Morgunblaðið - 13.05.1984, Blaðsíða 40

r t
40
k^iA» ' » T r
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. MAÍ 1984
+
Eiginmaöur minn,
JÓHANNES SIGUROSSON,
er látinn.
Útförin hefur fariö fram í kyrrþey aö ósk hins látna.
Þakka auösýnda samúö.
Herlaug Sturlaugsdóttír.
GESTUR GUDFINNSSON
frá Litla-Galtardal,
til heimilis Sigtúni 39,
veröur jarösunginn frá Fossvogsklrkju mánudaginn 14. maí kl.
13.30.
Vandamann.
+
Minningarathöfn um systur okkar,
ÞORBJÖRGU ÁRNADÓTTUR,
fyrrum yfirhjúkrunarkonu, veröur i Neskirkju mánudaginn 14. maí
kl. 15.
Dýrleif Árnadóttir,
Þóra Árnadóttir,
Gunnar Árnason,
Inga Árnadóttir,
Ólöf Árnadóttir.
+
Maöurinn minn, faðir okkar, tengdafaöir og afi,
FERDINAND H. JÓHANNSSON,
Nóatúni 26,
veröur jarösunginn frá Dómkirkjunni þriöjudaginn 15. maí kl.
13.30.
Béra Lýösdóttir,
Ægir Ferdinandsson, Guórún Marinósdóttir,
Hallvaröur Ferdinandsson, Sesselja Jónsdóttir,
Kristín Ferdinandsdóttir, Oddur Jónsson,
Hafþór Ferdinandsson, Hrafnhildur Þorgeirsdóttir
og barnabörn.
+
Útför eiginmanns míns,
GUÐJÓNS KRISTMANNSSONAR,
Holtsgötu 18,
er lést 6. maí, fer fram frá Fossvogskirkju þriöjudaginn 15. maí kl.
13.30.
Kristfn Þorteifsdóttir.
+
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarkveöju viö andlát og
útför eiginmanns míns, fööur, tengdafööur og afa,
ÁKA KRISTJÁNSSONAR,
Ljósheimum 16.
Ólöf Jóhannesdóttir,
Margrót Ákadóttir, Jóhann L. Jónasson,
Áki Jóhannsson, Jóhann L. Jóhannsson,
Jónas Jóhannsson.
+
Hugheilar þakkir fyrir auösýnda samúö og vináttu viö fráfail
LAUFEYJAR BRYNOÍSAR JÓHANNESDÓTTUR,
Garðastrseti 43.
Jóhannes örn Óskarsson, Ólöf Erla Kristinsdóttir,
Jóhann Erlendur Óskarsson, Lydia Edda Thjell,
Óskar Gunnar Óskarsson, Kolbrún Valdemarsdóttir,
Jóna B. Bjarnadóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Minning:
Þorbjörg Árnadóttir
hjúkrunarkona
Þegar tal berst að hefðbundnum
kvennastéttum koma strax í hug-
ann aldagömlu starfssviðin tvö,
starfssvið hjúkrunarfræðinga og
kennslukvenna.
Mörgum nútímakonum sýnist
þau litt hafa verið til framdráttar
jafnréttismálum og að þjóðfé-
lagsstaða þeirra hafi verið hindr-
un fremur en lyftistöng í kven-
réttindabaráttunni.
Gleymist þá gjarnan að um það
leyti er sú barátta hófst að nokkru
ráði, fengu þær konur sem höfðu
aflað sér þessara starfsréttinda
laun er nægðu þeim, þótt rýr væru
og voru lausar við að þurfa fyrir-
vinnu.
Þær sem voru ógiftar þurftu þar
með ekki að vera háðar fjölskyld-
um sínum ævilangt, en þær sem
urðu ekkjur gátu horfið til fyrri
starfa og unnið fyrir sér og börn-
um sínum, og það á tímum er ekki
buðust önnur né betri tækifæri
fyrir konur. Þetta greiddi þeim og
öðrum götuna til þátttöku á ýms-
um sviðum þjóðfélagsins.
En hjúkrunarstéttin var ekki
bara hefðbundin kvennastétt.
Eins og oft gerist líka i öðrum
starfsgreinum var hún oftast
hefðbundin í öllum sínum háttum.
Umbótaviðleitni í menntunar- og
kjaramálum var þí erfiðari við-
fangs þar en í yngri stéttum heil-
brigðisþjónustunnar, sem ekki
voru bundnar gömlum rótgrónum
hugmyndum um viðeigandi náms-
og starfsundirbúning og starfs-
kjör í samræmi við hann.
Hér á landi var það vissulega
fagnaðarefni að hægt var að
stofna hjúkrunarkvennaskóla eft-
ir að Landspítalinn tók til starfa.
Fram að þeim tíma varð að leita
út fyrir landsteinana en að loknu
þriggja til fjögurra ára hjúkrun-
arnámi fóru sumar hjúkrunarkon-
ur til fjarlægari landa til frekara
náms og starfa. Hér heima gátu
þær síðan borið saman bækur sín-
ar og fengu þar með góða yfirsýn
yfir þróun hjúkrunarmála víða um
heim.
Rifjaðist þetta m.a. upp er í
Hjúkrunarskóla íslands var 29.
apríl sl. minnst Kristínar Thor-
oddsen, fyrstu forstöðukonu
Landspítalans og fyrsta skóla-
stjóra Hjúkrunarkvennaskóla ís-
lands, en þá voru liðin 90 ár frá
fæðingardegi hennar. Kristín
lærði hjúkrun f Danmörku en síð-
ar var hún við nám og störf bæði í
London og New York, og 3 ár var
hún á barnaspítala í Valparíso í
Chile. Ein þeirra víðförlu hjúkr-
unarkvenna (svo notað sé það
starfsheiti er þá var) var Þorbjörg
Árnadóttir, sem lést 7. þessa mán-
aðar, 86 ára að aldri.
Þorbjörg var nemandi i hjúkr-
unarskólanum við Bispebjerg-
spítalann í Kaupmannahöfn og
lauk námi árið 1923, þá 25 ára.
Eitt ár vann hún hér heima áð-
ur en hún hélt vestur um haf, þar
sem hún starfaði bæði í Kanada
og Bandarfkjunum. Á árunum
1926—28 var hún í heilsuvernd-
arnámi fyrir hjúkrunarkonur við
Washington-háskólann í Seattle,
en vann samtímis á berklahæli á
ýmsum vöktum. Næstu níu ár var
hún við hjúkrunarstörf, aðallega
hér heima, m.a. yfirhjúkrunar-
kona á Vífilsstöðum um tveggja
ára skeið og árið 1933 á Ullevál-
sjúkrahúsinu í Osló.
Hér heima erum við orðin vön
því að fólk á öllum aldri sé við
nám í hinum og þessum skólum.
Það var þó fremur fátftt hér áður
fyrr, sérstaklega að konur á miðj-
um aldri legðu fyrir sig háskóla-
nám, en rúmlega fertug var Þor-
bjðrg aftur komin til vestur-
strandarinnar og byrjuð að nýju í
Seattle þar sem hún fékk fyrst ís-
lenskra hjúkrunarkvenna B.Sc.
gráðu í hjúkrun og 47 ára gömul
varð hún magister í hjúkrun. Alla
tíð varð hún að vinna fyrir sér um
leið og hún stundaði sitt nám af
mestu samviskusemi.
í grein sem hún skrifaði ári sið-
ar (1946) í Hjúkrunarkvennablað-
ið um hjúkrunarnám í Bandarikj-
unum segir: „Margar hjúkrunar-
konur sem stunda framhaldsnám
kosta sig sjálfar að öllu leyti og er
óhætt að segja, að þær leggi oft
mikið á sig, eins og t.d. hjúkrun-
arkonan sem sagði: „Þegar ég
hugsa um allar máltfðirnar og all-
ar kvikmyndirnar sem ég hef
sleppt...“
Þorbjörg sleppti sjálf áreiðan-
lega mörgu sem öðrum finnst lífs-
nauðsynlegt, enda alla tfð nægju-
söm, en hún var námfús og fannst
tilvinnandi að leggja þetta erfiði á
sig til að ná settu marki. Hún lauk
tilskyldu háskólanámi til að fá
magisterspróf í hjúkrun, sem áður
segir, fyrst fslenskra hjúkrun-
arkvenna. En þar sem hún til-
heyrði þessari hefðbundnu stétt,
sem víðast hvar lét sér nægja
þriggja ára hjúkrunarnám við
spítala, nánast sem lærlingar á
stofnunum sem gjarnan nýttu sér
þennan ódýra vinnukraft, voru
margir hér heima vantrúaðir á að
hún hefði lagt stund á raunveru-
legt háskólanám. Hún mætti því
oft fremur tortryggni en að hlaðið
væri á hana lofi fyrir framtaks-
semina og árangurinn.
Bæði fyrr og síðar voru margir
fslenskir hjúkrunarfræðingar við
framhaldsnám í viðurkenndum
skólum, jafnvel tengdum háskól-
um, en þar sem hjúkrunarstéttin
hafði byggt upp þessa sérskóla var
námsárangur ekki metinn eða við-
urkenndur í háskólum almennt og
þar með lokuðust venjulega leiðir,
eftir hvert eins til tveggja ára
sérnám, jafnvel þótt hjúkrunar-
fræðingur ætti mörg slík að baki.
Þessvegna fetuðu eiginlega eng-
ar í fótspor Þorbjargar næstu ár-
in. Það liðu 16 ár þar til önnur
starfssystir okkar fór í háskóla-
nám við sama skóla og Þorbjörg.
Hún var þó betur sett að því leyti
að hún fékk námsstyrki og þurfti
því ekki að vinna fyrir sér um leið.
í sama tölublaði og Þorbjörg
skrifar um hjúkrunarmenntun í
Vesturheimi ritar ólafur Geirs-
son, læknir, um sérnám hjúkrun-
arkvenna og segir m.a. „... því
okkur læknunum er vel kunnugt
um að hjúkrunarkonur hafa sýnt
mikinn áhuga á að mennta sig um-
fram tilskilið nám og kostað miklu
til, f hlutfalli við þau laun, sem
þær hafa haft til skamms tírna".
í bókinni Hjúkrunarkvennatal
er að finna ýtarlegar upplýsingar
um Þorbjörgu, uppruna, starfsfer-
il, áhugamál og ritstörf hennar.
Mér hefur orðið tíðrætt um
menntunarmál hjúkrunarfræð-
inga, en þar var hin ágæta kona
einmitt brautryðjandi og minnist
hjúkrunarstéttin hennar með hlý-
hug og þakklæti fyrir framsýni
hennar og dugnað.
Blessuð sé minning hennar.
María Pétursdóttir
Þorbjörg Árnadóttir hjúkrunar-
fræðingur lést 7. maí sl., 86 ára að
aldri. Minningarathöfn um hana
verður í Neskirkju f Reykjavík á
morgun, mánudaginn 14. maí
kl.14, en jarðsett verður á Skútu-
stöðum við Mývatn.
Þorbjörg fæddist á Skútustöð-
um 8. febrúar 1898, næstelst af
börnum séra Árna Jónssonar, sem
þar var þá prestur, og siðari konu
hans, Auðar Gísladóttur. Báðir
foreldrar hennar voru Þingey-
ingar. Séra Árni var af Skútu-
staðaætt, sem svo er nefnd, og
Þura Árnadóttir í Garði hefur
rakið f sérstakri bók, en Auður
kona hans fæddist á Þverá í
Dalsmynni, og hefur bróðir henn-
ar, séra Ásmundur Gislason, sagt
frá ættmennum hennar í bók sinni
Við leiðarlok. Faðir Þorbjargar
lést 1916, og var þá orðinn prestur
á Hólmum við Reyðarfjörð, en
Auður móðir hennar lifði til hárr-
ar elli og lést í Reykjavík 1962.
Tvö hálfsystkini Þorbjargar,
Þuríður og Jón, sem störfuðu í
Vesturheimi, eru látin og einn al-
bróðir, Gísli bóndi á Helluvaði í
Mývatnssveit. Á lífi eru séra
Gunnar bróðir hennar og systurn-
ar Dýrleif, Þóra og Inga, öll í
Reykjavík, og Ólöf, búsett á Sel-
fossi.
Þorbjörg Árnadóttir lauk prófi
frá Verslunarskólanum 1916 og
hóf þá störf á pósthúsinu í
Reykjavík. Voru móðir hennar og
systkini þá flutt til höfuðstaðar-
ins. Eftir nokkur ár, 1919, hélt hún
til Kaupmannahafnar, en við
Holmens-kirkju þar í borg þjónaði
þá móðurbróðir hennar, séra
Haukur Gíslason. Hún hóf hjúkr-
unarnám við Bispebjerg-spítalann
og lauk prófi 1923. Um dvölina í
Danmörku og hjúkrunarnámið má
margt sjá í skáldsögu, sem Þor-
björg gaf út löngu síðar, 1964, og
nefndi Signýju.
Að námi loknu kom Þorbjörg
heim og stundaði hjúkrunarstörf
um eins árs skeið, en hleypti þá
enn heimdraganum. Leiðin lá f
þetta sinn til Kanada, þar sem Jón
hálfbróðir hennar var læknir. Með
honum fór hún eftir skamman
tíma til Seattle í Washington-
fylki f Bandaríkjunum. Þar stund-
aði Jón lækningar allt til æviloka
1969, og þar og f grenndinni var
Þorbjörg langdvölum. Hún var við
hjúkrun frá því að hún kom vestur
og allt til 1928, en tvö sfðustu árin
jafnframt við nám í heilsuvernd
við Washington-háskóla. Eftir
próf í þeirri grein 1928 sneri hún
heim til íslands.
Árið 1929 var Þorbjörg skipuð
yfirhjúkrunarkona Vífilsstaða-
spítala. Gegndi hún því starfi i tvö
ár. Eftir það var hún við ýmis
hjúkrunarstörf í Reykjavík og í
Osló allt til 1937, þegar hún hélt
til Vesturheims í annað sinn. Dvöl
hennar þar varð 9 ár. Hún var við
hjúkrunarstörf í Seattle og New
York, en stundaði einnig nám í
Washington-háskóla í heilsuvernd
og stefndi á nýjar prófgráður. Tók
hún B.Sc. próf 1941 og magist-
erspróf, nefnt M.N., árið 1945. Sá,
sem þessi orð ritar, veit ekki betur
en Þorbjörg hafi verið fyrsti ís-
lenski háskólamenntaði hjúkrun-
arfræðingurinn. Nú, tæpum fjór-
um áratugum eftir að hún lauk
meistaraprófi sínu, er skammt í
að allt nám hjúkrunarfræðinga
hér á landi verði á háskólastigi.
Þorbjörg kom heim 1946 og
fékkst næstu 6 ár aðallega við
kennslu og ritstörf. Hún hóf störf
sem hjúkrunarfræðingur hjá
Barnaverndarnefnd Reykjavíkur
1952 og vann þar til 1958. Eftir
það sinnti hún ritstörfum, ferðað-
ist innanlands og utan og las sér
til fróðleiks, enda góður tungu-
málamaður. Hin siðari ár hnign-
aði heilsu hennar, hún var um
skeið á dvalarheimilinu Ási i
Hveragerði, en síðar á dvalar-
heimili aldraðra við Dalbraut i
Reykjavík, uns hún fór á Land-
spitalann, þar sem hún andaðist.
Sem fyrr segir vann Þorbjörg að
ritstörfum. Hún samdi greinar um
hjúkrunarmál og eru þær taldar í