Alþýðumaðurinn - 29.09.1953, Blaðsíða 1

V -
XXIII. árgangur
Þriðjudagur 29. sep‘ember 1953
35. tbl.
dttí host d saivinnu við
, en vnldi samstarf við ihaldið.
Þordi ekki í minnihlutastjórn og lagði
megináherslu á að komast hjá nýjum
kosningum í haust
íhaldið taldi viðræður við Alþýðuflokkixm um
myndun þriggja flokka stjórnar, aðeins tiltafar
Framsóknarflokkurinn átti kost
á samvinnu við Alþýðuflokkinn
um stjórn landsins eftir kosning-
arnar í sumar, en valdi áfram-
haldandi samstarf við íhaldlð
með Olaf Thors í forsæti í ríkis-
stjórn, sem hefir andlit og eðli
íhaldsins og alþýðan veit fyrir
fram, að á að þjóna hagsmunuin
og áhugamálum fulltrúa auðs og
gróða. Alþýðuflokkurinn lýsti sig
andvígan samstjórn með Fiam-
sókn og Sjálfstæðisflokknum, j
nema því aðeins, að slík stjórn
væri mynduð til þess að leysa
stórmál eins og stjórnarskrármál ^
lýðveldisins, enda yrði jafnframt,
samið um nýja og réttláta kjör-
dæmaskipun, en íhaldið hafði ^
engan áhuga á þeim málum og
svaraði málaleitun Framsóknar-
flokksins um viðræður við Al-
þýðuflokkinn á þá leið, að þátt-
taka hans í ríkisstjórn væri þjóð-
hættuleg!
Þetta voru meginatriðin í ýtar-
legri ræðu, sem Hannibal Valdi-
marsson, formaður Alþýðuflokks-1
ins, flutti á fundi Alþýðuflokks-
félags Reykjavíkur síðastliðinn
þriðjudag, þar sem hann svaraði
spurningunni: „Hvað gerðist fyr-
ir stjórnarmyndun.'na?“ Rakti
liann þar viðræður Alþýðuflokks-
ins og Framsóknarflokksins eftir
kosningarnar í sumar og aðdrag-
andann að myndun núverandi
ríkisstjórnar.
Frumkvæði Steingríms.
Steingrímur Steinþórsson, fyrr
verandi forsætisráðherra, liafði
forustu um viðræður þessar,
Tóku þátt í þeim af hálfu A1
þýðuflokksins Hannibal Valdi
marsson, Gylfi Þ. Gíslason og
Haraldur Guðmundsson, en af
hálfu Framsóknarflokksins Her-
mann Jónasson og Eysteinn Jóns-
son auk Steingríms Steinþórs-
sonar.
Framsóknarflokkurinn spurð
ist fyrir um það í upphafi við-
rœðnanna, hvort Alþýðuflokk-
urinn léði máls á þátttöku í
samstjórn með Framsóknar-
flokknum og Sjálfstœðis-
flokknum á kjörtímabilinu..
FuIItrúar Alþýðuflokks'ns
svöruðu því til, að Alþýðu-
f'okkurinn vœri andvígur
stefnu og starfsháttum fráfar-
andi ríkisstjórnar og hefði
enga trú á, að nauðsynleg
stefnubreyting vœri hugsanleg
í samvinnu við Sjádfstœðis-
flokkinn.
Sor'vinna um
stjórnarskrórea og
kjördæmaskipun.
Næst spurðust fulltrúar Frarn-
sóknarflokksins fyrir um það,
hver væri afstaða Alþýðuflokks-
ins til þess, að mynduð yrði
þriggja flokka stjórn til að leysa
s'.jórnarskrármálið og kjördæma-
málið. Kom fram í þessum við-
ræðum, að Framsóknarflokkur-
inn myndi tilleiðanlegur að falla
frá hugmynd sinni um einmenn-
ingskjördæmi og fallast á, að
landinu yrði skipt í alhnörg stór
kjö.dæmi, þar sem kosið yrði
hlutfallskosningu. Enn fremur
bar á góma hugmyndina um
kosningabandalög, en hún virðist
farsælasta ráðstöfunin til að
tryggja s’arfshæfan þingmeiri-
hluta e'ns og flokkaskipuninni er
nú hát að i landinu.
Fulltrúar Alþýðuflokksins
tö’du ekki óhugsandi, að
flokkurinn tœki þátt í ríkis-
stjórn, sem einbeitti sér að
því að setja lýðveldinu stjórn-
arskrá og koma á nýrri og rétt-
látari kjördœmaskipun. Slík
stjórnarsamvinna vœri sem sé
ekki hugsuð á almennum
gr.undvelli, heldur til lausnar
á stórmáli, sem Alþýðuflokk-
urinn hefði mikinn áhuga á,
að ráðið yrði farsœllega til
lykta.
Svar íhaldsins:
Áfþýðuflokkurinn
þjóðhæftulegur.
Á þessu stigi viðræðnanna hóf-
ust bréfaskipti Framsóknarflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins, þar
sem Framsóknarflokkurinn lagði
'il, að reynt yrði að mynda
þriggja flokka stjórn með af-
greiðslu stjórnarskrárinnar og
kjördæmaskipunarinnar sem að-
almál. Sjálfs'æðisflokkurinn svar-
að. þeiiri málaleitun með þeirri
yfirlýsingu, að viðræða við Al-
þýðuflokkinn gæti aðeins orðið
stjórnarmyndun til þjóðhættulegr-
ar tafar, og jafnframt kom í Ijós,
að s efna Sjálfstæðisflokksins x
kjördæmaskipunarmálinu er ó-
samrýmanleg afstöðu Alþýðu-
flokks'ns. íhald ð virðist umfram
allt vilja skipta landinu ’ ein-
’iienningskjördæmi og I sig
eind eg:ð andvíg1 hugmyi._,nni
um kosningabandalög, ef kosið
yrði hlulfallskosningu í stóruin
kjördæmum, en sú íillaga hefir
verið flutt og studd af eins'.ökum
Sj álfstæðismönnum.
Róttæk
mirmihlutastjórn.
Þessu næst óskaði Fram-
sóknarflokkurinn eftir nýjum
viðrœðum og spurðist fyrir
um, hvort Alþýðuflokkurinn
fengist til þátttöku í minni-
hlutastjórn með Framsóknar-
flokknum til að afstýra hugs-
anlegri minnihlutastjórn Sjálf-
stœðisflokksins. Alþýðuflokk-
urinn kvaðst mundu Ijá máls á
þessari lausn, ef samkomulag
nœðist milli flokkanna um til-
lögur í stjórnarskrármálinu
og kjördœmamálinu og mál- J
efnasamning um róttœka
stjórnarstefnu. Enn fremur
gerði hann Framsóknarflokkn-
um kost á samvinnu í nœstu
kosningum með það fyrir aug-
’im að efla verulega þingstyrk
flokkanna með samvinnu'
þeirra fyrir augum að kosn-
ingum lohnum.
Fulltrúar Framsóknarflokksins
lóku þessar tillögur Alþýðuflokks-
ins til nákvæmrar athugunar, en
svöruðu þeim síðan á þá leið, að
Framsóknaiflokknum þætti þessi
lausn of mikil fórn fyrir sig, og
að þingflokkur hans legði meg-
ináherzlu á að komizt yrði hjá
kosningum í haust.
KiknaSi og samdi
við íhaldið!
Nœst atliugaði Alþýðuflokk-
urinn möguleika á að tryggja
það, að minnihlutastjórn Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins fengi varizt van-
trausti þeirra flokka, sem
hefðu viljað knýja fram haust-
kosningar, ef hún yrði mynd-
uð. Gekk Alþýðuflokkurinn úr
skugga um, að þetta vœri unnt,
en þá svöruðu fulltrúar Fram-
sóknarflokksins með því, að
slík minnihlutastjórn yrði
veik og mœtti sín allt of lítils
varðandi afgreiðslu fjárlaga
og annarra stórmála í þinginu.
Upp úr þessu komust svo samn-
ingaumleitanir Framsóknarflokks-
.'ns og Sjálfs'æðisflokksins í al-
gleyming og næsta stigið var
samkomulag um áframhaldandi
stjórnarsamvinnu Framsóknar-
flokksins og íhaldsins í mynd nú-
verandi ríkiss'jórnar undir for-
sæti Ólafs Thors og með auknum
áhrifum peningavalds'ns í Sjálf-
slæð.'sflokknum.
Við öllu búinn.
Að lokinni þessari skýrslu-
gerð um aðdragandi stjórnar-
myndunarinnar lýsti Hannibal
Valdimarsson yfir því, að Al-
þýðuflokkurinn vœri andvígur
núverandi ríkisstjórn á sama
hátt og fyrrverandi stjórn.
Sagði hann, að þingmenn Al-
þýðuflokksins mynda bera
fram ýmis baráttumál flokks-
ins og alþýðusamtakanna, þeg-
ar þing kœmi saman, og þá
fengist úr því skorið, hvaða
Idjómgrunn þau œttu í hinum
flokkunum. Enn fremur boð-
aði Hannibal, að flokksslarfið
yrði byrjáð af krafti nú þegar,
fyrsta verkefnið vœri kosn-
ingarnar í verkalýðsfélögun-
um og bœjarstjórnarkosning-
arnar í vetur, og svo yrði
kannske stutt að bíða nœstu
alþingiskosninga. Alþýðu-
flokkurinn mun nú þegar und-
irbúa framboð sín og verða
við öllu búinn.
9 nýir þingmenn taka sæti á
þinginu, sem kemur saman 1. okt.
Forsetabréf gefið út um samkomudag þess
Forseti íslands hefir gefið út
forsetabréf, er kveður Alþingi
saman til funda fimmtudaginn 1.
október nœstkomandi. Fér þing-
selning fram að lokinni guðs-
þjóiiustu í Dómkirkjunni, er hefst
kl. 13.30.
Á þessu þingi taka sæti 9 nýir
þingmenn, og hefir því orðið all-
mikil breyting á þingmannalið-
inu frá því síðasta þ'ngi lauk.
Hinir nýju alþingismenn eru
þessir:
Frá Alþýðuflokknum: Eggert
Þorsteinsson, 7. landkjörinn þing-
maður.
Frá Sjálfstæðisflokknum: Ein-
ar Ingimundarson, þingmaður
Siglfirðinga, Ingólfur Flygenring,
þingmaður Hafnfirðinga, Jón
Kjarlansson, þingmaður Vestur-
Skaftfellinga og Kjartan Jóhanns-
son, þingmaður ísfirðinga.
Frá Þjóðvarnarflokknum: Gils
Guðmundsson, 8. þingmaður
Reykvíkinga og Bergur Sigur-
inn og Karl Guðjónsson, 9. land-
kjörinn.
ÞEIR, SEM FARA:
Þeir þingmenn, sem áttu
sæ'i á síðasta þingi, en hverfa nú
af Alþingi, eru þessir:
Frá Alþýðuflokknum: Stefán
Jóhann Siefánsson. — Frá Sjálf-
stæðisflokknum: Þorsteinn Þor-
steinsson og Kristín Sigurðar-
dótiir. — Frá Kommúnistaflokkn-
um: Áki Jakobsson, Ásmundur
Sigurðsson, Jónas Árnason og
Ste'ngrímur Aðalsteinsson. —
Frá Framsóknarflokknum: Jón
Gíslason og Rannveig Þorsteins-
dót’ir.
Kristín Sigfúsdóttir
slcóldkona, lótin
í gærmorgun lézt að heimili
sínu hér í bæ, Helgamagrastræti
16, Kristín Sigfúsdóttir, skáld-
kona, 77 ára að aldri. Þessarar
björnsson, 8. landkjörinn þing- ágætu konu og sérstæða og hug-
ljúfa fulltrúa íslenzkrar alþýðu
verður nánar getið síðar hér í
maður,
Frá Kommúnistaf lokknum:
Gunnar Jóhannsson, 4. landkjör- i blaðinu,