Verkamaðurinn - 11.05.1940, Blaðsíða 1

XXIII. ÁRG. Laugardaginn 11. maí 1940. 19. tbl.
r
sína
Hátíðahöldin 1. maí
Hátíðahöld verkalýðsfélaganna og
Sósíalistaflokksins hér 1. maí fór
Setulið I Iteykjavík og
fleiri stöðum.
íslenska ríkisstjórnin mótmælti formlega þess-
um aðförum Stóra-Bretlands.
Nýfir viðskiptasamningar við Breiland á döfinni
Ísland er nú i álika hœttu og Bretland
fyrir loftárásum þýskra flugvéla
frá Noregi.
Kl. 3,40 i fyrrinótt sást til
minsta kosti 4 herskipa á leið
inn til Reykjavikur og voru flug-
vélar á sveimi yfir þeim. Um
kl. 5 rendi bretskur tundurspillir
að hafnarbryggjunni og gengu
hermenn fylktu liði i land. Um-
kringdu þeir póstbúsið og land-
simastöðina, — en þar er einnig
útvarpsstöðin, — og settu vörð
vopnaðan vélbyssum og nöktum
byssustingjum á ýms gatnamót.
Pósthúsinu var lokað áður en
herliðið bar þar að og var hurðin
umsvifalaust sprengd upp, starfs-
fólki landssimans var vikið frá
og simasambandi til og frá
Reykjavík slitið. Herinn hélt síð-
an að bústað þýska ræðismanns-
ins og öðrum húsum, þar sem
Þjóðverjar héldu til, voru þessir
menn handteknir og fluttir um
borð i eitt herskipið um kl. 9
i gærmorgun, landflótta Þjóðverj-
ar voru ekki handteknir.
Fregnir herma, að eitt herbergi
i íbúð þýska ræðismannsins hafi
brunnið, ásamt öllu er I þvi var,
rétt áður en bretski herinn um-
kringdi húsið.
Fjölrituð tilkynning frá yfir-
manni bretska hersins á þessari
flotadeild var fest upp á ýmsum
Chamberlain farinn frá.
Churchill myndar nýja stjórn.
Nú í vikunni urðu hvassar um-
ræður í enska þinginu út af her-
stjórn Breta og þá fyrst og fremst
vegna ófara þeirra í Noregi og
brottflutnings hers Bandamanna
þaðan.
Chamberlain hefir nú beðist
lausnar og Winston Churchill tek-
ið að sér að mynda nýja stjórn.
Enn er ókunnugt um hverjir eiga
8»ti í henni.
stöðum i borginni, og var þar
skýrt frá því að bretskur herafli
hefði verið settur á land t Reykja-
vik til þess að verða á undan
Þjóðverjum og væri tilgangurinn
aðeins sá að vernda Island. Var
almenningur hvattur iil að sýna
ekki mótspyrnu. Einnig var til-
kynt að umferð inn í borgina eða
út úr henni væri bönnuð i nokkr-
ar klukkustundir.
Bretski herinn tók margar
bifreiðar i þjónustu sina og lof-
aði að greiða leigu fyrir þær, eins
skaðabætur, ef skemdir kynnu
að verða á þeim. Herinn hefir
nú sest að í barnaskólanum og
á Hótel Borg, ennfremur í Hval-
firði og á Sandskeiði og ef til
vill víðar. I gærkvöldi voru her-
skipin farin frá Reykjavík. Síma-
samband var opnað aftur við
Reykjavík um kl. 4 í gærdag.
Kl. 9.30 kom vopnaður bretsk-
ur togari til Seyðisfjarðar og
spurði eftir Þjóðverjum, fór hann
siðan út í fjörðinn en þar lá her-
skip og beið eftir honum. Hurfu
bæði skipin skömmu síðar.
I allan gærdag beið alraenn-
ingur með mestu óþreyju eftir
fregnum af þyi sem var að ger-
ast í Reykjavik. Útvarpið stein-
þagði um hádegið og engar fregnir
bárust seinni part dagsins nema
á skotspónum.
Kl. 8.30 ávarpaði loks forsætis-
ráðherra, Hermann Jónasson,
þjóðina í gegnum útvarpið og
gerði grein fyrir atburðunum.
Fer bér á eftir stuttur útdráttur
úr ræðu hans.
Bretskur her hefir tekið Reykjavik
og nokkra aðra staði á landinu
Með bretska hernum kom til
Reykjavikur Mr. Howard Smith,
bretskur ræðismaður. Átti hann
viðræðu við ríkisstjórn íslands og
tilkynti henni, að hertaka lslands
væri einvörðungu gerð í varúð-
arskyni. Bretska stjórnin lili svo
á, að hér á landi séu ýmsir stað-
ir, sem eru hernaðarlega þýðing-
armiklir og hefðu þeir ekki mátt
falla í hendur Þjóðveijum.
Hermann lýsli því síðan yfir
að íslensku ríkisstjórninni hetði
um skeið verið kunnugt um þess-
skoðanir bretsku stjórnarinnar
Rikisstjórnin hefði i gær mót-
mælt þvi eindregift að hertakan
v*ri á rökum bygð en fulltrúi
bretsku stjórnarinnar befði lýst
því yfir að Bretar hefðu engin
áform i huga um að blanda sér
inn í sljórnmál landsins. Varnir
bretsku stjórnarinnar í þessu
máli séu þær að hertakan sé
eingöngu gerð í því skyni að
hindra að Þjóðverjar breiði styrj-
öldina bingað út til íslands og
að af þessu leiði. að berinn muni
ekki verða einum degi lengur en
þörf gerist til að hindra þessi
áform Fjóðverja. Taldi forsætis-
ráðberra að þetta væri ómetan-
lega nokkur sólskinsblettur.
Þá skýrði forsætisráðherra frá
(Framhald á 4. síðu)
borgir, seluliðs-
stöðvar og fliigrelli.
Harðvífugt viðnám í
Ilollaudi og Belgíu.
Snemma í gærmorgun, eða í fyrri
nótt, réðist þýskur landher og loft-
her inn í Holland, Belgíu og Lux-
emburg. Þýskar fregnir herma, að
mótspyrna hafi alstaðar verið
brotin á bak aftur, en Lundúna-
fregnir herma, að harðvítugt við-
nám sé veitt í Hollandi og Belgíu.
Þýska stjórnin réttlætir þessar að-
farir með því, að Bretar og Frakk-
ar hafi ætlað að ráðast á Þýska-
land í gegnum þessi lönd, þess
vegna hafi þýska stjórnin ákveðið
að vera fyrri til og taka þessi ríki
undir „vernd“ sína. Viðkomandi
þjóðum beri því að skoða þýska
herinn sem vini, en öll mótspyrna
verði miskunarlaust barin niður.
Hitler er kominn til vesturvíg-
stöðvanna og ávarpaði þýska her-
inn í gaer. Sagði hann, að úrslita>
prýðilega fram. Útisamkoman og
innisamkomurnar voru ágætlega
sóttar og báðir dansleikirnir um
kvöldið voru vel sóttir. í kröfu-
göngunni voru á annað hundrað
manns, en merkjasala var nokkru
meiri en í fyrra.
í Reykjavík voru um 700 manns
í einingarkröfugöngu þeirri er
minnihluti 1. maínefndar Dags-
brúnar og önnur verklýðsfélög
gengust fyrir með stuðningi sósí-
alista. Kröfuganga Alþýðufl. taldi
á 4. hundrað manns þar af um 100
útlendinga.
Á Siglufirði var fjölmennari
kröfuganga en í fyrra og tvær
samkomur ágætlega sóttar. Geng-
ust verklýðsfélögin fyrir 1. maí
hátíðahöldunum þar,
í Stokkhólmi og annarsstaðar í
Svíþjóð var þátttakan margfalt
meiri í 1. maí kröfugöngunum en
nokkru sinni fyrr.
í Frakklandi voru 1. maí há-
tíðahöldin bönnuð. í Sovétríkjun-
um voru stórfengleg hátíðahöld
eins og að vanda.
hafin, gerði ut um órlög Þýska-
lands næstu 1000 ár.
Þjóðverjar gerðu tilraunir til að
flytja her loftleiðis til Rotter-
dam og fleiri staða. Hermdu
fregnir í gærkvöldi, að barist væri
þá um alla Rotterdamborg, jafn-
vel strætisvagnar væru notaðir
sem vígi.
Bandamenn hafa ákveðið að
veita Hollandi og Belgíu alla hugs-
anlega aðstoð. Margskonar varúð ■
arráðstafanir hafa verið gerðar í
Bretlandi og Frakklandi. Þýskar
flugvélar hafa gert loftárásir á
margar þýðingarmiklar borgir í
Frakklandi, flugvelli og setuliðs-
stöðvar og haft sig meira í frammi
við strendur Bretlands. Franska
hernum hefir verið fyrirskipað að
vera við öllu búinn. Allsherjar-
hervæðing hefir farið fram í Hol-
landi og Belgíu. Franska stjórnin
hefir verið endurskipulögð. Sviss-
land er að vígbúast af kappi og
býst við hinu versta,
Þýski herinn
hefir ráðist inn i
Belgíu, Holland «o Luxemburg
Loffárásir llerðar á stundin í tilveru Þýskalands væri
margar franskar komin. Barátta sú, sem nú væri