Alþýðublaðið - 25.01.1986, Blaðsíða 1

Laugardagur 25. janúar 1986
17. tbl. 67. árg.
5 starfsmenn SIS
ákærðir í „kaffi-
baunamálinu^
Náðu undirSÍS 4.8 milljónum dollara með refsi-
verðum hœtti
Ríkissaksóknari hefur gefið út
ákæru á hendur fimm starfsmönn-
um Sambands íslenskra samvinnu-
félaga í svokölluðu „kaffibauna-
máli“. í ákærunni er þeim gefið að
sök, að hafa á árunum 1980 og ‘81
náð undir Samband íslenskra sam-
vinnufélaga með refsiverðum
hætti, samtals 4.8 milljónum doll-
ara af innflutningsverði kaffi-
bauna, sem Kaffibrennsla Akureyr-
ar hf. flutti inn á fyrrgreindum ár-
um með milligöngu SIS.
Þá er þeim ennfremur gefið að
sök skjalafals og brot á lögum um
skipan gjaldeyris- og viðskipta-
mála. Málið er höfðað fyrir saka-
dómi Reykjavíkur.
Alþýðublaðið hefur það eftir
áreiðanlegum heimildum, að í hópi
hinna ákærðu séu nokkrir æðstu
yfirmenn SÍS.
Útvegsbankinn:
Hugleiddu kæru
Auglýsingastofan Gylmir, sem
sér um allar auglýsingar Utvegs-
bankans hugleiddi að kæra Met-
bókarauglýsingar Búnaðarbank-
ans, en féll frá þvi vegna þess að
ekki er hægt að stofna öndvegis-
reikninga í Utvegsbankanum nema
til mánaðamóta og úrskurður Siða-
nefndar SÍA hefði því augljóslega
komið of seint, þótt hann hefði orð-
ið Útvegsbankanum í hag.
Þetta kom fram í samtali við
Bjarna Grímsson hjá auglýsinga-
stofunni Gylmi í gær. Bjarni sagði
að af þessum sökum hefði verið val-
in sú leið að birta auglýsinguna,
sem Alþýðublaðið greindi frá í gær
og stjórn Útvegsbankans neyddist
til að biðjast afsökunar á sama degi
og hún birtist.
Eins og Alþýðublaðið greindi frá
í gær, hefur Siðanefnd SIA nýverið
sent öllum auglýsingastofum bréf
vegna þeirra aðferða sem notaðar
hafa verið að undanförnu til að
auglýsa ávöxtun, en að sögn Bjarna
hafði það ekki borist þegar auglýs-
ingin var hönnuð.
Alþýðubiaðið segir:
Flottræfilsháttur
hjá fátækri þjóð
Um þessar mundir eiga þúsundir
íslendinga í verulegum fjárhags-
örðugleikum, m.a. vegna lágra
launa. Ríkissjóður er rekinn með
bullandi halla, erlendar skuldir
liggja eins og mara á þjóðinni og
fyrirtæki í undirstöðuatvinnugrein-
um kvarta sáran.
En það er ekki að sjá, að þessir
fjárhagsörðugleikar snerti alla, eða
þá, að lögmálið um Jón og séra Jón
sé enn í fullu gildi. Fiottræfilshátt-
ur sumra íslendinga, og kannski
einkum þeirra, sem fara með al-
mannafé, er með ólíkindum.
Nú eru einhverjir forstjórar, a la
Dallas, að fara í milljóneraleik. Þeir
hafa séð í amerískum kvikmyndum
hvernig fínir forstjórar ferðast í
einkaþotum, sjúga í sig viskí með
kroppfagran ritara sér við hlið. Það
gengur ekki að íslenskir forstjórar
séu settir skör lægra en starfsbræð-
urnir í Ameríku.
Nú ætla þessi forstjórar að festa
kaup á einkaþotu, svo þeir geti
skotist á milli landa, þegar þörf
krefur, án þess að vera háðir áætl-
unarferðum tveggja íslenskra flug-
félaga. Þeir losna líka við að ferðast
með óbreyttum almúganum, sem
stundum er í gallabuxum og lyktar
af svita eða röflar fullur í sætum
sínum.
Vafalaust eru einhverjir þessara
manna forstjórar fyrirtækja, sem
byggja rekstur sinn á þrældómi al-
múgans. Og kannski er hagnaður-
inn svo mikill eftir lágar skatt-
greiðslur, að þeir geti keypt sér leik-
fang fyrir 60 milljónir. Hver veit?
Flottræfilshátturinn leynir sér ekki.
Flestir, sem ferðast á milli landa
með íslenskum flugfélögum, og
jafnvel erlendum, verða vitni að því
hvernig íslenskir embættismenn,
forstjórar opinberra stofnana, full-
Framh. á bls. 3
p*SU NN U ÐAGSLEtÐARI
Mikilvægt starf Krabbameins-
félagsins og framtíðarverkefni
I gær var opnuð að Kjarvalsstöðum f Reykjavík sýn-
ing, sem hlotið hefur nafnið „Fræðsluvika ’86“.
Krabbameinsfélag íslandsstendurfyrirþessari sýn-
ingu, og er þar dregin upp mynd af ýmsum þáttum
krabbameins, forvörnum, rannsóknum, iækningu
og framtfðarhorfum. Einnig eru sýndar þar myndir,
sem börnhafateiknaðog notahugtakiðkrabbamein
sem myndefni. — Á meðan á fræðsluvikunni stend-
ur verða fluttir fjölmargir fyrirlestrar, sýndar lit-
skyggnurog kvikmyndir. Þessi sýning fersfðan vfða
um land.
Þetta framtak Krabbameinsfélagsíns markar upp-
haf að nýju átaki gegn krabbameini, sem lýkur með
fjársöfnun dagana 12. og 13. aprfl næstkomandi.
Með þessu átaki er stefnt að stórauknu forvarna- og
fræðslustarfi, hóprannsóknum og almennum rann-
sóknastörfum.
Krabbameinsfélag íslands er 35 ára á þessu ári, og
hefurstarf þess aukist og eflst til munaá slðustu ár-
um. Félagar eru nú á tlunda þúsund l 24 krabba-
meinsfélögum vlða um land. Félagið er deildaskipt.
Þaö rekur útgáfudeild, krabbameinsskrá, skrifstofu,
leitarstöð, frumrannsóknastofu, tölvudeild, bóka-
safn og röntgendeild.
Þrátt fyrir mikla og öfiuga starfsemi er enn mikið
verk óunnið. Krabbamein leggur nú að velli um 300
íslendinga á hverju ári og um 700 ný sjúkdómstilfelli
eru greind árlega. Félagið hefur ávallt lagt áherslu á
heilbrigði iandsmanna, og er heilsuverndarstarfinu
skipt i þrjá meginþætti:
Fyrsta: Fyrirbyggjandi aðgerðir, sem oft eru nefnd-
ar forvarnir, og fela f sér, að leitast er við að útrýma
eða vinna gegn heilsuspillandi þáttum I umhverfi
manna og atferli.
Annað: Þegar heilsutjón hlýst er reynt að heimta
afturþað sem tapast hefur. Lækningareru því annar
meginþáttur f heilsuvernd.
Þriðja: Endurhæfing I vfðtækum skilningi er þáttur
f þeirri viðleitni að halda við heilbrigði manna.
Starfsemi Krabbameinsfélagins hefur vaxið hröð-
um skrefum að undanförnu. Stöðugiidi hjá félaginu
eru nú tæplega 40 og umfang starfseminnar eykst
með hverjum degi. Óhætt mun að segja, að allir ís-
lendingarverði rækilega varirvið þetta mikla starf á
einhvern hátt. Mikið hefur borið á hóprannsóknum
meöal kvenna og árangurinn umtalsverður, þótt
æskilegt væri að almenningur sýndi þessum rann-
sóknum meiri athygli og konur hlýddu betur kalli
félagsins.
Reykingavarnir hafa einnig komið mikið við sögu
og vafalaust haft áhrif í þá veru að draga úr reyking-
um. Margvfsleg önnurstarfsemi snertirnánast hvert
einasta heimili á landinu, og hafa íslendingar ávallt
sýnt félaginu mikinn hlýhug og látið þvl f té umtals-
verða fjármuni, eins og t.d. ( sfðasta þjóðarátaki
gegn krabbameini.
Nú eru í undirbúningi ýmis framtlðarverkefni.
Könnuð hefur verið hagkvæmni þess að auka leitar-
starfsemina með því að hefja leit að krabbameini f
meltingarvegi. Gildi slfkrar leitar er m.a. fólgið f þvf
að finna illkynja sjúkdóma á forstigum eða byrjunar-
stigum, en þá eru mestar Ifkur á þvf að læknismeð-
ferð verði árangursrfk og fullur bati náist. ísienskir
karlmenn munu njótagóðsaf slfkri leit, líktogkonur
hafa gert f tvo áratugi.
Að undanförnu hafa farið fram umræður um efl-
ingu grunnrannsókna krabbameina. Meðal annars
hefur verið ræddur sá möguleiki, að leitarstöð
Krabbameinsfélagsins annist Iffsýnatöku til rann-
sókna á orsökum og eðli krabbameina, eftir þvf sem
þekking leyfir á hverjum tfma.. Jafnframt er talið
æskilegt, að stofna lifsýnabanka, þar sem unnt yrði
að geyma sýni, sem sfðar gætu veitt upplýsingar.
Forráðamenn erlendra vfsindastofnana hafa æ
meir hrifist af starfsemi Krabbameinsfélagsins og
þeim möguleikum, sem fslenskt þjóðfélag og heil-
brigðiskerfi geta skapað til rannsókna á krabba-
meinum og þróunarferli þeirra. í augsýn er efling á
grunnrannsóknum þessara sjúkdóma fyrir tilstuðl-
an Islenskra vfsindamanna f samvinnu við erlendar
vfsindastofnanir.
r
Islenska þjóðin hefur fullaástæðu til að vera hreyk-
in af starfi Krabbameinsfélagsins, enda hefur hún
sýnt það f verki. — Nú þarf mikla fjármuni svo ekki
þurfi að slaka á klónni, og m.a. af þeirri ástæðu er nú
f undirbúningi nýtt þjóðarátak gegn krabbameini,
sem gæti fleytt þessu starfi langt fram á veg, ef vel
tekst til. Sýningin, sem opnuð var I gær að Kjarvals-
stöðum er aðeins upphaf þessa átaks, og er full
ástæða til að hvetja fslensku þjóðina til að fylgjast
vel með því fræöslu- og upplýsingastarfi, sem fram
fer næstu mánuði og tryggja framhald þess.