Þjóðviljinn - 10.05.1944, Blaðsíða 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Miðvikudagur 10. maí 1944»
Atvinnuleysið hefur aldrei
horfið af Norðurlandi
Aukinn útvegur og nýr iðnaður þarf að rísa upp til þess
að vinna bug á atvinnuleysi vetrarmánaðanna
ViBtal við Gunnar Jóhannsscn forntann Þróttar Siglufirði
Gunnar Jóhannsson, formaður verlcamannafélagsins Próttur á
Siglufirði dvaldi hér í bœnum nokkra daga um daginn.
Þúsundir verkamanna og sjómanna, hvaðanœfa af landinu, þekkja
Gunnar Jóhannsson og starf hans í verlcalýðshreyjin-gunn, og þarf því
ekki frekari kynningar við.
VERÐUR RAUÐKA ENDUR-
BYGGÐ?
Flestir lesendur Þjóðviljans
munu kannast við Rauðkumálið
svonefnda, þegar Siglfirðingum var
synjað um leyfi til þess að endur-
byggja síldarverksmiðjuna
Rauðku.
Þegar ég spyr Gunnar um erindi
hans til Suðurlands kemst ég að
því, að það er í sambandi við
þessa síldarverksmiðju, en hið eina
svar sem ég fæ hjá honum, við
öllum spurningum um þetta mál
er:
— Erindi mitt hingað er í sam-
bandi við endurbyggingu síldar-
verksmiðjunnar Rauðku, en ég get
eiginlega ekkert sagt um árangur-
inn að svo komnu.
Þetta svar Gunnars segir ekki
mikið, en lesendurnir verða að
sætta sig við sömu örlög og ég:
bíða þolinmóðir (eða óþolinmóðir)
þangað til Gunnar Ieysir frá skjóð-
unni.
SKEIÐFOSSVIRKJUNIN ER
ÁHUGAMÁL ALLLRA SIGL-
FIRÐINGA OG ÞARF AÐ
KOMAST í FRAMKVÆMD
SEM FYRST
Eins og kunnugt er hefur verið
unnið að nýrri rafvirkjun fyrir
Siglufjöi;ð: Skeiðfossvirkjuninni,
sem margir munu kannast við und
ir nafninu Fljótaárvirkjun, og þeg-
ar minnzt er á hana kemur í ljós
að Gunnar hefur ekki gengið í-al-
gert þagnarbindindi.
— Það er mjög nauðsynlegt að
hún komist í íramkvæmd sem
fyrst, svarar hann. Miklar vonir
eru tengdár við þessa virkjun í
framkvæmdalífi bæjarins.
— Hvenær verður virkjuninni
lokið? Var vinnu haldið áfram við
hana í vetur?
— Nokkrir menn unnu við hana
í vetur og vonum við ef sæmilega
miðar áfram, að lokið verði verk-
inu fyrir næstu áramót.
Virkjunin virðist hafa mætt and
úð nokkurs hluta valdhafanna. En
allir Siglfirðingar eru einhuga um
málið. Bærinn er í hættu vegna
rafmagnsleysis, sem útilokar að
nokkur iðnaður að vetrarlagi geti
risið þar upp.
HVE LENGI Á SIGLUFJÖRÐ-
UR AÐ VERA UTAN VIÐ
VEGAKERFI LANDSINS?
— Hvenær verður bílfært til
Siglufjarðar?
—' Það hefur staðið yfir í fjölda-
mörg ár, að leggja bílveg þangað,
en enn er Siglufjörður, bær sem
hefur 3000 íbúa, útilokaður frá öll-
um samgöngum á landi. Enn er
ekki bílfært Siglufjarðarmegin að
skarðinu og svipað er hinumegin.
Síðan Siglufjörður varð sérstakt
kjördæmi hefur verið veitt miklu
meira fé til vegarlagningarinnar en
áður var gert, en það einkennilega
skeði, að síðastliðið sumar var ekk-
ert unnið í skarðinu og því borið
við að ekki væri hægt að fá menn
í vinnu, en miklar líkur til þess að
hægt hefði verið að fá menn til
verksins.
Aftur á móti unnu nokkrir menn
við sprengingar í skarðinu s. 1. vet-
ur.
Það mun vera óákveðið hve
mikið verður unnið við skarðið í
sumar, þótt fé, sem veitt hefur ver-
ið til vegarins, nemi 450 þús. kr.
AUKIN ÚTGERÐ OG NÝR
IÐNAÐUR ÞARF AÐ RÍSA
UPP TILÞESS AÐ ÚTRÝMA
ATVINNULEYSINU YFIR
VETRARMÁNUÐINA
— Hvað er að frétta af atvinnu-
málunum?
— Á-Norðurlandi yfirleitt er al-
mennt atvinnuleysi yfir veturinn,
4—6 mánuði, og er slíkt algerlega
óviðunandi.
Norðurland hefur mjög farið
varhluta af hinum svokallaða „á-
standsgróða“ seinustu ára, og at-
vinnuleysi hefur aldrei horfið á
Norðurlandi.
Norðlendingar fara svo hundr-
uðum skiptir í atvinnuleit til Suð-
urlands á vetrum, en mjög eru
slíkar ferðir erfiðleikum bundnar
og óvíst um afkomu.
Verklýðsfélögin hafa telcið þetta
mál til meðferðar og komizt að
þeirri niðurstöðu að ekkert hálf-
lcák dugi. Eina björgin i þessu máli
er auhinn útvegur og nýr iðnaður í
sambandi við hann,
VERKLÝÐSHREYFINGIN Á
SIGLUFIRÐI ER ÞEKKT UM
ALLT LAND FYRIR EININGU
OG STYRKLEIKA
Talið berst að verklýðshreyfing-
unni á Siglufirði.
— í verklýðshreyfingunni á
Siglufirði eru samtals tæp 900
manns. Fullkomin eining er ríkj-
andi og verklýðshreyfingin mjög
sterk, svarar Gunnar.
— Ilvað er að frétta af Þrótti?
— Verkamannafélagið Þróttur
hefur framlengt samninga sína til
áramóta með smávægilegum breyt
ingum, sem mega teljast til bóta.
. Innan Þróttar eru starfandi
margar deildir; bílstjóradeild, sjó-
mannadeild, lestunardeild, mótor-
vélstjóradeild og netabætinga-
mannadeild.
Hver deild hefur sinn sérstaka
taxta og sérstaka stjórn, en allar
Gunnar Jóhannsson.
hafa þær sameiginlegt trúnaðar-
mannaráð.
Félagið hefur opna skrifstofu
allt árið. Árstillag félagsmanna er
50 krónur.
Stofnaður hefur verið styrktar-
og hjálparsjóður innan beggja verk
lýðsfélaganna.
— Þið hafið alltaf staðið með
þeim fremstu hvað kaup snertir?
— Já, kaup verkamanna á Siglu
firði hefur alltaf verið með því
hæsta á landinu og samtök í allri
kaupgjaldsbaráttu mjög góð og ein
huga.
— Að endingu, segir Gunnar,
langar mig til þess að láta í Ijósi
ánægju yfir 1. maí. Kröfugangan
og útifundurinn voru einstaklega
góð og sýna greinilega að alþýðan
er vöknuð til meðvituudar um
hlutverk sitt.
J. B.
Bréf frá verkamanni
á Raufarhöfn
Herra ritstjóri!
Mig langar að biðja yður um
rúm í heiðruðu blaði yðar fyrir
nokkrar línur um atvinnuástand-
ið hér í þorpinu.
Eins og mörgum mun kpnnugt
býggist afkoma einstaklinga hér,
svo að segja eingöngu á atvinnu
þeirri er Síldarverksmiðjur ríkisins
veita. Nú hefur það verið þannig
að undanförnu að þegar liezt hef-
ur látið, hefur þessi atvinna stað-
ið í 3—4 mánuði og það beztu mán
uði ársins. Þeir sem þekkja dýrtíð-
ina í þessu landi geta auðveldlega
séð að það er ómögulegt fyrir
fjölskyldumanninn að lifa á 6000
kr. tekjum, en það voru meðal-
tekjur verkamanna hér síðastlið-
ið ár.
Eg las með athygli deilur þær
er urðu millum síldarverksmiðj-
anna og sjómanna í fyrrasumar út
af afköstum verksmiðjanna og þá
fannst mér það veigamesti þáttur-
inn í vörn verksmiðjanna, að þær
hefðu ekki haft vönum verkamönn
um á að skipa og veit að það var
rétt.
En er það þá ekki þess virði
fyrir land og þjóð, að afköst verk-
Bamalesstofur
Það var athyglisverð grein, sem
birtist í síðustu skólamálasíðu
Þjóðviljans, um barnalesstofur.
Barnalesstofur þurfa vissulega að
vera í öllum barnaskólum bæjar-
ins, og raunar miklu víðar, meðan
þeir eru enn eins fáir og nú er.
Rétt er að minna á það í þessu
sambandi, að bæjarfulltrúar sósíal-
ista hafa lagt til, hvað eftir ann-
að, að slíkum lesstofum yrði kom-
ið upp í sambandi við skólana.
Bær barnanna
Bær, sem ekki er bær barnanna,
er ekki bær fram-tíðarinnar; bær,
sem ekki veitir börnum góð upp-
eldisskilyrði, getur ekki vænzt að
eiga glæsilega framtíð fyrir hönd-
um. Ýmislcgt hefur verið gert hér
á síðari árum til að þoka þessum
málum í rétta átt. Barnavinafé-
lagið Sumargjöf hefur haft forust-
una, en geisi mikið er ógert enn.
Leikvellir, leikskólar, og dagheim-
ili fyrir börn þurfa að verða mik-
ið fleiri en nú er, barnaskólarnir
fleiri og smærri, og hver skóli má
ekki ná yfir eins langt aldurskeið
og nú tíðkast, og lesstofur, ásamt
ýmiskonar öðrum vinnustöðvum,
þurfa að vera í sambandi við þess-
ar miðstöðvar uppeldismálanna.
Samkvæmt áætlun
Ilér ber að sama brunni, sem
oftar, þegar rætt er um framfara-
mál bæjarins, að erfitt er um fram-
kvæmdir nema^ unnið sé sam-
kvæmt áætlun. 1 skipulagi bæjar-
ins þarf að ætla uppeldismiðstöðv-
um fyrir æskuna pláss, og það þarf
að reisa þær að opinberri tilhlut-
un, hitt getur aldrei leitt til hinn-
ar. heppilegustu lausnar, að bær-
inn eða áhugafélög neyðist til að
kaupa gömul hús, sem ekki hafa
verið reist til slíkra nota, og sér-
stök tilviljun er það ef þau fást á
æskilegum stað. Allt ber hér að
einum og sama 'brunni. Bæ þarf
að byggja samkvæmt áætlun ef
vel á til að takast.
Stökur eftir Jósep S.
Húnfjörð
Mér hafa borizt nokkrar stökur
eftir hinn jijóðkunna kvæðamann,
Jósep S. Húnfjörð, ortar í tilefni
af útvarpsræðu Jóns Rafnssonar 1.
maí. Nefnir hann þær
Brjálaður heimur
Vopnin breiðu brýna menn,
birtist neyðar glíma
Kain deyðir Abel enn —
allra leiða tíma.
Dugar lítið drottins náð,
djöflá nýtist gróði.
Brennur Víti um lög og láð,
lífið spýtir blóði.
Valdahroki illu ann,
auðs í mokar höllu —
þyrsti hokinn þurfamann
þá er lokað öllu.
Okurshallir líkn ei ljá
Iýðs þótt falli mergðin.
Baukar allir opnast þá
ef að kalla sverðin.
smiðjanna þurfi ekki að bíða
hnekki fyrir það eitt, að hafa ekki
vana verkamenn, að verksmiðju-
stjórn og framkvæmdastjóri reyni
að búa þannig í haginn fyrir verka
mönnum að þeir hafi það langan
atvinnutíma, að þeir þurfi ekki að
Framh. á 8. síðu.
Ég vil láta langsýn nöfn
leysa úr gátu þungri. —
Ýmsir státa auðs við söfn,
aðrir gráta af hungri.
Margur hér við dauðans dyr
dvelur á skeri vona,
augað sér og andinn spyr
á það að vera svona?
Greinir frétta sígilt svar
sókn í pretti og rifting.
Fals í rétti framburðar
feill í stéttaskipting.
Og Ioks þessi snjalla vísa beint
til Jóns Rafnssonar:
Jón á vakið þrek til þors
— þrátt með blaki goldið —
gróður akur æsku og vors
anda bak við holdið.
„Heyrið morgunsöng ... “
Þegar hvasst er veður heyra
þeir, er fara til vinnu árla morg;
uns, eða eru á ferli af öðrum
ástæðum, einkennilegan sam-
söng ólíkustu radda, sem láta
illa í eyrum að morgni dags,
meðan bærinn er tiltölulega ró~
legur og umferðin hverfandi
lítil.
En það, sem veldur hávaðan-
um eru ýmist þakrennur sem
eru illa festar og slást til með
ótrúlegum hávaða, hurðir, sem
láta til sín heyra af sömu á-
stæðu, brotnir gluggar eða hlið
grindur, sem hanga á annarri
löminni. Allt þetta angrar hirðu
saman vegfaranda og reynir á
skapsmuni hans, enda er hér
um að ræða hræðilegan drasl-
arahátt og kæruleysi.
Það er erfitt að geta sér til
um innræti þeirra manna, sem
láta slíkt afskiptalaust þegar
það snertir húsin, sem þeir búa
í, eða nálægasta umhverfi
þeirra. Annaðhvort er hér um
vanþroska eða skeytingarleysi
að ræða.
Hið opinbera rekur að vísu:
mjög misheppnaða hreinlætis-
pólitík, hér í Reykjavík, en
ekki bætir það úr, að ótrúlegur
fjöldi einstaklinga er gjörsam-
Slega sneiddur þeirri hvöt, sem
miðar að aukinni fegrun. Ef
hver og einn án tillits til gerða
annarra setti sér það mark að
halda ákveðnum bletti kring-
um húsið hreinum og að prýða
hann og bæta, yrði ekki langt
að bíða gjörbreytingar á ytra
útliti bæjarins.
Það er ekki nóg að gróður-
setja fagrar jurtir í garðinn
sinn, ef girðingin umhverfis
hann ber óræk merki niður-
níðslu og vanhirðu. Og á meðan
að hreinlætismálum bæjarins
er ekki betur á veg komið en
svo, að öskutunnurnar fá að
standa tímum saman óhreifðar,
með rotnandi matarleifum, sem
fylla loftið megnum daun, þá
mun sízt af veita að alþýðan
sýni viðleitni og vilja til að
brjóta í bága við þessa „tízku.“
Kannski mætti það þá verða
yfirvöldum bæjarins áminning
og bending í rétta átt.
Ó. Þ.