Fram - 17.06.1922, Blaðsíða 1

0
Frá útlöndum koma næstu daga
Vefnaðarvörur, Járn-
vörur og Glervörur
í verslun
St. B. Kristjánssonar.
¥¥¥¥¥¥
yjtalbbtildídbbbtotote
4
4
4
jiviyyyyyyyyy*
Selskinn,
Lambskinn og Æðardún
kaupir
Páll S.. Dalmar.
Siglufirði 17. júní 1922. 22. blað.
VI. ár.
In memoriam.
B. S.
Að heiman eg reika hnuggin —
hvar ertu, vinur minn?
Hefir þig hafið bláa .
hrifið í faðminn sinn?
Um himin er kyrð og hauður,
hljóður er kaldur sær,
heilög er sólin að síga,
á sæflötinn roða slær.
Hafsbrún er huiin eldi,
hættur er öldudans;
glóey hnýtir úr geislum
glóandi sorgarkrans.
Kvöldroðakransinn rauði
er kynjafagur að sjá,
og göfgar minningar geymir
sú grof er hann hvílir á.
Á þessu kyrra kvöldi
hvíld fær ei hugur minn.
Eg staulast um götuna stúrinn
og stansa við gluggann þinn.
Pangað eg þögull horfi, —
þarna sat eg hjá þér;
F*ar lastu mér Ijóðin þín fögru
sem líklega enginn sér.
Nýtt landnám íslend-
inga á Grænlandi.
Á síðastl. einu eða tveimur árum
hefir verið ágreiningur 4 tnilli Dana
og Norðmanna um . stjórnaryfirráð
yfir austurströnd Orænlands fyrir
norðan svonefnda Angmagsalik-
bygð. Svo sem kunnugt er, hafa
Danir ávalt talið sig óskoraða eig-
endur að öllu Grænlandi, jafnt þvf
sem bygt er og óbygt.
Nýlendur Dana í Orænlandi eru
á vesturströnd tvær, svokölluð aust-
urbygð og vesturbygð, og á aust-
urströnd landsins ein, þar sem heit-
i'r Angmagsalik.
Veiðifloti Norðmanna sem starf-
að hefir í norðuríshafinu, hefir vilj-
að ná fótfestu á austurströnd Græn-
lands en mætt banni Dana.
Danir munu hafa fengið viður-
kenningu Bandaríkjanna fyrir yfir-
ráðum um ^jörvalt Grænland.
Minninga-auð við áttum
eign okkar beggja jafnt.
Nú hef eg erft hann allan,
— en allan mist hann samt.
Þarna bjó ást og yndi,
efhdrægni í sæld og þraut;
nú er hér alt í eyði,
— alt hvarf með þér á braut.
Fg geng nær glugganum þínum
grátin er rúðan dökk.
Innan að mæna móti
Minning, Harmur og Þökk.
Hér inni er helgur staður,
hver blettur geymir sitt;
hér var allt sem þú unnir
athvarf og vígi þitt.
Mér hitnar um hjartarætur,
hryggur á burt eg geng.
Eg hef mist vin -- og ísland
ágætan, sannan dreng.
Farðu vel! Fátækt mína
fyrirgefðu nú mér.
Eg skyldi kveða ef eg kynni
kvæði sem hæfði þér.
G a m a 11 v i n u r.
Svo reis deilan.
Norðmenn hafa haldið því fram,
að þar sem Danir hafi engar ný-
lendur sett á stofn á austurströnd
Grænlands norðanverðri, þá hafi
þeir í sjálfu sér ekki helgað sér
neinn rétt yfir landinu, og vilja jafn-
framt virða að vettugi viðurkenn-
ingu Bandaríkjanna um yfirráð þeirra
yfir öllu landinu, en hinsvegar halda
Danir fram þeim rétti er þeir þykj-
ast eiga, og í þessu stímabraki hef-
ir staðið milli danskra og norskra
stjórnmálamanna, án þess að nokk-
ur úrsllt hafi fengist á málinu.
Árið 1917 var stofnað hlutafélag
í Danmörku nieð það fyrir augum,
að setja á stofn nokkurskonar ný-
lendu til veiða og verslunar norð-
arlega á austurströnd Grænlands,
þar sem heitir Scoresbysund. Petta
félag var nefnt »Östgrönlandsk
Komp.« Félagið hefir haft styrk af
Danastjórn, en framkvæmdir þess
hafa ekki orðið aðrar hingað til en
sóun á dönsku ríkisfé og sínu eig-
in hlutafé. í stjórn þessa félags var
í öndverðu verkfræðingur, að nafni
Wilkenfeldt, sem í dönskum og
norskum blöðum er sagður í s-
1 e n s k u r. Hann hætti þó fljótlega
öllum afskiftum af þessum félags-
skap, af því að hann áleit að hér
væri að nokkru leyti um fjárglæfur
að ræða.
Maður, að nafni Harald Olrik,
sem uni langan tíma var starfsmað-
ur dönsku einokunarverslunarinnar
á Grænlandi, og Einar Mikkelsen,
danskur skipstjóri sem nafnfrægur
er fyrir rannsóknarferðir sínar við
Grænlandsstrendur, alla leið norð-
ur í hafsbotna, hafa nú látið þetta
mál til sín taka. Að því er virðist
hefir þeim þótt einhver veila vera
á fullveldiskröfum Dana yfir þess-
um hluta Grænlands. Peir munu
liafa snúið sér til síjórnar einok-
unarverslunarinnar, og danska ráðu-
neytisins, með einhverjum áætlun-
um og uppástungum um það, hvern-
ig Danir gætu markað fullveldisrétt
sinn yfir austurströnd norður-Græn-
lands og hagnýtt sér þau auðæfi
er þar mætti vinna. Stjórnir ríkisins
og einokunarverslunarinnar, munu
hafa tekið fálega í þessa málaleitun
og kennir þar að vísu mikillar van-
þekkingar á öllum staðháttum Og
leikmönnum mundi lítast að stjórn-
kænsku gætti lítt í tilsvörum og
Iramkvæmdaleysi stjórtiarinnar.
En nú kemur hvellur í þessu máli.
20. maí s.l. er haldinn fjölmenn-
ur fundur í danska Stúdentafélag-
inu í Km.höfn og var þar mættur
fjöldi manna og margir nafnkunnir
menn. Hér skal aðeins nefna hinn
alkunna íslandsvin(l) Ðr. KnudBer-
lin, prófessor. •
Frummælandi á fundinum var
áðurnefndur H. Olrik. Hann Iýsti
sögu málsins, og því, hvað fyrir
sér hefði vakað að koma á stofn
danskri nýlendu á austur Græn-
landi, sem sé þjóðernishvatir til
þess að vermda rétt Danaveldis
yfir öllu Grænlandi. Hann gat þess,
hve stjórnarvöld hefðu látið sér
málið liggja í léttu rúmi. Einokun-
arstjórnin Grænlenska, haft lítinn
skilning á því, og enn lélegri fram-
kvæmdir. Síðan urðu miklar umræð-
ur um málið og lögðust alliráeina
sveif að hér þyrfti skjótra aðgjönða
ekki síst vegna þess, hvers Norð-
menn hefðu krafist, og beinasta
lausnin væri sú, sem H. Olrik hefði
stungið upp á, að stofna danska
nýlendu í Scoresbysundi.
En — þá reis upp Wilkenfeldt
sá íslenski verkfræðingur og tilkynti
það mannfjöldanum að slíkt væri
með öllu óþarft, því að h a n n hefði
þegar stofnað nýlendu í Scoresby-
sundi, og væru þar þrjá stöðvar
með íslenskum mönnum.
Það mun hafa verið líkt sem
sprengikúlu hefði verið varpað inn
á fundinn. Og þessi íslenski verk-
fræðingur gat þess enn fremur, að
íslendingar ætluðu sér að halda
starfsemi sinni áfram þarna, með
allskonar veiðiskap og kvikfjárrækt,
sérstaklega gat hann þess, að þarna
í Scorelsbysundi, væri laxamergð
í vatni svo sem best hittist í Alaska.
Vilkenfeldt verkfræðingur lýsti því
að lokum yfir í ræðu sinni að hann
væri nú bráðlega á förum til Scores-
bysunds til þess að líta eftir hinni
íslensku nýlendu.
Ritstj. þykir leitt að geta ekki
sagt lesendum blaðsins nein deili
á þessum íslenska verkhæðingi, en
hitt þykjumst vér vita að nú muni
Jóni Dúasyni skemt.
Ný rit.
Fylkir, 7. hefti, 7. árg.
Ritstj. og útgefandi
Frímann B. Arngrímsson
Akureyri 1922.
Efn i syfirlit: Hringsjá, leir og
leirsmíði, steinar og steinsmíði, ís-
land í striði, Akureyri og grendin,
ferðir um Eyjafjörð, ritsjá: bækur
og bókmentir, orðsending, R(af)-
O(rku) N(efnd) A(kureyrar), veður-
athuganir, gestaþrautin, hitt ogþetta.
Eins og þetta yfirlit ber með sér,
er þetta hefti Fylkis fjölskrúðugt
að vanda og mesta furða, hverja
elju og áhuga höf. leggur við ýms
framfaramál vor og hverju hann fær
afkastað, þótt á gamals aldri sé og
þrátt fytir ýmsa erfiðleika, sem hann
hefi; haft við að stríða og farast
hontim svo oið um það (á 50 bls.)
»að það er ekki árat'jöldinn sem
hefir beygt ritstjóra »Fylkis« eða
orðið honum til byrði, heldur 20
ára andstreymi og barátta á Bret-
landi og Frakklandi, að miklu ef ei
mestu leyti vegna óvildar eða hugs-
unarleysis íslendinga og næstum
/