Vesturland - 14.07.1934, Blaðsíða 1

VESTURLAND
XI. árgangur.
ísafjörður, 14. júlí 1934.
39. tölublað.
Búfjártryggingar.
býðingarmesta málið fyrir
bændastéttina er án efa hagkvæm-
ar og fullkomnar búfjártryggingar.
Auk þess sem búfjártryggingar
eru menningarleg nauðsyn myndu
þær knýja á, að ekki yrðu aldir
aðrir gripir en þeir sem arð gefa.
Búfjársjúkdómar hafa herjað
svo mikið og víða síðustu árin
hér á landi, að þeir hafa mörg-
um bóndanum á kné komið.
I>vi verður að hefjast handa
utn tryggingarnar.
Hér í ísafjarðarsýslu liafa bú-
fjársjúkdómar verið með rnesta
móti s. 1. vetur, einkum i sauðfé.
Hefir viða borið á þeim þótl fóðr-
un hafi verið i bezta lagi, og
bendir það lil þess, að visindaleg
ransókn á heyjutn að haustinu
sé nauðsynleg. Vanti nauðsynleg
Hfefni eða íjörefní i heyið mætti
oft úr þvf bæta án mikils kostn-
aðat.
Með lögum um búfjárrækt frá
8 sept. 1931 hefir Alþingi gefið
málf þessu fullan gaum, en þar
er ætlast til að bændurnit sjálfir
ýti duglega á til framkvæmdanna,
og er það höfuð tiauðsyn eins
og nú stendur. Þvi nógu magut
et búskapúrinn, þótt eigi bætist
ofan á, að missa um helming al
bústofni sinum óbættum, eins og
hent hefir þó nokkra bændur I
Norðut-ísafjarðarsýslu s. I. vor.
V. kafli búfjárræktarlaganna
hljóðar um búfjártryggingarsjóð
tslands, skulu hér rakin aðaiatrið-
in til ftóðleiks, og áréttingar um
framkvæmdit.
Rikissjóður leggur búfjártrygg-
ingarsjóði alls 300 þús. kr., þannlg:
45 þús. kr. fyrir árslok 1931 og
siðan 15 þús. kr. í 17 ár.
ÖII sveitar eða bæjarfélög sein
hafa á lögmætum fundi, (sjá 71.
gr. laganna) samþykt að leita
vátryggingar eiga rétt á að fá
hana, að þvi tilskildu að skyldu-
ábyrgð hvíli á öllum þeim gripum
er getur um í 64. gr. laganna.
Þó tekur sjóðurinn ekki til starfa
fyr en atvinnumálaráðherra hefir
borist beiðni um tryggingu frá
minst 10 sveitarjélögum.
Búfjártryggingarsjóður bætir 4/B
hluta alls þess skaða, er eigend-
ur eða afnotahafar vátrygðra gripa
verða fyrir af hversKonar van-
höldum gripanna, ef ekki er um
að kenna fóðurskorti. Samkv. 69.
gr. laganna má vátryggingarsjóður
taka að sér almenna vátryggingu
sauðfjár og hrossa í þeim sveitar-
og bæjarfélögum, þar sem fóður-
trygging er í góðu lagi að áliti
Búnaðarfélags íslands, en leita
skal samþykki6 atvinnumálaráðh.
um það í hvert skifti.
Ekki má vátryggja annarstaðar
þann Vb hluta af virðingarverði
gripa, scm trygðir eru hjá búfjár-
tryggitigarsjóði.
Sveitastjórnir í hreppum en bæj-
arstjórnir I kaupstöðum ábyrgjast
gagnvart búfjártryggingarsjóði ið-
gjöld búfjáreigenda. Skulu þau
innheimtast með öðrum sveitar-
gjöldum, og hafa lögtaksrétt.
Sýslumenn eða lögreglustjórar
tilnefna virðingarmenn gripa, 2
eða fleiri, en heimilt er þó stjórn
sjóðsins að ákveða fyrir eitt ár i
senn jafnaðarverð til skaðabóta á
hverri tegund búfjár í hreppum.
Iðgjöld til búfjártryggingarsjóðs
ákveður atvinnumálaráðuneytið og
sem grundvöllur iðgjaldantia skulu
leggjast vanhaldaskýrslur sem lög-
reglustjórar hafa þegar safnað,
samkvæmt fyrirmælum atvinnu-
málaráðuneytisins.
Verð,i svo mikil vanhöld, að
sjóðurinn eigi hrökkvi til að bæta
þau, skal rikissjóður lána honum
vaxtalaust það sem á skortir. En
fari svo, að lán þetta nemi meiru
en 25 þús. kr. skal leggja auka-
iðgjöld á alla búfjáreigendur, sem
vátrygt hafa, f hlutfalli við hið
fasta iðgjald svo sem þörf krefur.
Til vanhalda teljast: dauðsföll
gripa af sjúkdómum og slysum,
svo og vanheimtur og afurða og
afnotamissir sakir veikinda og
verðfalls sökum eðlisgalla.
Þetta eru aðalatriði laganna um
búfjártryggingarsjóð. En I órjúf-
anlegu sambandi við tryggingarn-
ar stendur fóðurtryggingiu. Sé
hún fyrir hendi er hægt að fá
ábyrgð á öllum búfénaði, og þá
má gera ráð fyrir að iðgjöldin
verði ekki hærri en svo, að það
marg borgi sig fyrit bændur að
byggja. þvi margt stórgripsverðið
fer nú fyrir litið, að ótöldum öll-
um kindarverðutium.
IV. kafli búfjárræktarlaganna
hljóðar um fóðurbirgðafélög. Er
bændum þar af hálfu rfkisins rétt
svo útrétt hönd, að það er sinnu-
leysi þeirra sjálfra, ef þeir ekki
nota hana sér til stuðnings og
framdráttar. Leggur ríkissjóður
árlega hverju félagi, sem stofnað
er samkvæmt lögunum, 10 krónur
fyrir hvern bónda, þar sem ein-
býli er, en ella 10 kr. fyrir fyrsta
bónda og 5 kr. fyrir annan eða
hina, þar sem fleiri býli eru. Sveit-
arsjóðir skulu leggja fram 50 kr.
fyrir hvern félagsmann og má það
greiðast með jöfnum greiðslum
á alt að 10 árum. Félagsmenn
skulu greiða: Fyrir nautgripi 40
aura; fyrir hross 20 aura og fyrir
kind hverja 4 aura, miðað við
þann skepnufjölda, sem á fóðrum
er.
Gjalddagi iðgjalda er 1. des.
ár hvert. — Þegar fóðurtrygging-
arsjóður er orðinn svo stór, að
hann nemur 150 kr. á hvern fé-
lagsmann getur félagið á aðal-
fundi samþykt að létta af iðgjöld-
um að nokkru eða öllu leyti, að
áskildu samþykki atvinnumálaráð-
herra.
Fóðurtryggingin og vanhalda-
tryggingin eiga þvi að styðja hver
aðra, og munu gera það. — Ef
allir bændur innan hreppanna
taka þátt í fóðurbirgðafélögum
munu þau fljótlega safna þeim
sjóðum, sem strax létta undir með
Eins og nú stendur á og horfur
eru með afkomu búskapar hér á
landi næstu árin, et það óverjandi
af bændastéttinni að nota ekki
framrétta hönd rlkisins til þess að
geta komið atvinnugrein sinni á
fastan og öruggan grundvöll. Og
áhugi þeirra á að hrinda til fram-
kvæmda fóður- og vanhaldatrygg-
ingum I þeirri mynd, sem bú-
rekstrinum er vel viðráðanlegt.
Sýni það sig að lögum eða
lagaákvæðum þurfi að breyta eiga
þeir að knýja bær breytingar fram
Nokkrir hreppar á landinu hafa
þegar komið á hjá sér fóðurtrygg-
ingum, og nokkrir eru 1 undirbún-
ingi, en allur fjöldi sveitarfélaga
svæfir allar framkvæmdir um þessi
mál með sinnuleysi.
En framkvæmdirnar geta ekki
og tnega ekki blða mörg árin.
Herji búfjársjúkdómar jafnmikið
hefir að vonum vakið töluvert
umtal hér í bænum og nágrenn-
inu; þykir því rétt að gera grein
fyrir leik þessum í aðalatriðinu.
Aðalleikendur eru þeir foringj-
ar kratanna og sem „statista" í
leiknum hafa þeir kommúnistann
t bæjarstjórn.
Efni leiksins byggist á því, að
bæjarstjóri hafi ekki verið nógu
fljótur að taka á dagskrá kröfu
um átta stunda vinnudag; að
bæjarstjóri hafi ekki látið hefja
atvinnubótavinnu, þegar hvergi
fengust peningar til þess og „yfir-
verkfræðingur" bæjarins var veikur,
svo hann gat ekkí sint vinnu
o. s. frv.
Annar aðalþáttur leiksins er
skýrsla sem birtist hér i blaðinu
13. aprfl s. 1. Vilja höf. leiksins
láta heita svo, sem hún sé birt í
vanhaldatrygginguna, og er fram
líða stundir geta borið hana alveg
uppi.
Hér skal til áréttingar tekið
dæmi úr ritgerð Theodórs Arn-
bjarnarsonar um fóðurbirgðafélög,
sem sýnir Ijóslega hversu fljótt
þar getur safnast allmikið fé sam-
an, þótt smátt sýnist i fyrstu.
og verið hefir slðustu árin — og
ekkert er trygt — getur það riðið
afkomu margra bænda að fullu.
Það er ósk Vesturlands, að for-
ráðamenn sveitarfélaga hér á Vest-
fjörðum og sem víðast um landið
taki að sér framkvæmdir þessara
mála nú fyrir haustið.
Fyrst er vísirinn, svo er berið.
Sé byrjað skynsamlega mun fram-
haldið verða farsælt og ekki liða
á löngu, þangað til fóður- og
vanhaldatrygging er komin á í
hverjum hreppi og öllum kaup-
stöðunum líka.
Fyr en það verður ér búskapur
okkar ekki rekinn eins og nauð-
syn heimtar. Jarðræktin er nauð-
synleg og sjálfsögð, en þetta er
þó enn nauðsynlegra.
Tryggingamálið er sá horn-
steinn, sem búskapurinn verður
að hvila á, ef vel á að fara.
embættisnafni bæjarstjóra; hafi
stórspilt lánstrausti bæjarins —
og haft einhverjar voða afleiðing-
ar um eitthvað fleira sem ekki er
nánara tilgreint.
Sem aukaþættir leiksins fléttast
ásakanir um launað aukastarf.
Fyrir alt þetta biðja höf. leiks-
ins atvinnumálaráðuneitið, að losa
sig sem fyrst við Jón Auðunn
Jónsson bæjarstjóra. —
Það þykir ávalt hermannlegur
háttur, að ganga hreint til dyra,
það gera höf. leiksins ekki. Ekkert
af þvi sem þeir tilfæra eru þeim
svo veigamiklar ástæður að þær
myndu valda öllum ærslunum úl
af þessu máli. Aðalástæðan cr
vitanlega sú, að bæjarstjóri er
Sjálfstæðismaður. „Ástæðan cr
hreint pólitísk“, eins og bókað
var eftir H. Óalfssyni á siðasta
1. Býli i hreppnum.............................. . 33
2. Bændur og þeir aðrir, sem búfé hafa á fóðrum 42
3. Nautgripir....................................120
4. Hross.........................................641
5. Sauðfé....................................... 4720
Tekjur tryggingarsjóðs verða þá, samkvæmt búfjárrækt-
arlögunum:
1. Styrkur úr rikissjóði....................kr. 375,00
2. Framlag sveitarsjóðs á ári i 10 ár . . , 210,00
3. Iðgjöld af búfénu:
a. Af nautgripum 120x40 a. — kr. 48,00
b. — hrossum 641x20 a. = — 128,00
c. — sauðfé 4720x4 a. = — 188,80
— 365,00
Alls kr. 950,00
Skpípaleikupinn
með vantraustið á bæjarstjóra