Heimskringla - 01.10.1941, Blaðsíða 1

ine Modern Housewife Knows
Quality That is Why She Selects
“CANADA
BREAD”
“The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Wedding Cakes Made to Order
PHONE 33 604
I
í.
ALWAYS ASK FOR—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD.
Phone 33 604
LVI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 1. OKT. 1941
NÚMER1
«< HELZTU FRETTIR *• <
Frá Leningrad
Frá Leningrad kom frétt í
gær um það, að Þjóðverjar
hefðu eftir 14 daga hamslausa
árás, orðið að hörfa til baka og
láta af hendi eina borg og
nokkur þorp, er þeir höfðu tek-
ið, fyrir sunnuan Leningrad. —
Mistu Þjóðverjar margt manna.
Frá þessu segir ekki frekar. f
öðru áhlaupi (á þessum tveimj
vikum) feldu Rússar 1500
Þjóðverja, eyðilögðu 34 skrið-
dreka, 2 langskotabyssur, 8
fallbyssur, 43 sprengjubyssur
(mine throwers), 39 skrið
dreka-varnarbyssur. Ennfrem
ur segir að í öðru áhlaupi, er
stóð yfir í 48 klukkutíma, hafi
Rússar skotið niður 263 þýzkar
flugvélar, en hafi sjálfir tapað
59. í þriðja áhlaupinu er 1000
Rússar gerðu, náðist í 150
vagna hlaðna matvöru til
þýzka hersins hjá Leningrad.
Og svo segir í síðustu fréttinni,
að Þjóðverjar hafi ekki í tvær
vikur unnið þumlung á neins
staðar í sókninni á Leningrad.
ur til Winnipeg föstudagsmorg-
' uninn n. k. og ferðast sama
j dag til Oak Point og Lundar.
Laugardaginn koma nokkrir
meðlimir Únitarasafnaðarins
Hamborg í gær. Skemdir voru
sagðar geysilegar.
* * #
Rússar hafa á miðvígstöðv-
unum verið að hrekja 12 þýzk-
ar herdeildir (crack divisions)
til baka og þykjast með því
vera sannfærðir um að þeir
hér saman með honum á Hud- I^a^ fundið góðan höggstað á
son Bay Dining Room og borða í Þjóðverjum. Þjóðverjar hafa
Skiptapið minna
Af ræðu að dæma sem Mr.
Churchill hélt í byrjun þessar-
ar viku í þinginu, hefir skipa-
tap Englendinga minkað um
tvo þriðju á þremur síðustu
mánuðunum. Þakkar Churchill
það því, að Bretar séu að verða
sterkari í loftinu en Þjóðverjar.
þar með honum miðdegisveað.
Mánudaginn ferðast hann norð-
ur til Nýja-fslands og kemur
við í Sambandskirkjunum þar,
og heldur fund þar sama kvöld-
ið. Þriðjudagskvöldið kemur
hann á fund sunnudagaskóla-
kennara og ungmenna í Sam-
bandskirkjunni í Winnipeg og
fer svo héðan n. k. miðvikudag
áleiðis til Duluth, Minneapolis
og Chicago.
þarna svo litið lið sér að baki,
að þeir hrökkva fyrir Rússum.
Þykjast Rússar vita, að ástæð-
an fyrir að þarna er liðið þunn-
skipað, sé sú, að það hafi verið
sent meira af því en góðu hófi
gegndi til Leningrad.
• * *
Canadisku herskipi (Corv-
ette) “Levis” var sökt s. 1.
sunnudag. Á skipinu fórust 18
manns. Macdonald flotamála-
ráðherra sagði fréttina og gaf
til kynna, að þetta væri af
völdum Þjóðverja. En frá því
Rudolf Hess, sá er til Skot-
lands flaug í apríl-mánuði á
síðast liðnu vori, kvað hafa Jhvar Þetta skeði og með hvaða
tekið upp á því að svelta sig i {hsetti, kvaðst hann ekki geta
tugthúsinu. Honum þykir sér ■. STRÍDt i bráðina.
mínkun gerð með því að farið j *
er með hann sem fanga, en' Síðast liðinn sunnudag, dóu
ekki sendiherra (envoy). jfjórir menn af gasi í íbúð einni
* * * lí Winnipeg. Segir svo frá
Nefndir frá Bretlandi og 'Þessu Þeir sern í íbúðinni
Rev. Stephen H. Fritchman
hefir þjónað Únítara söfnuðum
í austurríkjum Bandaríkjanna,
hann var um tíma ritstjóri
Christian Register, fréttablaðs
Únitara félagsins, og er nú, auk
þess að vera aðal umsjónar-
maður ungmenanmála Únitara-
félagsins, vara-forseti Unitar-
ian Fellowship of Social Just-
ice, ráðgjafi fyrir Peace Com-
mission of the Student Christ-
ian Movement í austurríkjun-
um, forstjóri Citizen’s Union í
Massachusetts, og einn af ráð-
gjöfum fyrir Works Progress
Administration í sama ríkinu.
Mr. Fritchman útskrifaðist
af Ohio Wesleyan (B.A.) há-
skóla, Union Theological Sem-
inary (B.D.) í New York, og
New York University (M.A.).
Áður en hann tók upp prest-
skap var hann kirkjumálarit-
stjóri fyrir New York Herald
Tribune í þrjú ár og kendi hann
í deild enskra bókmenta við
Washington Square College, N.
Y. U., og við Boston University.
Hann er mikilhæfur maður og
hefir reynst ágætlega í þeirri
stöðu sem hann nú gegnir. —
Hann messar í Sambandskirkj-
unni í Winnipeg n. k. sunnu-
dag.
Mr. Fritchman kemur við í
Wynyard í dag, 1. okt. og kem-
frá Bretlandi
Bandarikjunum eru komnar til
Rússlands til að ræða um
hvernig lönd þessi geti aðstoð-
að Rússa í stríðinu. Er Beav-
erbrook lávarður formaður
brezku nefndarmannanna, en
foringi Bandaríkja-nefndarinn
ar er W. G. Harriman. Nefndin
kom til Rússlands s. 1. mánu-
dag. Var þegar kallað til sam-
eiginlegs fundar. Skýrði bæði
nefndarformaður Breta og
Bandaríkjanna frá að lönd
þeirra væru semherjar Rússa.
Molotoff, utanríkisráðgjafi
Rússa sagði tímann dýrmætan
og nú skyldi ganga til verks.
Lagði hann til að sérstakar
nefndir væru kosnar er at-
huguðu hvað gera væri hægt
eða þyrfti fyrir land-, sjó- og
loftherinn, flutninga, læknamál
o. s. frv. Var nefndarkosning-
um þessum lokið á hálftíma og
tók hver nefnd að því búnu til
starfa.
* * •
Þjóðverjar sögðu í fréttum
sínum í gær, að engar fréttir
yrðu sagðar af því sem væri
að gerast í stríðinu við Rússa.
Þeir skýrðu ekki frá ástæð-
unni, en gáfu í skyn að mikið
væri á seiði á suðurvígstöðv-
unum.
• # *
Á óreiðum ber nú mikið í
sumum löndunum sem Hitler
hefir hertekið. Hefir mikið
borið á þeim bæði á Frakk-
landi og í Noregi. Þessa stund-
ina kveður þó mest að uppþot-
um, manndrápum og skemdar-
verkum í Tékkóslóvakíu. Hafa
sjálfar Skoda verksmiðjurnar
nú staðið þar iðjulausar í 3
daga, vegna óeirða og þess að
Tékkarnir neita að vinna að
vopnaframleiðslu, af því vopn-
in séu notuð á móti Rússum.
Voru 24 Tékkar teknir af lífi
s. 1. mánudag, er sakaðir voru
um að vera að kollvarpa yfir-
ráðum Hitlers í landinu. Auk
þessa berast alvarlegar fréttir
af óeirðum í Hollandi, Belgíu,
Júgóslavíu og jafnvel Þýzka-
landi sjálfu.
* • • -
1 árás sem brezki flugherinn
gerði á Palmero á Sikiley í
gær, eyðilagði hann 64 flug-
skip fyrir Itölum.
• • •
Um 200 brezk flugför tóku
þátt í hroðalegri sprengjuárás,
sem gerð var á Stettin og
voru, hfefi legið í sófum, setið i
stólum og legið ofan á í rúm-
unum dauðir, er þeir fundust.
Sumir virtust vera að byrja að
hátta. Þetta skeði á Cornish
Ave., ep í íbúðinni átti maður
heima, sem James Herbert hét,
72 ára og kona hans 67 ára,
dóttursonur 17 ára og Dr. Stan-
ley G. Herbert 47 ára og kona
hans, til heimilis að 150 Oxford
St. Að lækniskonunni undan-
skilinni, hafði alt þetta fólk
kafnað af gasi. Læknisfrúin
er á sjúkrahúsi, en er ekki hug-
að líf.
Dr. Herbert var þarna stadd-
ur ásamt konu sinni að vitja
móður sinnar sjúkrar og-ætlaði
að hinkra við frameftir nóttu,
að sjá hvort henni batnaði
ekki. • • •
Hertoginn af Windsor og frú
hans komu til Alberta s. 1.
mánudag. Héldu þau til bús
Hertogans og verða þar óá-
kveðinn tima. Hertoginn hefir
ekki komið þarna í ein 14 ár.
Hvar sem þau komu í Saskat-
chewan og Alberta, var þeim
fagnað.
* # *
Sir Herbert Holt, einn af
auðugustu mönnum Canada,
lézt 28. sept. í Montreal. Hann
var 85 ára.
• * *
Lieut.-Gen. A. G. L. Mc-
Naughton, yfirmaður Canada
hersins á Bretlandi, hélt fram
við fregnrita s. 1. laugardag, að
i fullum skilningi yrði stríð
þetta ekki unnið, nema með
því, að Bretland sendi landher
til Evrópu.
* * •
Blöð í Japan mintust þess s.
1. laugardag, að þá var eitt ár
liðið frá því að þeir gengu í
öxulbandalagið. Létu blöðin á
sér heyra, að Hitler ætti að
semja frið við Rússa og snúa
sér heldur að Bretum. Það
hefðu verið Bretar, sem hann
fór á móti í fyrstu hvort sem
var, en ekki Rússar.
* • •
ARA
Um árásir Þjóðverja á Krim-
skagann, þar sem Rússar hafa
herskipalægi, var mikið talað
s. 1. viku. Var jafnvel búist
við, að Hitler sendi þangað fall-
hlífarher eins og til Kríteyju.
En af því hefir ekki enn orðið.
Munu Rússar hafa tekið ó-
þyrmilega á móti fyrstu til-
rauninni, sem til þess var gerð.
Um 70,000 manna þýzkur her
Var og þarna á næstu grösum,
en sem ekkert hefir orðið á-
gengt í þá átt að taka Krím-
skagann.
• • •
Hon. J. T. Thorson brá sér
til Montreal nýlega og flutti
þar ræðu á frönsku. Er þess
getið í fréttunum, að Frökkun-
um hafi geðjast vel að þessu.
Ensk blöð ympra og á að Thor-
son muni tungumálamaður
góður og tali auk ensku og
frönsku, íslenzku og rúss-
nesku.
Kristján Ólafsson
Þótt að elli leið og ljót
lúna felli drengi,
muntu hnellinn henni mót
halda velli lengi.
Jakob F. Kristjánsson
Samsœtis-vísur, 23. september 1941.
Eg kann ekki að yrkja þér kvæði
sem kallast má fyrirtak,
en þó vil eg reyna að rétta þér hönd
í rimi. —- En söngfuglsins kvak
ei heyrist í hendingum þessum,
því harpan á ekki þann streng
sem dáð geti í örfáum ómum,
svo ágætann samferða dreng.
En fyrst þegar fundum bar saman
eg fann að þú áttir þá dáð
að reyna ekki að sýnast, — en samt vera trúr,
uns síðustu höfn væri náð.
Eg fann það í handtaki hlýju,
og heyrði það viðræðum í,
eg sá það í svip þínum, vinur,
— eg sé það í kvöld, — enn á ný.
Eg sá þig er gleðin þig gisti
og “guða-veig” lífgaði sál.
Þú hélst þinni stefnu — og horfðir æ fram,
— þér heftist ei tunga né mál. —
Eg sá þig er sorgin þig kvaddi
til samfunda, óvænt og hljótt,
þinn manndóm þó mátti ei buga
sú myrka og þögula nótt.
Já, þú hefir hugi okkar heillað.
Þitt hásæti verða nú skal
í kvöld — og um ókomna æfinnar tíð
í íslenzkrar vináttu-sal.
1 íslenzkum ástvina hjörtum,
hjá íslenzkum samferða hóp,
— og síðast — hjá goðunum góðu
sem guð vor í upphafi skóp.
P. S. Pálsson
Vísu þessa kvað Sigurður
Kristjánsson til Tryggva Gunn-
arssonar á efri árum hans. —
Datt mér hún undir eins í hug,
er Kristján Ólafsson leit í gær
inn á skrifstofu Heimskringlu.
Hann gekk þangað heiman frá
sér, sem er all langt og færði
Heimskringlu áskriftargjaldið
eins og hann hefir gert síðan
hún byrjaði að koma út.
Við mintumst eins og annars
og kom þar að áður en hann
fór, að hann sagði eg gæti ósk-
að sér til lukku í dag á áttug-
asta og fimta ársafmæli sínu
(30. sept). Rak mig í rogastanz
og virti manninn hátt og lágt
fyrir mér til þess að sjá þessa
einhver merki. En — ónei t—
eg sá þau engin. Hann stóð
þarna teinréttur, karlmannleg-
ur, snyrtilegur, broshýr, skarp-
ur í hugsun og skjótur í svör-
um fyrir framan mig — 85 ára
ungur!
Kristján Ólafsson, lífsábyrgð-
arsali, er einn af okkar virðu-
legustu íslenzku borgurum
þessa lands. Frá Islandi kom
hann árið 1882, settist um
stund að í Pembina, þar sem
hann vann í lyfjabúð, en kom
vorið 1883 til Winnipeg. Vann
hann hér fyrstu 2 árin algeng
verkamannaströf, en þá 12 ár
járnvörubúð. Síðan eða í 45
ár hefir hann verið í þjónustu
New York lífsábyrgðarfélags-
ins. Er hann það enn og fer
daglega niður á skrifstofu sína
til að líta eftir hlutunum.
Það er ekki ofsagt, að æfi-
starf sitt hafi Mr. Ólafsson
leyst vel og farsællega af
hendi. Hefir hann sakir góðra
hæfileika og mikils dugnaðar
er hann hefir sýnt í þvi, hlotið
mikla viðurkenningu frá New
York Life félaginu og sam-
verkamönnum sínum þar. —
Fórust einum þeirra orð um Mr.
Ólafsson á þá leið er hann sat
veizlu syðra með þeim, að pól-
farinn Peary hefði ekki leyst
af hendi meiri þrekraun með
starfi sínu, en Kristján Ólafs-
son hefði gert.
Lauslega áætlað munu lífs-
ábyrgðir, sem Mr. ólafsson hef-
ir selt, nema alt að 9 miljón döl-
um. Greiddar ábyrgðir til Is-
lendinga einna af félaginu
nema nærri miljón til þessa
dags.
Ennfremur bera skiftavinir
Mr. ólafssonar honum bezta
orð, enda hefir hann reynst
þeim áreiðanlegur og hjálpleg-
ur.
Foreldrar Kristjáns, Ólafur
Þorvaldsson og Margrét Kristj-
ánsdóttir bjuggu að Litla-
hrauni í Hnappadalssýslu og
þar fæddist Kristján 30. sept.
1856. Vestur um haf kom hann
26 ára gamall. Hann er tví-
giftur; hét fyrri kona hans Ólöf
Hannesdóttir; eignuðust þau 9
börn; eru þessi af þeim á lífi:
Miss C. Ólafsson, hjúkrunar-
kona, í þjónustu Bandarikja-
stjórnar i Nulato, Alaska; Mrs.
W. R. Pottruff, Winnipeg; Miss
Sally og Mr. Chris, einnig í
Winnipeg. Síðari kona hans er
Gerða Halldórsson; eiga þau
tvö börn, Harold og Theodósíu.
Kristján er hraustmenni til
likama og sálar enda ber h&nn
ellina vel. Hann v£rst henni
það betur en ÍOiftrHf* hjá Út-
garðaloka, að nún hefir ekki
einu sinni komið honum enn á
hné. Heimskringla óskar hon-
um til lukku á 85 ára afmæl-
inu.
Myndin sem hér með fylg-
ir, var tekin fyrir IV2 ári síðan.
S. E.
Póstur frá New York glatast
Samkvæmt upplýsingum sem
íslenzka póststjórnin hefir
fengið frá póststjórninni í
Ameríku, hafa 9 pokar með
pósti til Islands frá New York,
sem sendir voru þaðan 5. apríl
s. 1. áleiðis til Bretlands, farist
með skipinu “Ville de Liege”.
Póstur þessi, sem var 7 bréfa-
og blaðapokar og 2 bögglapok-
ar, höfðu safnast saman í New
York dagana 31. marz til 5.
apríl þ. á.—Alþbl. 17. júlí.
# # *
400 herskip í smiðum
i Bandaríkjunum
Það var upplýst í útvarpinu
í London nýlega að hvorki
meira né minna en 400 herskip
væru nú í smíðum í Bandaríkj-
unum.
Af þessum herskipum eru 17
orustuskip, 2 flugvélamóður-
skip, 57 beitiskip og 150 tundur-
spillar. Hitt eru ýrqiskonar
minni herskip.
• • •
Snilligáfa Roosevelts
Raymond Graham Swing,
heimskunnur amerískur út-
varpsþulur, sem staddur var í
London nýlega, sagði í fyrir-
lestri er hann hélt þar, að her-
nám Islands sýndi snilligáfu
Roosevelts. Með hernámi Is-
lands hefði hann flutt Banda-
ríkin út á mill baráttusvæðið i
orustunni um Atlantshafið, og
gert það á þann hátt, að jafn-
vel hinir harðsvíruðustu ein-
angrunarsinnar neyddust til að
ljá samþykki sitt.
Næstur á eftir Roosevelt að
vinsældum í Bandaríkjunum,
gengur Churchill, sagði Gra-
ham Swing. Með ræðu þeirri,
sem Churchill hélt þegar þýzk-
rússneska stríðið hófst, hindr-
aði hann að and-kommúnistar
vestan hafs gengu í lið með ein-
angrunarsinnum.
—Mbl. 12. júli.
B. I. Sigvaldason frá Árborg,
Man., er staddur í bænum í
dag. Hann er að leita sér lækn-
inga. Hann tók sér ferð á
hendur vestur að hafi á sumr-
inu, ásamt konu sinni, tengda-
syni Kristjáni Þórarinssyni og
konu hans. Þau voru fjórar
vikur í túrnum, gistu vestra
lengst af hjá Kristjáni Johnson
í Seattle, tengdabróður Björns.
Þeim leist vel á sig vestra og
lofuðu veðrið og fólkið; sögðu
hvorutveggja eins og bezt verð-
ur ákosið.