Vestri - 01.07.1905, Blaðsíða 1

^'■aWÖ
IV, árg. I ___________
Frjetíir frá útiöndu n.
— —
Norðmenn segja skilið við Svía.
Norðmenn hafa, sem kunnui^t
er, lengi haldið fram þeirri krötu
að fá verzlunarerindreka (konsúla)
út af fyrir sig, í stað þess að
láta sænska konsúla fjalla um
norsk mál.
Stórþingið hafði samþykk' lög
um þetta mál, og voru þau lögð
fram fyrir konung dlstaðfestingar
á ríkisráðsfundi norskum, er fram
fór í Stokkhólmi 27. maí.
Konungur synjaði lögunum
staðfestingar ineð þeirri röksemd,
að til þess að breyta erindreka-
fyrirkomuluginu, þyrfti samninga
innbyrðis milli beggja ríkja.
Norsku ráðherrarnir sögða ai
sjer, er konungur fiafði synjað
staðfestingar.
Konungur kvaðst ekki aðhyll-
ast það, að þeir færi frá, með
því að hann gæti ekki fnyndað
nýtt ráðaneyti.
Nú var ekki nema um tvennt
að velja tyrir Norðmenn, ann ð-
hvort að hafa konung án ráða-
neytis eða stjórn án konungs;
það varð svo Út úr, að stórþingið
á fundi 7. júní samþykkti ákvörð-
un svo hljóðandi:
»Með þvi að allir meðlimir
rikisráðsins hafa lagt niður em-
bœtlið, og hs. hát. koriungurinn
hefir lýst því yfir, að hann getur
ekki myndað stjórn handa land-
inu, og konungsvaldið þannig
er upphafið, gefur stórþingið
þeim fyrverandi meðlimum rík-
isráðsins vald í bili til að sljórna
ístað konungs, samkvœmt grund-
vallarlögum Norvegs, með þeim
breytingum, sem það hefir í för
með sjer, að sambandið við Svía
undir einum konungi er rofið,
með því að konungurinn er
hœllur að standa í stöðu sinni
sem konungur Norðmanna.« „
Forsætisráðherrann, Michelsen,
er nú þannig forseti stjórnarinnar.
Stórþingið samþykki því næst
ávarp til Óskars konungs, og
færir þar rök fyrir gerðum sínum.
og til fnerkis um það, að þetta
stafi ekki af kala til konungs
eða sænsku þjóðarinnar, biður
það konung um fylgi hans til
þess, að ungur ættingi konungs
taki við konungstign í Norvegi.
Svíakonungur sendi þegar, er
hann frjetti hvað fram hafði farið
í stórþinginu, símskeyti þar sem
hann mótmælti algerlega gerðum
þess. Ennfremur hefir konutigur

$ , N
H
Útgefandi og ábyrgðarmaður: Kr. H. JónsEon.
ÍSAFJÖRÐUR, I. JULI 1905.

neitað að t ika möti sendinefnd,
er átti að gera honum grein fyrir
ákvörðun stórþingsins.
Þá var samþykkt að senda.
konungi ávarpið og skyldi forseti
stórþingsins rita ir.eð því.
Norðmenn hafa nú skipt um
flagg. Fór hátíðleg athöfn fram
á Akershus í Kristianíu þ. 9. júní.
Sænska fbggið var dregið niður
og í stað þess það norska dregið
upp, og voru þar morg þúsund
manns saman komið og margt
stórmenni.
Sagt' er, að ef eigi takist að
fá einiivern ættingja Óskars kon-
ungs til konungs í Norvegi, þá
muni Norðmenn ekki hika við að
gera ríkið að lýðveldi.
Ófriðurinn milli Rússa og Japana.
Rússar bíða afar-mikinn ósigur.
Nú eru komnar nánari fregnir
af viðskiptum Rússa og Japana
í Tushima-sundinu.
Það var laugardag 27. maí,
að Roshdestvenski fyrirliði Rússa-
flota var kominn í sundið milli
Tushima, sem liggur í Kóreasundi,
og Japan. Þoka var framan af
deginum, en ljetti til eptir hádegi;
sást þá, að floti Japana var þar
fyrir, en engar vissar fregnir
höfðu farið af því áður, hvar
Togo, sjóliðsforingi Japana, hefðist
við með flota sinn, enda sjeð um
að það færi leynt.
Togo hóf orustuna með tundur-
skeytum, og gerðu þau miklar
skemmdir.
Sú skipun var á flota Rússa,
að stórskipin voru í tveim röðum,
en þau smærri á milli, en með
því þau fóru hraðara, urðu þau
fyrst fyrir árásinni.
Svo lítur út, sem Rússum hafi
að miklu leyti fallist hendur, þar
sem þetta kom þeim svo á óvart
og hafði margt farið í ólagi hjá
þeim, — skipanir verið misskildar
og örvænting gripið marga; —■
fleygðu sumir sjer fyrir borð.
Sundrung komst á flotann og
leituðu mörg skip undankomu,
en Japanar veittu eptirför og ráku
flóttann um uóttina með tundur-
skeyta árásum. Þá hittu þeir
fyrir sjer hinar flotadeildirnar í
opnu hafi, og lauk svo þeim við-
skiptum að alls eitt skip slapp,
hin ýmist sukku eða voru tekin.
í orustunni í Tushima-sundinu
sukku fjórir bryndrekar, auk
smærri skipa.
Sjóliðsforingja-skipið, >Knjas
Suvarow«, var einn bryndrekinn
sem sökk, björguðust nokkrir af
skipshöfninni, þar á meðil Rosh-
destvenski, varhann særður, hann
var fluttur til Japan.
Alls hafa Rússar í orustunni
misst 22 skip, þar á meðal alla
bryndreka sína. t Mmntjónið er
sagt áð vera um 7000; 3000 nafa
Japanar tekið til fanga.
Tjón Japana er lítið í samán
burði við Rússa; þeir hafa misst
800 manns að sögn og ekki önnur
skip enn nokkra tundurbáta.
Ymsar sögur far.i af einstökum
atriðum í sjóorustunni; ein hin
hroðalegasta er um það, sem fram
fór á einu herskipi Rússa, >0rek:
A skipinu voru um 900 nianns;
af þeirn fjellu eða særðust um
300. Blóðið rann í straumum á
þilfarinu. Ekki var unnt að veita
þeim særðu liðsinni, og með þvi
að þeir tálmuðu þá sem uppi
stóðu, með neyðarópum og kvein-
stöfum, þá var skipað að kasta
þeim fyrir borð, og var þannig
150 mönnum fleygt útbyrðis.
Þeir sem minna sárir voru, veittu
mótspyrnu og hjeldu sjer dauða-
haldi í kaðla og festar og báðust
vægðar; þeir sem þyugst voru
haldnir af sárum, byltu sjer þaðan
sem þeir lágu, til þess að forða
sjer, en öllum var vægðarlaust
varpað fyrir borð.
Ymsum fregnum hefir brugðið
fyrir síðustu daga um friðarhorf-
urnar. En þar segir sitt hver og
lítið á þeim að græða.
Síðustu fregnirnar segja, að
Rússakeisari sje ekki frábitinn
friði innan skamms, cf skilmálar
verðiaðgengilegir. ForsetiBanda-
ríkjanna Roosevelt, hefir boðið
Rússakeisara sitt liðsinni í friðar-
málinu og lítur svo út, sem honum
sje meira í mun, að friður verði
saminn.
Af ófriðinum á landi (í Mand-
churíu) eru litlar fregnir; þeer
síðustu segja, að Japanar sjeu
búnir að kvía inni Rússaher, og
að vænta megi stórorustu innan
skamms.
Frá Rússlandi eru litlar frjettir
aðrar enn þær, að Semstvóa-þing
í Moskva hefir samþykkt ávarp
til keisara, sem fer fram á, að
kallaðir verði saman fulltrúar fyrir
þjóðina, til þess að ræða rjettar-
bætur og útkljá ófriðinn.
Síðustu fiegnir segja nú, að
Roosevelt Bandaríkjaforseti hafi
sent bæði Rússastjórn og Jápana
skeyti, þar sem hann hvetur sterk-
lega til þess, að fulltrúar frá
báðum þjóðum komi saman til
að semja frið. Sagt er ‘nafremur
að þessu Jiafi verið vel tekið al
hvorurrítveggja; en að Rússar
vilji þó ckki velja fulltrúa sína
fyr enn vissa sje fyrir því| að
Japanar velji sína fulltrúa.
Lausafregnir sogja. að alltútlit
sje fyrir að Rússar og Japanar
sjeu viljugir að senv-a 'rið. en
hvað verðuV, er eptir að vitn.
Frakkland. Þ id m er þaðhelzt
að frjettr, að utánrikisr.iðherra,
Delcassé, hefir sagt if sjer. Það,
séni sagt er nð mtr i oiga mestan
þátt i því, er ósamlyndi milli
forsætisráðherra Rouvier og hans.
Delcassé hefir setið í 7 ár sem
utanríkisráðherra og á þeim tíma
gert margt, svo sem komið á
gerðarsamningum við ýtns erlend
rtki.
R^mvier hefir tekið að sjer
utanríkismálin í stað Delcassé’s.
f>alkanskagi. Fregnir ganga
nú um óeirðir á Balkanskaga. —
Síðan 4. júní er sagt að bardagar
hafi farið fram á takmörkum
Tyrklands og Montenegro (Svart-
'jallalands) milli Tyrkja og Svart-
fellinga, og hafi um 3000 manns
tekið þátt í þessu. Óvist er um
upptökin. Tyrkjar kvað halda
því fram, að Svartfellingar hafi
farið yfir landamærin til þess að
ræna ljenaði.
Höfn 11. júní.
Ritfreprn.
o
Björnstjerne Björnson
eptir 0. P. Monrad. Björn
Jónssön liefir íslenzkað. Rvík
1905. (5+) 103 (+1) bls. 8.
Með nrynd af B. Bjömson
(Isafoldarprentsmiðja).
Ekkert útlent skáld, enginn
útlendingur, sem henr eigi aðal-
lega stundað íslenzk fræði, er
svo þjóðkunnugur og þjóðkær á
íslandi sem Björnstjertie Björn-
son. Skáldsögur hans bárust
snemma til íslands og var vel
tekið. Hin fyrsta þeirra kom
út í Islendingi um 1860, og síðan
hafa ýmsar af þeim verið þýddar
á íslenzka tungu. Um 1870 tók
B. Björnson með aðstoð Olafs
Gunnlaugssonar málstað vorn
í stjiirnarfrelsisbarátcu vorri og
þótti Islendingum væn1: um það.
Norðaiifari flutti honuni þá kvæði.
Björnstjerne hefir lengi borið
vitiarhug til Islands og það er
eigi að ástæðulausu að Islend-
ingar unna honum, því að andi
hans og skáldskapur er svo ná-
skyldur því, sem fegurst er í
forn-bókmenntum vorutn og oss