Fram - 11.10.1919, Blaðsíða 1

Citron, Kardimommu,
Vanille, Möndludr.,
og Gerpúlver á 3,50 pd
fæst í versl.
Pál! S. Dalmar.
$ Ballhanskar $
fást
versl. yFjalIkonan. g.
'«|* «J*
III. ár. Sigiufiröi 11. okt. 1919. 42. biað.
Rafmagn ti!hiiunar.
—oo—
Um hitun húsa með rafmagni
getur varla verið að tala hjer hjá
oss, sem höfum ekki meira rafmagni
yfir að ráða, en raun er á og útlit
er fyrir. Til slíkrar hitunar, ef um
nokkuð niörg hús er að ræða, þarf
ákaflega mikið afl, og helst nokkuð
auðfengið og ekki mjög dýrt. Svo
er talið, að 40- 60 watt þurfi að vetr-
inum til þess að hita upp hvern
kúbikmeter í herberginu, og rúman
helming af þeirri wattatölu, til þess
að halda hitanum við eptir á. Til
þess að hita upp herbergi, sem er
4 metrar á hverja hlið og 3Va m.
undir lopt þarf þá nálægt því 3000
watt, (þrjú kílówatt), og mundi það
kosta mörg hundruð krónur á ári,
ef verðið ,á straumnum til hitunar
væri nokkuð svipað verðinu á straum
til Ijósa. En að selja straum til hit-
unar við svo lágu verði, að það
verði hagnaður að hita þannig her-
hergi sín, geta venjulega þær stöðv-
ar ekki gert, sem reknar eru fyrir
opinbert fje og hafa mikium Ijós-
þörfum að gegna, með því líka
mesta Ijósþörf og mesta hitaþörf
eru opt samtímis. En rafstöðvar,
sem eru eign einstakra manna eða
fárra sameiganda, og hafa því hlut-
fallslega lítilli Ijósþörf að gegna, en
aflið er me$ góðum hagnaði notað
til ymiskonar vjelareksturs aö sunir-
inu, slíkar rafsöðvar geta stundum
orðið notaðar með einhverjum hagn-
aði til þess að hita upp hús að
vetrinum,efafliðáannaðborðer nógu
mikið.
Við þurfum þvi tæplega að búast
við því að geta fengið rafhitun í
hús okkar yfirleitt í náinni framtíð,
nema nýar leiðir verði fundnar til
þess, að safna hitanum sanian
þann hlutadagsins,sem vjelarnar eru
ekki notaðar til Ijósa. Og þetta get-
ur tekist, áður en varir. Pví einmtt
þetta, söfnun raforkunnaroggeymsla
hennar til seinni ííma, svo vjelarn-
ar þurfi aldrei að vera iðjulausar,
það er eitt af þeim viðfangsefnum,
sem raffræðingarnir keppast nú einna
mest við að leysa á viðunandi hátt.
B. I3.
Undirrituð
tekur hörn innan skólaskyldualdurs
til kenslu frá 1. nóv. n. k.
Ingibjörg Pálsdóttir.
Frá Alþingi.
—oo—
/
Hækkun þingfararkaups. —
Frv. frá launamálaneínd n. d. um
þingfararkaup alþ.manna. Bað hljóð-
ar svo: »1. gr. Alþ.menn skulu hafa
12 kr. þóknun daglega bæði fyrir
þann tíma, sem þeir sitja á Alþingi
og þann tínia, sem fer til ferða að
heiman til þings og heim af þingi.
— 2. gr. Ferðakostnað fá alþ.menn
sem búsettir eru utan Rvíkur, end-
urgoldinn eftir reikningi. — Sam-
ein. alþ. kýs nefnd, sem úrskurðar
þingfararkaupsreikninga alþ.manna,
en forsetar þingsins ávísa upphæð-
unum. — 3. Auk hinnar daglegu
þóknunar fá aiþ.menn samskonar
uppbót á henni eins og embættis-
menn landsins fá á launum sínum
samkv. launalögum. — 4. gr. Gjöld
samkv. lögum þessum greiðast úr
ríkissjóði. — 5. gr. Lög þessi öðl-
ast gildi 1. jan. 1920. Þó skal dýr-
tíðaruppbót sú, er um getur í 3.
gr. greiðast frá 1. júlí 1919 af nú-
verandi kaupi. — 6. gr. Með lög-
um þessum eru úr gildí numin lög
nr. 10, 22. okt. 1920, um þingfar-
arkaup alþ.manna.«
Hækkun vörutolls. Fjár-
hagsnefnd n. d. ber fram frv. um. að
vörutollur hækki enn frá næsta nýári
um 50%. Greinargerðin er svohljóð-
andi: »Nefndin flytur þetta frv. eftir
tilmælum landsstjórnarinnar og er á-
stæðan fyrir frv.sú,hversu mikill tekju-
halli er fyrirsjáanlegur á næsta fjár-
hagstímabili. Er hv. deild svo kunn-
ugt um nauðsyn á tekju-auka, að ó-
þarft þykirað gera nánari grein fyrir
því — Tekjuaukinn að þessu ætti
að nema um yj.i miljón á fjárhagstíma-
bilinu. ,
Hækkun ráðherralauna. —
Launamálanefnd e. d. flytur frv. um
þá breyt. á lögurn um æðstu um-
boðsstjórn íslands, að ráðherrar
skuli hafa 10 þús. kr. í árslaun (í
stað 8 þús.) Auk þess skal sá ráð-
herrann, sem er forseti ráðaneytis-
ins, hafa leigulausan bústað og 4þús.
kr. í risnufé á ári (nú 2 þús. kr.)
Vatnamálin. — Um þau hafa
komið fram þingsál.till. frá vatna-
málanefnd alþ. og hljóðar hin fyrri
þannig:» alþ. ályktar að skora á
landsstjórnina: 1. Til þess að dóm-
stóla-úrskurður fáist um, hvort ríkið
eða einstaklingar eigi vatnsorku
landsins, — að slá eign sinni á
alla vatnsorku Sogsins alt frá upp-
tökum þess og þar til er það fellur
í Ffvítá, án þess að neinar bætur
korni fyrir til einstaklinga eðafélaga,
er talið hafa,sér eignarréít á henni.
Taka þessi skal þó eigi ná
til þess af vatninu, er býlum
verður metið nauðsynlegt til heim-
ilis og húsþarfa. — 2. Falli hæsta-
réttardómur í væntanlegu máli út af
vatsorkunáminu á þann veg, að
einstaklingar eigi vatnsorku þá. er
þeir hafa talið sér, en eigi ríkið, —
að gera ráðstafanir til þess, að ríkið
þá engu að síður nái, gegn bótum,
fullum umráðum og notarétti á
vatnsorku Sogsfossanna. — 3 Að
láta halda áfram mælingum þeim og
rannsóknum um vatnsorku o. fl. í
Soginu, sem byrjað hefir verið á. og
heimilast landsstjórninni til allsþéssa
nauðsynlegt fé úr ríkíssjóði.« —Hin
tlllagan er svohljóðandi:* alþ, álykt-
ar að skora á iandsstjórnina að lýsa
alla vatnsorku á almenningum og
afréttum eign ríkisins og gera, ef
með þarf, ráðstafanir til þess, að
rifting fari fram á gerningum milli
einstaklinga eða félaga, c:r í bága
kynnu að koma við þennan rétt
þjóðfélagsins.«
Leiðbeiningar fyrir inn-
flutta Islendinga, — Bjarni frá
Vogi flytur svo látandi þingsál.till.:
»N. d. alþ. ályktar að skora á
stjórnina að láta ákveðinn mann eða
menn í annari skrifstofu hafa á hendi
leiðbeiningar við íslendinga þá, sem
vilja hverfa heim úr öðrum löndum,
svo sem að fá þeim atvinnu, jarð-
næði, hlutdeild í fyrirtækjum og ann-
að, sern þeim er þörf til vistar hér
á landi.« Astáeður fyrir tillögunní
eru þessar:» fyrir nokkrum áratug-
um varð það oft og einatt fangaráð
hreppstjórnarmanna, er styrkja þurfi
fjölskyldur af sveitarfé, að þeir sendu
þær til Vesturheims. Pá þótti mönn-
um nægur vinnukraftur í landinu
og þótti byrði að fólkinu. Nú hefir
atvinnuvegum vorum verið sýndur
meiri sómi en áður, er dugnaði manna
og framsýni hefir fleygt ótrúlega
fljótt áfram. Nú er þegar orðinn
skortur á vinnukráfti og mun sá
skortur óðum vaxa eftir því sem
árin líða. Verður þá trauðla hjá því
komist að fá vinnukraft annarstaðar
að. En þá er það hverjnm manni
auðsætt, að þjóðerni voru er betur
borgið, ef eigin landar vorir flytjast
heim aftur, þeir er búa nú
erlendis, heldur en ef hingað flyt-
jast annarlega mælandi menn, —
Mitt innilegasta þakkiæti votta eg öll-
um seni gáfu mér handa bróðir mínum
og bið guð almáttugan að launa það af
ríkdómi sinnar náðar.
Siglufirði 10. okt. 1919
Björg Jónasdóttir.
Ress vegna er það fullkomin þjóð-
arnauðsyn að létta löndum vorum
heimflutninginn.c
Vikan.
—oo—
Tíðin Þótt útlit væri hið versta síð-
asta laugardag breyttist veðrátta mikið
um síðustu helgi. Hefir alla vikuna verið
landátt og hlýindi var hér í gær t. d. 13
gráðu hiti. Snjólauster orðið uþp á fjalla-
toppa. í dag indælis veður.
Skipaferðir; M.k. »Grótta« frá
Akureyri kom hér inn á þriðjudag á leið
til Rvíkur. — s.s. »Suðurland« kom hing-
að á þriðjudagsmorgun á leið til Akur-
eyrar og kom hingað aftur á fimtudag á
suðurleið. Var yfirfult af farþegum með
skipinn. Farþegar héðan til Reykjavikur:
kaupm. Helgi Hafliðason, kona hans og
sonur, Jón Sigurðsson verslunarmaður, öll
áleiðis til Kaupmannahafnar. Jön Sigurðs-
son skipstjóri, verslunarm. Beinteinn Bjarna-
son, smiðirnir Jón Olafsson, Karl Stur-
laugsson, Sigfús Vormsson, Jóhann Sig-
urgeirsson, útgerðarm. Sveinn Sveinsson
frá Felli, Halldór Guðmundsson og Magn-
ús Guðmundsson, og margt fleira. Meðal
farþega frá Akureyri var Magnús Blöndal
verslunarmaður á leið til Kaiipmannahain-
ar. — »Vera« seglskip, kom hingað niið-
vikudag með saltfarm frá Spáni til versl-
unar Sn. Jónssonar. — »Ægir« seglskip,
kom hér sama dag og tekur síldarfarm
hjá Thorsteinson.
Ásgeir Bjarnason f,á Hvanneyri
sem um undanfarin 3 ár hefur verið við
rafmagnsfræðanám í Kristianíu, er nú kom-
inn til Þýskalands á háskólann í Carlsruhe
til frainhaldsnáms í þessari sömu fræði-
grcin.
Pingmennirnir stefán frá Fagra-
skógi og Einar frá Eyrarlandi eru vænt-
anlegir hingað með Borg á mánudag og
ætla þeir að halda hér leiðarþing.
Kosningar til Alþingis eiga
að fara fram 15. nóv. næstk. og 17. þ. m.
eiga frainbjóðendur að hafa skilað fram-
boðum.
Kirkjan. Messað á morgun kl. 5.
Bátar farast. Mótorbátur fórst ný-
lega frá Mjóafirði, líklega í sunnanrokinu
síðastl. föstudag, og druknuðu þar fjórir
menn: Davíð skipstj. Sigurðsson frá Höfða-
brekku, mesti efnismaður, Jón Brynjólfs-
son tómthúsinaður frá Mjóaf. og sonur
hans, og Kjartan Guðmundsson frá Seyð-
isfirð i.
Einnig fórst sama dag lítill mótorbátur