Vísir - 27.02.1926, Blaðsíða 2

YlSIK
Símskeyíí
--X—
Khöfn 26. febr. FB.
óeirðir í Sýrlandi.
Símaö er frá Damaskus, aö
óeiröirnar séu byrjaöar aftur og
sex þúsundir uppreisnarmanna séu
í nánd viö borgina ,og reyni til aö
einangra hana.
Khöfn 27. febr. FB.
Rússar og Þjóðverjar.
Símað er frá Berlín, aö i sam-
bandi við nýsaminn verslunar-
samning við Rússland, hafi stjórn-
in fallist á að ábyrjast 35% af 300
miljóna ríkismarkaláni, sem þýsk-
ur iðnaður ætlar aö lána rússneska
iðnaðinum.
Kia konvhjían.
Rvik 26. febr. FB.
Forsætisráðherra tilkynnir:
Konungurinn og drotningin
koma aö forfallalatlsu til íslands
í sumar á beitiskipinu „Niels
Juel“, en á skipinu veröur Knútur
prins starfandi sjóliö6fotúngi. Gert
er ráö fyrir aö komiö veröi til
Reykjavílfur 12. júni, og eftir
stutta viðdvöl þar, er ferðinni heit-
ið kringum land meö viðkomu á
Isafiröi, Akureyri og Seyðisfiröi.
Frá Alþingi
í g æ r.
Efri deild.
Þar voru tvö mál á dagskrá, og
var hið fyrra (frv. um kosningar
i málefnum sveita og kaupstaða)
tekiö út af dagskrá og umræðun-
um (2. umr.) um þaö frestað til
næsta dags, en um síðara máliö,
Frv. til laga um heimild fyrir veð-
deild Landsbanka íslands til að
gefa út ný bankavaxtabréf (stj.-
frv. 20), urðu allmiklar umræður,
sem eigi veröa raktar að þessu
sinni. Stóö fundurinn hátt á þriöju
klukkustund, en að umræöunum
loknum var frv. samþykt til 2.
umræðu og sent fjárhagsnefnd.
Neðri deild:
Þar var að eins eitt mál á dag-
skrá, Frv. um stöðvun á verðgildi
íslenskra peninga (1. umræða).
FÍútningsmaöur Tryggvi Þórhalls-
son þm. Strandamanna. — Frv. er
á þá leið, að leita skuli stöðvunar
á verðgildi íslenskra peninga á
þeim grundvelli, að gengi þeirra
gagnvart erlendum peningum sé i
samræmi við kaupmátt þeirra inn-
anlands, með því markmiði, að
festa verð ísl. peninga á þeim
grundvelli. Framkvæmd þessa
rnáls á samkv. frv. að vera í hönd-
um sérstakrar gengisnefndar, er
komi í stáð þeirrar, sem nú er, en
sé samsett á svipaðan liátt og nú-
verandi gengisnefnd. Þessi nýja
gengisnéfnd á að , láta fram fara
iíarlega rannsókn á raunverulegu
verðgildi peninganna i innanlands-
viðskiftum og færa verö krónunn-
ar til samræmis við niðurstöðu
þeirrar rannsóknar. Þegar .þessu
gengi er náð, á nefndin að sjá um,
að verðsveiflurnar verði aldrei
meiri en 2til hækkunar eða
lækkunar.. Kostnað við nefndar-
störfin greiði rikissjóður að /s
hlutum en batikarnir að / hvor.
Verði bankarnir fyrir tapi á
gengisverslun við hinu skráða
gengi nefndarinnar meðan verið er
að stöðva verðgildi ísl. krónunn-
ar, greiðist það að /5 hlutum úr
rikissjóði.
Umræður um frv. stóðu yfir
nærfelt þrjár klukkustundir, og
höfðu þá enn ýmsir kvatt sér
hljóðs, var þá málið tekið út af
dagskrá og umræðunni frestað,
vegna þess að liðið var að fundar-
tima fastanefnda.
Dánarfregnir.
25. þ. m. andaðist hér í bæn-
um frú Vilborg Grönvold, ekkja
Carls Grönvold, verslunarstjóra
á Siglufirði, tengdamóðir Gísla
J.. Ólafson, símstjóra og P.
Smitb símaverkfræðings.
23. þ. m. andaðist pórarinn
S. Eiríksson, sonar prestshjón-
anna á Torfastöðum í Biskups-
tungum. Hann var 17 ára gam-
all, góður piltur og mannvæn-
legur, en hafði verið heilsulitill
undanfarin ár.
Messur á morgun:
I dómkirkjnnni kl. 11 sira
Bjarni Jónsson. Kl. 5 síra Frið-
rik Hallgi'imsson.
I fríkirkjunni í Rej-kjavík kl.
5 síðd. sira Árni Sigurðsson.
I frikirkjunni í Hafnarfirði
kl. 2 e. h. síra Ólafur Ólafsson.
t Landakotskirkju hámessa
kl. 9 f. h. og kl. 6 e. h. guðs-
þjónusta með prédikun.
í Aðventkirkjunni kl. 6V2 e. li.
síra O. J. Ölsen.
Sjómannastofan.
Guðsþjónusta á morgun kl. 6.
Allir velkomnir.
Skipafregnir:
Goðafoss fór frá Leith 25.
þ. m.
Lagarfoss fer frá Leith í dag.
Björn Ólafsson, kaupm.
fór liéðan á E.s. Lyru síðast
til þess að kynna sér markaðs-
horfur á íslenskri síld í Tékkó-
Slóvakiu og víðar. Hendrik J.
Ottósson fór utan á sama skipi
í sömu erindum.
Athygli
skal vakin á augl. hér í blað-
inu í dag um kenslu í „esper-
anto“. Grein um málið verður
að bíða næsta blaðs, sakir rúm-
leysis.
Áheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 5 kr. frá J. Ó.
Gjöf
til konunnar á Sviðningi, afli.
Visi: 10 kr. frá G. B.
Félagar Náttúrufr.félagsins
koma á fund kl. 8V2 í kveld
í Veðurstofunni.
Leikhúsið.
„Á útleið" verður sýnt í kveld
og annað kveld, svo sem auglýst
er á öðrum stað í blaðinu. — Leik-
rit þetta er fyrir margra hluta sak-
ir mjög merkilegt og einstakt í
sinni röð. — Allar persónur leiks-
ins eru framliðnir menn, á leið inn
í nýja tilveru. — Og þetta er fólk
á ýmsu reki og af ýmsum stéttum:
braskari, drykkjumaður, prestur,
háttsett lauslætiskona, umkomu-
laus kerling o. s. frv. — Og flest
á það örðugt með að skilja, að það
sé í raun og veru dáið. — Breyt-
ingin er svo lítil. — Ástríðurnar
alveg þær sömu, og hugurinn
bundinn við jarðneska hluti. —
Leikrit þetta hefir farið sigurför
um löndin og gert höf. víðkunnan
á skömmum tíma. — Því hefir
verið tekið ágætlega hér sem ann-
arsstaðar, og er fylsta ástæða til
að ætla, að það muni verða leikið
oft og við mikla aðsókn. —
Um Bellman
talar Matthías pórðarson,
þjóðminjavörður á morgun kl.
2 í Nýja Bíó af hálfu Stúdenta-
fræðslunnar. Bellman hefir ver-
ið kallaður „konungur söngvar-
anna“, því að vart hefir nokkr-
um öðrum tekist að sameina
betur orð og lag á alþýðlega
vísu en honum. Enda er hann
fyrir löngu heimsfrægur. Hér á
landi eru allmargir söngvar
Bellmans kunnir, en æfi hans
síður, og var Iiún þó á margan
hátt hin merkilegasta. — Á eftir
fyrirlestrinum ætla bræðurnir
pórarinn og Eggert Guðmunds-
synir að skemta áheyrendum
með því að leika nokkur úrvals-
lög eftir Bellman.
Sjúkrasamlag Rvíkur
heldur aðalfund á morgun, kl.
TOBLER
1
— af bpagdinu skulu
þér þekkja það.
FÆST ALSTAÐAR.

I
8 síðd. í Templarahúsinu. Félags-
menn ættu að fjölmenna á fund-
inn. — Þeir, sem enn hafa ekki
gengið í samlagið, ættu að gera
úað sem fyrst, ef þeir hafa rétt til
að fá inngöngu. ' Skoðunarlæknir
samlagsins er Sæm. próf. Bjarn-
héðinsson, Laugaveg 11, en gjald-
keri ísleifur skólastjóri Jónsson,
Bergstaðastræti 3. S.
Sildarútvegurinn.
--X--
I.
Útgerðin er orðin svo stór, að hún
þolir ekki lengur skipulagsleysið.
A aðalfundi Fiskifélags íslands
í febrúarmánuði 1925, kom fram
tillaga um ríkisrekstur á síld, og
var skipuð nefnd t;l þess að at-
huga þetta mál, og átti hún að
koma með tillögur sínar fyrir
Fiskiþingið í febrúar í vetur. í
nefndina voru kosnir: Benedikt
Sveinsson, forseti, Magnús J.
Kristjánsson, forstj. Landsverslun-
ar, Jón Ólafsson, framkv.stj., Sig-
urjón Á. Ólafss,. form. Sjómanna-
fél. og Óskar Halldórsson. *— Nú
er Fiskiþingið afstaðið, en nefnd-
arálit kom ekkert frá nefndinni,
sem aðallega er að kenna fjarveru
undirritaðs. En málið hafði þó
engu að síður verið talsvert rætt
á þinginu og kom gremilega í ljós.
áhugi fyrir því, að koma þessuin
mikla atvinnuvegi í betra horf en
nú á sér stað.
Undanfarin ár liefi eg skrifað
nbkkurar greinar í Vísi og Lög-
réttu um nauðsynina á því, að ger-
breyta síldaratvinnuveginum og
konia skipulagi á hann, með því
að taka síldarsöltunina, síldar-
verksmiðjurnar og síldarútflutn-
inginn undir eina og sameiginlega
stjórn, með aðstoð ríkisins, og láta
íslendinga sjálfa verða aðnjótandi
þessarar stærstu gullnámu, sem
landið á, í stað útlendinga, eða
lcppa þeirra, sem nú og að undan-
förnu hafa ráðið mestu um þenn-
an atvinnuveg.
Eins og ástandið er nú, er það
óverjandi og óþolandi. Röskur
helmingur útgerðarinnar er is-
lenskur; tveir þriðju hlutar sölt-
unarinnar útlent og nærri allar
síldarverksmiðjurnar útlendar. Of-
an á þetta bætist svo stærsta glöt-
utiin, sem alt af hefir fylgt þessum
arvinnuvegí og gert hann ótrygg-
an: Skipulagsleysið. — Hversu oft
hefir það ekki sýnt sig, að því
betur sem virðist ganga, og því
meira sem aflast og niokast upp
af síldinni, er alt saltað i belg og
biðti, skipulagslaust, þar til hinn
þröngi sildarmarkaður, sem aðal-
lega er Svíþjóð, er meira en yfir-
fullur, og síldareigendur geta ekki
losnað við síldina.
Þessu til sönnunar má nefna sem
dæmi, að eitt ár var tregur afli
fram eftir sumri, sild i sæmilegu
verði og síldareigendur álitnir góð-
ir fyrir sínum skuldbindingum, en
þá kemur alment góður afli i 4—5
daga, og dettur þá botninn úr öllu
saman, og síldin verðlaus. Þetta
er alment gangurinn, með þvi fyr-
irkomulagi og skipulagsleysi sem
nú er.
Hvað sýnir reynslan síðastliðið
sumar? Fiskiflotinn er að vísu ó-
venju stór, en aflinn er sáralítill
á skip, þannig, að í hæsta lagi
sjötta hvert skip aflar fyrir út-
gerðarkostnaði. Hvernig fer? Alt
er saltað, sem saltandi er. Salt-
sildarmakaðurinn yfirfyllist og
mikið af síldinni verður verðlaust
‘og óseljanlegt. Hefði nú verið
skipulag á Jiessu og öll síldin og
framkvæmdir undir einni stjórn,
minna verið saltað og rneira sett
í bræðslu, mundu hvorirtveggju
hafa grætt. Síldarsaltendur þrifast
ekki af því að þeir fá of mikla sild
og síldarverksmiðjurnar þrifast
ekki af því að þær fá oflitla síld.
Alvarlegasta hliðin á þessu máli
er sú, að útgerðin er orðin svo
stór, að hún þolir ekki lengur
þessa ringulreið og vitleysu. Vil
eg í næstu köflum þessarar grein-
ar benda á bvað þarf að gera.
óskar Halldórsson.
Hf. Kvennaheimilið.
Margar Reykjavikur konur
hafa víst heyrt þess getið, að
hér væri eitthvert byggingarfyr-
irtæki á ferðinni, sem ætlast
væri til að konur stæðu fyrir að
koma upp og reka siðar meir,
ef svo vel gengi, með fjárfram-
lögin, sem vonast væri eftir. —
petta er alveg satt. Fyrirtækið
er hið nýstofnaða hultafélag
„Kvennaheimilið." Hlutaútboð
að þvi hefir verið auglýst hér í
blöðunum, svo menn vita einn-
ig um tilgang og ætlunarverk
fyrirliggjandi eða afgreiddur eftir
pöntun.
Fiðurhelt léreft.
Dúnlielt léreft.
Rekkj uvoðaefni.
Sængurdúkar.
Fiður, Hálfdúnn.
tsl. æðardiinn 1. fi.
Rúmstæði.
jiaiatdiiijhnatini