Tíminn - 01.06.1966, Blaðsíða 8

TÍMINN
MTÐVTKUDAGUR 1. júní 1966
MINNING
Karolína Hallgrímsdóttir
frá Fitjum í Skorradal
Húsfreyjan á Fitjum í Skorra-
dal, Karólína Hallgrímsdóttir, var
lögC til hinztu hvíldar hinn 21.
janúar sl. heima í Fitjakirkju-
garði við hlið bónda síns og ann-
arra Fitjaættmanna, eftir að hún
hafði lokið löngu og góðu dags-
verki, og verið húsfreyja á Fitj-
um í meira en hálfa öld. Margir
eiga góðar minningar frá því
gamla og góða heimili, er rifjast
upp, er hún er kvödd, og þakkir
eru fluttar fyrir þau góðu kynni.
Karólína var kvödd frá kirkj-
unni sinni á Fitjum, þangað sem
margir góðvinir komu um lang-
an veg og þágu góðgerðir heima
í húsinu hennar, þar sem hún
sjálf margan messudaginn hafði
veitt fjölda kirkjugesta af mik-
illi rausn. Það var hlutskipti Karó-
línu að dvelja alltaf á kirkjustöð-
um. Hún var fædd 11. ágúst 1881
að Brettingsstöðum í Flateyjar-
dal, en það var kirkjustaður. For-
eldrar hennar voru Signý Hall-
grimsdóttir og Hallgrímur Guð-
mundsson, Jónatanssonar, en föð-
uramma hans hét Karitas Páls-
dóttir frá Kaðalstöðum í Stafholts
tungum. En að Karólínu stóð
mesta greindar- og dugnaðarfólk,
og margt listrænt. Ársgömul
missti hún móður sína og hálfu
ári siðar föður sinn, er fórst á
hákarlaskipi. Elisa Guðmundsdótt
ir, föðursystir hennar, tók hana
í fóstur, en hún giftist siðar
Tryggva Jónssyni, og bjuggu þau
á Brettingsstöðum, Karólína aaut
mikils ástríkis fóstru sinnar og
frænku og fékk hið bezta uppelii
hjá þeim hjónum. Síðan fór hún
til föðursystur sinnar og nöfnu,
Karólínu, konu séra Árna í Greni
vík, Var það mikið menningar-
heimili, og lærði hún þar margt.
Einkum var þar mikil söngiðkun,
og fékk hún því tækifæri tii að
þjálfa þar sína fögru söngrödd
með frændsystkinum sínum.
Um það leyti er Karólína dvald
ist i Grenivík, fluttust ung prests-
hjón að Þönglabakka, séra Sig-
urður Jónsson og frú Guðrún
Sveinsdóttir, bróðurdóttir Hall-
gríms biskups. Prestsfrúin var
kaupstaðarstúlka og öllu óvön í
sveit. Varð það þá úr, að Karólína
fór að Þönglabakka henni til að-
stoðar og skemmtunar, en með
þessum ungu konum tókst mikil
vinátta, sem entist meðan þær
lifðu báðar. Þegar svo séra Sig-
urður fluttist að Lundi í Lunda-
reykjadal í Borgarfirði og tók þar

við prestsskap, fékk prestsfrúin
'Karólínu til þess að koma með
þeim. í Lundarkirkju vakti þessi
unga stúlka athygli fyrir sína fögru
rödd, brúnu tindrandi augun og
mikla svarta hárið. Hún varð
'fljótt virkur starfskraftur í Ung-
j mennafélagi Lundarréykjadals,
■ hún steig dansinn létt og af kunn
áttu. Lengi fram eftir ævi starf-
aði hún fyrir þennan félagsskap.
Um þetta leyti bjó á Fitjum
í Skorradal óðalsbóndinn Stefán
Guðmundsson hreppstjóri og sýslu
nefndarmaður, og voru fyrir búi
hjá honum tvær systur hans. Voru
þau börn Guðmundar Ólafssonar
alþingismanns og jarðyrkjumanns
sem var mikils metinn máður.
Stefán á Fitjum var í fremstu röð
bænda í Borgarfirði og gáfumað-
ur mikill. Hann var góður söng-
maður, hafði mikla bassarödd og
hneigðist mjög að tónlist, svo að
hann samdi jafnvel sjálfur lög.
jHann var forsöngvari í Fitja-
; kirkju. Ekki var að undra, þó að
athygli þessa söngelska bónda
beindist að hinni norðlenzku
stúlku, því að þau reyndust eiga
þarna saman mikið áhugamál, þar
sem var söngáhugi og sönggleði.
Þau felldu fljótt hugu saman, þó
að hann væri seytján árum eldri,
og gengu í hjónaband árið 1908.
Fitjaheimilið var frekar fornt í
sniði, en fast í formi og með mikl-
um menningarbrag, og efni voru
þar góð. Var vel að þessari ungu
konu gert, og hún hafði góða að-
stoð við heimilisstörfin, eins og
títt var á þeim tíma. Karlóna
flutti með sér glaðværð inn á
heimilið, og var hinn góði engill
í lífi manns síns. Sambúð þeirra
var ágæt, gagnkvæm virðing og
kærleikur. Einkenndist allt heim-
ilislífið af óvenjumikilli háttvísi
og tillitssemi manna á milli. Veit
ég, að þau hjónin sköpuðu sjálf
þennan heimilisanda með fram-
komu sinni og líferni. Einstök var
hugulsemi Karólínu við mann
sinn, er hafði svo mörgum hugð-
arefnum að sinna, aðdáunarvert
hve hún á yndislegan hátt sá hon-
um fyrir kyrrlátum stundum, er
hann var að engu ónáðaður vegna
verklegra anna, og hve létt henni
veittist í önn dagsins að syngja
með honum lag, er eitthvað heill-
aði bug hans og nýtt lag var radd
jsett. Allt gat þetta fallið inn í
jdaglega lífið og breytti engu um
'afköst, engu var gleymt, engum
var gleymt. Fyrst reis hún, og
síðust gekk hún til náða, vel var
fyrir öllu séð. Oft var gestkvæmt
,á Fitjum, þó sérstaklega á fyrri
í árum, er byggðin var meiri í daln-
j um. Oft bar þar að garði erlenda
:menntamenn, er hittu að Fitjum
!hinn gáfaða bónda, sem gat oft
italað þeirra eigið mál og kunni
! góð skil á bókmenntum, bæði nor-
; rænum og þýzkum. Oft lengdist
því í viðstöðu þessara útlendinga,
þeir dvöldust náttlangt og lengur
til þess að ræða við bóndann.
Aldrei var teikið fyrir greiða, en
aukastörf komu á húsmóðurina, og
lét hún sig aldrei um þau muna,
en innti þau af hendi með gleði.
Ég hlýt nú að minnast þess,
er ég lítil stúlka fór mína fyrstu
ferð upp í Borgarfjörð til sum-
ardvalar hjá þessu góða og gamla
vinafólki fjölskyldu minnar. Ég
fór á bát upp að Hrafnabjörgum
á Hvalfjarðarströnd, en þar var
þá verzlun. f fjörunni biðu mín
systkinin frá Fitjum með hesta,
j'er báru okkur yfir hálsinn, en það
.var fjögurra tíma ferð, og þótti
jmér þetta æði langt, og varð ég
ferðlúin. En fegurð Skorradals
jþetta sumarkvöld mun ég aldrei
igleyma. Hún var töfruim lfk. Hlýj
ar skógi klæddar hlíðar, er spegl-
uðust í kyrru vatninu, áin, sem
liðaðist eftir dalnum, fossaniður
og fuglasöngur. Og þarna stóð
blessaður Fitjabærinn með burst-
ir sína og kirkjan. Staðarlegt
heim að líta. Á hlaðinu stóð Stef-
án bóndi, sterklegur maður og
virðulegur með alskegg. Hann tók
þétt í hönd mér, og ég fann, að
ég var velkominn. Hann var aldr-
ei margmáll. En konunni, sem
kom út úr bænum, vafði mig að
sér af innilegri hlýju og sagði
með björtu og fallegu röddinni
sinni: „Mikið held ég, að telpan
sé þreytt,“ henni hef ég unnað
upp frá þeirri stundu, og ég held,
að ég hafi einnig ávallt átt sæti
við hlið barna hennar í bænum
hennar og kærleika. Og nú stend
ég hljóð og þakka gleðina og öll
góðu og skemmtilegu sumrin í
sveitinni, þaðan sem ég minnist
aðeins hlýju og umhyggju. Ekk-
ert var of gott. Og við leiðarlok
er það gleðin, sem verður ofan
á í minningunum. Hún kenndi mér
Ijóð og lög og sagði mér sögur
úr norðlenzku byggðinni sinni,
sem hún ætíð unni. Um álfabrenn
ur og söng, fagurbúnar konur á
hestbaki í skrautlegum söðlum, er
þeystu á hvítu hjarni. Mér fannst
Norðurland vera land ævintýra og
gleði þar sem bara var gott fólk.
Lífið var henni uppspretta hinnar
hreinu gleði, sem átti sér rætur
í hennar fagra sálarlífi. Hún átti
trú, er hún ekki hafði á vörun-
. um, en var henni einlæg sann-
indi og gaf henni styrk í and-
streymi og gleði í önn dagsins.
Af þessu öryggi sínu og jákvæða
lífsviðhorfi miðlaði hún öllum
þeim, sem með henni voru og
kynntust henni, eins og hún var.
Hún var einlæg, sönn og heil-
steypt og gaf án þess að spyrja
um endurgjald, eins og svo marg-
ar mætar konur hafa gert.
Karólína og Stefán eignuðust
fjþgur börrv Þau eru: Vigdís Klara
gift Gisla Sigurðssyni, lögreglu-
varðstjóra í Hafnarfirði, Hallgrím
ur, lögregluvarðstjóri í Reykjavík,
kvæntur Vigdísi Jónsdóttur Otta
Jónssonar, skipstjóra í Reykjavík,
Stefán og Guðmundur, er búa á
Fitjum.
Telja má, að Karólina hafi ver-
ið mikil gæfukona. Hún var hraust
og tápmikil. Hún hefur lengst af
dvalizt heima á heimili sínu, þar
sem hún naut mikillar tillits-
semi og ástríkis, fyrst af manni
I sínum og síðar af börnum sin-
um, og mikla gleði hafði hún af
barnabörnum sínum. Karólína
missti mann sinn 1931 og bjó eft-
ir það með sonum sínum. Og þó
að hún nú síðasta árið þyrfti að
vera fjarri heimili sínu í sjúkra-
húsi, þar eð ekki var hægt að veita
henni heima þá læknishjálp, sem
nauðsynleg var, fékk hún að halda
andlegri heilbrigði sinni. Hugur-
inn var fullur af hlýleik og þakk-
læti til allra þeirra, er hjúkruðu
henni og hlynntu að henni og til
iþeirra, er sýndu henni tryggð og
ORÐSENDING
frá Bifreiöastöö Steindórs og Kaupfélagi Árnesinga
Þann 1. júní 1966 flytjum við afgreiðslu sérleyfisbifreiða okkar í Umferðamiðstöðina við Hringbraut, sími 22300.
Á það skal bent, að fyrsta áætlunarferð Steindórs tii Keflavíkur kl. 6 árdegis fer frá Bifreiðastöð Steindórs,
Hafnarstræti 2, og ekur um Hafnarstræti, Lækjargötu, Sóleyjargötu, og ura Miklatorg. Síðasta áætlunarferð
Steindórs frá Keflavík til Reykjavíkur, kl. 11.45 síðdegis, mun enda hjá Bifreiðastöð Steindórs, Hafnarstræti 2.
Bifreiðastöð Steindórs
heimsóttu hana. Hún vann vináttu
stofusystra sinna, og þar er henn
ar saknað. Að morgni þess dags,
er hún kvaddi þetta líf, var höfð
morgunbæn í kapellu Elliheimilis-
ins. Það hljómaði sálmasöngur frá
hátalara í sjúkrastofunni. Hún gat
ekki tjáð sig, en er sunginn var
sálmurinn „Á hendur fel þú hon-
um,“ opnaði hún augun, og ég
sá, að henni var bæn í hjarta
og þökk. Þannig endaði líf þess-
arar góðu konu. Hún fékk að
heyra sungið sálmalag, sem hún
dáði.
Ég og fjölsikylda mín þöikkum
allar yndislegu stundirnar, er
við höfum notið í hinum sumar-
fagra dal heima á Fitjum, þaðan
sem við öll geymum minninguna
um húsmóðurina, sem var mér
sem elskuleg móðir og amma £
sveitinni fyrir drengina mína.
Farðu í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og aHt
Jóna Kristín Magnúsdóttir.
Ég við þessi leiðarlok
líta hlýt til baka.
Föstudaginn 21. janúar rytgsu
Borgfirðingar háaldraðri heiðurs-
konu til grafar.
Karólína Hallgrímsdóttur, hús-
freyja á Fitjum í Skorradal var
jarðsungin við Fitjakirkju að við-
stöddu fjölmenni.
Ég átti þess kost að vera þar
viðstaddur. Sækja gamlar minn-
ingar ,allt frá fyrstu kynnura okk
ar Karólínu svo fast á huga minn,
að ég get ekki annað gert en
skrifa þessar línur.
Þó að aldursmunur okkar væri
allmikill, áttum við þó nokkuð
sameiginlegt. Við höfðum bæði,
ung að árum, slitið rætur okkar
upp úr sama jarðvegi á æskustöðv
um okkar, bæði flutzt til fjar-
lægs héraðs, bundizt því byggðar-
lagi tryggðaböndum og orðið um
áratugi nánir nágrannar í einum
fegursta dal, sem finnst meðal ís-
lenzkra byggða.
Ég hafði ekki dvalið nema fáa
daga í Vatnshorni haustið 1927,
þegar mér barst ofurlítið sendi-
bréf frá húsfreyjunni á Fitjum,
þess efnis, að hún bað nig að
skreppa við hentugleika n orður
yfir ána og heimsækja mig. Þetta
litla bréf flutti mér þann hug-
blæ og fölskvalausa hlýju, að ég
lét fljótt af þessu verða. Sú fyrsta
koma min að Fitjum hefur verið
og verður mér með öllu ógleym-
anleg. Viðmót og hlýja þessarar
góðu, geðþekku konu og eigin-
manns hennar, Stefáns Guðmunds
sonar, var á þá lund, að líkara
var, að þau væru að fagna kær-
komnum syni eftir fjarveru en
j bráðókunnugum manni. Mig grun
aði ekki þá það, sem reynslan
sannar nú, að varð. Ég hef senni-
lega komið oftar að Fitjum í
Skorradal en á nokkurt annað
vandalaust heimili á íslandi. Ég
hef komið þar hinna hversdags-
legustu erinda eða erlndislaust.
Ég hef komið þar á sorgar- og
gleðistundum. En á öllum þeim
ferðum um þrjá áratugi var eitt
ævinlega eins, það var viðmót
Karólínu. Henni fylgdu alltaf
sömu eiginleikarnir. Sama velvild-
in og hlýjan, til alls og allra.
Og hvað það var gaman, oft þeg-
ar ég gekk út úr eldhúsinu frá
henni og þakkaði henni fyrir kaff-
ið hennar góða, sem æfinlega var
eins. Þá strauk þessi gamla góða
kona stundum litlu nettu hend-
inni sinni um kinnina á mér, rétt
eins og ég væri einn af drengj-
unum hennar.
Það kom glöggt í ljós við út-
förina, að Karólína á Fitjum var
vel þekkt og vinamörg. Roskið
fólk kom um langvegu til að