Vísbending - 19.05.1995, Blaðsíða 4

ISBENDING
Hagtölur
S v a r t
Lækkun
R a u 11
Hækkun
Fjármagnsmarkaður fráfyrratbl.
Mý lánskjaravísitala 3.398 06.95
Verðtryggð bankalán 8,7% 11.05
Óverðtr. bankalán 11,2% 11.05
Lausafjárhlutfall b&s 12,97% 03.95
Húsbréf, kaup (ný. flokk.) 6,01% 16.05
Spariskírteini, kaup (5-ára) 5,85% 16.05
M3 (12 mán. breyting) -0,1% 03.95
Þingvísitala hlutabréfa 1084,6 16.05
Fyrir viku 1095,5
Fyrir ári 902
Verðlag og vinnumarkaður
Vísitala neysluverðs 172,1 05.95
Verðbólga- 3 mán. -0,5% 04.95
-ár 1,3% 04.95
Framfvís.-spá 172,6 06.95
(Fors.: Gengi helst 173,0 07.95
innan ±2,25% marka) 173,7 08.95
Launavísitala 136,6 03.95
Árshækkun- 3 mán. 8,4% 03.95
-ár 3,4% 03.95
Kaupmáttur-3 mán. 1,4% 03.95
-ár 2,0% 03.95
Skortur á vinnuafli 0,2% 04.95
fyrir ári -0,5%
Atvinnuleysi 6,4% 03.95
fyrir ári 6,2%
Ríkisfjármál jan-mars 1995 jan-mars
(milljarðar kr.) Nú 1994
Tekjuafgangur -5,0 -5,0
Lánsfjárþörf 9,5 12,1
Velta jan-feb skv. uppl. RSK.
(milljarðar kr. og breyt. m/v sama tíma 1994)
Velta 92.3 11,5%
VSK samt. 7.01 0,7%
Utanríkisviðskipti í jan-mars 1995
jmilljarðar kr. og breyt. m/v sama tima 1994)
Utflutningur 29 7,3%
Sjávarafurðir 20 -4,9%
Iðnaðarvörur 5,7 25,6%
Innflutningur 23 25,6%
Bílar og vélsleðar 0,9 21,7%
yélar til atv.rekstrar 1,8 51,6%
Ýmsar vörur til bygginga 0,5 103%
Vöruskiptajöfnuður 6,0 -30,7%
Gjaldeyrismarkaður(sala)
Bandaríkjadalur
65,24 16.05
fyrir viku 62,95
Sterlingspund 100,92 16.05
fyrir viku 100,18
Þýskt mark 45,94 16.05
fyrir viku 45,62
Japansktjen 0,749 16.05
fyrir viku 0,757
Hrávörumarkaðir
Fiskverðsvísitala SDR 101,7 04.95
Mánaðarbreyting -1,1%
Ál (99,7%) (USD/tonn) 1722 15.05
Mán.breyt. -6,0%
Kísiljárn(75%)(USD/tonn) 818 04.95
Mán.breyt. 10%
Sink (USD/tonn) 1030 15.05
Mán.breyt. -2,0%
Kvótamarkaður, 12. maí 1995
(Krónur/kg) Leiga Varanlegt
Þorskur 98 458
fyrir mánuði 98 416
Ýsa 10 87
fyrir mánuð 10 87
Karfi 22 85
fyrir mánuði 20 85
Rækja 60 220
V fvrir mánuði 60 220
tryggt án þess að draga úr ábyrgð þeirra
gagnvart lýðkjörnum stjórnvöldum.
Til að hægt sé að veita ókjörnum
embættismönnum slfkt sjálfstæði, þarf
að vera valinn maður í hverju rúmi.
Ráðningar embættismanna verða því að
fara eftir verðleikum, en hvorki eftir
flokkshollustu, frænddrægni né öðrum
klíkuskap. Kjör embættismanna verða þá
einnig að duga til þess að laða að hæfa
menn til slíkra starfa. T. a. m. þurfa menn
að þreyta mjög ströng próf til að vera
tækir inn í japanska embættiskerfið.
Aðeins tólfti hver umsækjandi stenzt
þessi próf. I Kóreu og einnig á Taívan eru
embættismenn iðulega sóttir í háskólana.
Þannig m. a. hefur Kóreustjórn tekizt að
reka spillingarorðið af embættiskerfinu
þar, og þess var þörf, þar eð kóreskir
embættismenn nutu lítillar virðingar
meðal almennings langt fram yfir 1960.
Með því að leggja svo mikla rækt við
að ráða aðeins hina hæfustu menn til
mikilvægra embættisstarfa hefur einnig
tekizt að draga úr misferli og spillingu.
Gallinn við að ráða óhæfa embættismenn
til starfa er m. a. sá, að þá laðast í auknum
mæli að slíkum störfum óheiðarlegir
menn, sem setja það ekki fyrir sig, þótt
þeirkunni ekkerttil þeirra verka, sem um
er að ræða. V ið þetta minnkar áhugi hæfra
og heiðarlegra manna á embættisstörfum
í þágu ríkisins, virðing almennings fyrir
embættiskerfinu rýrnar, og mannvalið
þar heldur þá áfram að versna. Þennan
vítahring verður að rjúfa.
Austur-Asíuþjóðirnar hafa tekið á
þessuin vanda með því m. a. að beita
ströngum viðurlögum gegn spillingu.
Embættismenn, sem verða uppvísir að
spillingu, eru sviptir embætti og
eftirlaunum. Þeir eru jafnframt
óvelkomnir til starfa í einkafyrirtækjum.
Auk þess starfa sjálfstæðar andspillingar-
sveitir á vegum ríkisins líkt og
skattalögregla. Allt þetta hefur fælt
óheiðarlega menn frá því að sækjast eftir
enibættum. Árangurinn er sá, að
embættisspilling er nú miklu minni
umfangs þarna austur frá en í flestum
öðrum miðlungs- og lágtekjulöndum.
Eftir stendur sty rk og samhent sveit hæfra
og heiðarlegra embættismanna, sem eiga
frumkvæði aðýmsum umbótum og styðja
jafnframt umbótastarf stjórnvalda með
ráðurn og dáð. Það eykur hagvöxtinn.
Höfundur er prófessor við
Háskóla Islands
r
Aðrir sálmar
Hættuspil bæjarfélaga
Nýlega setti bæjarstjórn Akureyrar allt
á annan endann meðþví að gefa í skyn að
viðskipli Utgerðarfélags Akureyringa
yrðu flutt frá Sölumiðstöð hrað-
fry stihúsanna til Islenskra sjávarafurða hf.
Ekki var talað um að SH stæði sig illa við
sölumál né heldurvar vitað til þess að IS
ætlaði að bjóðafyrirtækinu hærra verð eða
betri þjónustu. Meginástæðan var sögð sú
að IS gæti hugsað sér að flytja til
Akureyrar. Skæðar tungur töldu að
ástæðan gæti verið pólitískur skyldleiki
meirihluta bæjarstjómar við ÍS, en því
var neitað af báðum aðilum. Ölluin er í
fersku minni niðurstaðadeilnanna. SH hélt
sínum viðskiptum gegn loforði um aðbúa
til 80 störf á Akureyri og fjárfesta í
fýrirtækjuni nyrðra. Svo virtist, fljótt á
litið, að bæjarstjómin hefði gætt hagsmuna
bæjarins vel.
Nú nýlega ákvað Fiskiðjusamlag Húsa-
víkur að bjóða út 100 milljónir af nýju
hlutafé. Húsavíkurbær, seinermeirihluta-
eigandi, gekk til viðræðna við IS. Þeirri
málaleitan var vel tekið og fyrirtækið
bauðst til þess að tryggja kaup á 75%
fjárins gegn áframhaldandi afurðasölu.
Hins vegarbarst þátilboðfrá samkeppnis-
aðilanum SH uin hlutabréfakaup á hærra
gengi. Skemmst er frá að segja að
bæjarstjómin hélt áfram viðræðum við ÍS,
sem bættu tilboð sitt og hrepptu hnossið.
Hér var slælega á málum haldið fyrir
fyrirtækið og bæjarbúa því ekki var látið
reyna á viðræður við fleiri en einn aðila.
íbáðumtilvikunumkemur fram hættan
af því að blanda saman stjórnmálum og
viðskiptum. I áratugi hafa pólitísk afskipti
af efnahagsmálum kostað landsmenn
stórar fúlgur. íhlutun stjómvalda hefur
þó minnkað mjög og ólti við erlendar
fjárfestingar breyst í ásókn f útlent
fjármagn. I umræðum á Akureyri sögðu
þekktir menn í viðskiplalífi bæjarinshins
vegar að koma yrði í veg fyrir þá ósvinnu
að utanbœjarmenn eignuðust meirihluta
í fyrirtækinu. Litið var framhjá því að ef
Akureyrarbær seldi sinn hlut
utanbœjannönnum þá kænii milljarður
króna inn í bæjarfélagið, íbúum til
hagsældar. Til lengri tíma er heppilegast
fyrir heimamenn að bæjarfélög noti hvorki
fjárkúgun, gerræði né mútur til þess að
hafa áhrif á viðskipti fyrirtækja. Sá leikur
l'ælir frá fyrirtæki, fjármagn og loks
^vinnuna sem hann á að vernda._____j
Ritstjórn: Ásgeir Jónsson, ritstj. og ábm.,
Benedikt Jóhannesson. Útg.: Talnakönnun
hf., Borgartúni 23,105 Rvík. Sími: 561-7575.
Myndsendir: 561-8646. Málfarsráðgjöf:
Málvísindastofnun Háskólans. Prentun:
Steindórsprent-Gutenberg. Upplag: 600
eintök. Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki
afrita með neinum hætti án leyfis útgefanda.