
urði hefði hún notað áður fyrr
við ýmislegt, sem hún hefði
lagt hönd á, stórt og smátt.
Hún ságði a'ð eini skyldleik-
inn milli hennar og Sigurðar
væri sá. að þau væru Hún-
vetningar. Sigríður hefur um
sína ævi lagt gjörfa hönd á
margt, hún var t.d. fyrsti
‘klæðskerameistari í karl-
mannaklæðaskurði. Hún hefur
og stundað hjúkrunarstörf —
og smíðar. ag smíðar ýmsa
muni, jafnvel húsgögn. Þegar
hún var hjúkrunarkona á
Siglufirði kringum 1930 fór
orð af smíðahæfileikum henn
ar og var henni þá boðið að
smíða sveinsstykki. Einnig var
henni boðin smíðakennara-
staða við barnaskólann.
— Mér þykir vænt um, að
Sigurður hefur nú fengið dót-
fð mitt í hendur sagði hún.
Áhugi hans á viðfangsefni
sínu er einstakur og m.iög
merkilegur af svona ungum
mannL Þetta er eðli sem menn
verða að þjóna, þótt önnur
störf kalli. Þetta er listamanns
eðlL
sendi út um ferðina. til Ulan
Batur, er ekki gerð grein fyrir
erindi sendinefndarinnar þangað.
S.l. laugardag skýrði sovézkt
tímarit, sem fjallar um flokks-
mál. frá því, að fjórum mönnum
hefði verið vikið úr kommún-
istaflokki Mongólíu fyrir stuðn-
ing við stefnu Kínverja. Segir,
áð n.. bessir hafi reynt að
knýja íi - eytingu á afstöðu
flokksins tii idamálanna inn-
an hinnar alþj„„._0a kommúnista
hi'eyfingar.
Islendingar
og Churchill
VÍSIR birti síðastliðinn mánudag
forustugrein um Winston Churc-
hill. Lauk henni með þessum orð-
um: „Enginn erlendur maður
hefur haft slik áhrif á sögu is-
lands á þessari öld og Winston
Churchill, yfirmaður þess her-
afla, sem landið varði. Þegar
hann sjálfur kom hingað í heim-
sókn í ágúst 1941, sagði hann i
ræðu, að með dvöl sinni hér,
hefðu brezku hersveitimar hindr-
að að landinu yrði gerð önnur
heimsókn. Það er mála sannast
að þá hefði saga lands og þjóðar
orðið önnur en raun bar vitni. is-
lenzka þjóðin naut þess í styrj-
öldinni að hún átti sterka vinl,
sem börðust til þess að veita þjóð
unum frelsi og forða einræði og
áþján. Sú reynsla hefur orðið
hyrningarsteinn utanríkisstefnu
íslands að lokinni styrjöldinni.
Það hefur reynzt farsæl leið.
Þessvegna minnumst við íslend-
ingar Winston Churchills, stefnu
hans, hugsjóna og afreka, nú þeg
ar hann er allur“.
Vaxandi skilningur
Hér í blaðinu birtist nýlega
samtal við ungan islenzkan vís-
indamann, dr. Hauk Kristjáns-
son frá Húsavík, sem nýlega
hafði lokið námi í eðlisfræði úti
í Þýzkalandi. Hann kom liingað
heim að loknu námi í byrjun
desember, en er nú fluttur til
Bandaríkjanna til þess að taka
þar við starfi. Þetta er gömul
saga og ný. Allt of margir ungir
íslenzkir vísindamenn hafa orðið
að flytja úr landi, vegna þess að
aðstaða hefur ekki verið fyrir
þá til þess að starfa á sviði vís-
indagreinar sinnar hér heima.
Samtalinu við Hauk Kristinsson
lauk með þessum orðum: „ — Ég
vil auðvitað hvergi fremur vera
en hér. En það er erfitt vegna
aðstæðna. Þó virðist vera kom-
inn talsverður skriður á þessi
mál hér. T:d. eru horfur fyrir ís-
lenzk raunvísindi miklu betri en
þegar é^f hóf nám, og má þakka
það vaxandi skilningi ráða-
manna á nauðsyn þess að njóta
hæfileika og menntunar þeirra
manna, sem hafa eytt löngum
tíma í nám erlendis. Ef þessum
málum verður fylgt vel á eftir á
næstu árum, er ég bjartsýnn að
lenda að lokum á íslandi“.
Samtalið við Bjart-
mar Guðmundsson
Samtal það sem birtist hér I
blaðinu fyrir skömmu við Bjart-
mar Guðmundsson, alþingis-
mann, hefur vakið mikla athygli,
ekki sízt úti um sveitir landsins.
Bjartmar vakti athygli á hinum
einstæða tvísöng Framsóknar-
flokksins, sem undanfarin ár hef-
ur haldið uppi stöðugum áróðri
um, hve bág kjör bænda séu og
hve ömurlegt lífið sé í sveitum
Iandsins. Þrátt fyrir þennan i-
róður þykjast Tímamenn vera
hinir einu sönnu vinir bænda og
sveitafólks.
Nú hafa liðsoddar Framsóknar-
flokksins hins vegar beint áróðri
sínum til sjávarsíðunnar. — Nú
segja þeir að Viðreisnarstjórnin
hafi lagt embættismenn og launa-
fólk í einelti og keppist við að
skerða kjör þess, sem mest hún
megi.
Staðreyndimar hafa svarað
Tímanum í þessum efnum. 1
sveitum landsins hefur fram-
leiðslan aukizt að miklum mun,
ræktuninni fleygt fram og bænd-
ur byggt ný, vönduð hús yflr
menn og skepnur.
Við sjávarsíðuna hefur rikt
mikil og góð atvinna, tekjur
fólksins aukizt ©g lifskjör batnað.
Sovézk sendinefnd
/ Ulan Bator