Vísir - 08.03.1926, Blaðsíða 3

V 1 SIR
Verksmiðjur.
Þaö sem ríkiö á aö gera til aö
jiiálpa sildarútgerðinni er íyrst og
íremst aö koma upp tveimur stór-
um og fullkomnum síldarverk-
smiöjum, annari (jafnvel báöum)
á Siglufirði og hinni á Ströndum
(Ingólfsfirði eöa Reykjarfiröi).
Þessar verksmiöjur munu kosta
3—4 miljónir króna og nægja öll-
iim íslenska flotanum, og jafnvel
-meira, enda getur þaö vel komið
til mála, að stjórn sildarfyrirtækis
ríkisins keypti sild af útlending-
um með vjssum skilyrðum, og ætti
þá rikið að fá ágóðan af þeim
Þaupum, og gæti sú fúlga orðið
álitleg, ef skynsamlega er að far-
iö, og án jiess að hætta væri á of
mikilli framleiðslu, sem spilt gæti
fyrir vorum eigin afurðum.
Það er sjálfsagður hlutur, að
rikiö korni upp þessum verksmiöj-
um, því að útgeröarmönnum er
þaö ekki kleift eins og stendur, og
þar aö auki eiga stórir sem smáir
.3.0 eiga jafnan aðgang aö þeim.
Af þeim 3—4 miljónum kr., sem
verksmiðjurnar kosta, mundi rík-
ið þurfa að leggja til V/—2 mil-
jonir, því aö afganginn væri létt
•að fá að láni, þar sem um arövæn-
legt fyrirtæki er aö ræöa undir
stjórn og vernd ríkisins.
Hér eru aö vísu nokkurar síld-
arverksmiðjur fyrir, sem aö mestu
«ru eign útlendinga,' og hefir
nokkur hjálp veriö aö þéim und-
anfarin ár, en þær eru flestallar
svo ófullkomnar og litilvirkar, eða
liggja á svo óheppilegum stöðum,
að ekki gæti kornið til mála, aö
ríkið tæki þær aö sér, enda er
munurinn svo mikill á nýjum,
fyrsta flokks verksmiðjum og
öðrum úreltum, aö verðmismunur-
inn á betra fýsi og mjöli á eins til
tvegg'ja ára framleiðslu, gæti
greitt nýju verksmiðjurnar aö
íullu.
Síldin, sem unnin er i verk-
•smiöjunum, veröur að vera sem
nýjust og sem minst söltuð til þess
að fá fyrsta flokks vörur. Því tak-
marki verður ekki náð nema i hin-
um fullkomnustu og mikilvirk-
ustu verksmiðjum. Hinar gömlu
vinna hvorki nógu fljótt né vel og
mundu þvi strax reynast ósam-
kepnisfærar, þótt reynt væri að
halda „lífinu“ i þeirn og starfrækja
þær undir yfirstjórn sildarfyrir-
tækis ríkisíns.
.Síldarsöltun í akkorði, en ekki
eftir reikningi.
Síldarsöltunin á að vera undir
sömu stjórn og vernd sem ríkis-
verksmiöjurnar. Alít eg heppileg--
ast aö stjórn síldarfyrirtækisins
konii söltun og kryddun síldarinn-
ar fyrir i „akkorði", fremur en
láta gera það „eftir reikningi".
Þeir, sem tækju þetta starf aö sér,
yrðu aö vera þaulvanir og reynd-
ir síldarsaltendur og bera fulla
ábyrgð á því, aö síldin væri góð
og fyrsta flokks útflutningsvara.
Matsvottorð ein eru ekki næg
trygging. Saltendur bæru einnig
ísl. smjör, nýtt skyr,
hangikjöt,
rúllupylsur,
nýkomið, aðeins góðar vörur, ;!
Yðggur
Gunnap Jónsson,
Vðggur. Sími 1580.
ábyrgð á tunnurn, salti, kryddi og
öðru, sem söltuninni fylgir. — Eg
tel að ríkið þurfi ekki að kaupa
síldarsöltunarstöðvar, heldur legg'i
þeir þær til, sem taka söltunina áð_
sér og annist ah viðhald þeirra á
sinn kostnað.
Tunnur, salt og krydd og ann-
að, sem þarf til söltunarinnar, er
afarlétt aö útvega, og þyrfti ríkið
ekki að binda fé i þvi þar sem
síldarverslunin yrði svo trygg og
áreiðanleg undir þessari stjórn og
skipulagi, að kepst rnundi verða
um að bjóða það, sem með þyrfti.
Siglufjörður sjálfkjörinn.
Miðstöð síldarsöltunarinnar og
vtrksmiðjanna er Siglufjörður
sjálfsagður, og um að gera að
draga sem mest af þessu á einn
stað, því að það er bæði ódýrast
cg hagkvæmast.
Stjórn síldarfyrirtækisins.
Stjórn síldarfyrirtækis ríkisins
ætti aö nokkru að vera kosin af
Alþingi, ríkisstjórn og útgerðar-
mönnum. Áríðandi er að valið tak-
ist vel og verði ekki aðrir í stjórn-
inni en reyndir „fagmenn", enda
mundi ekki öðrum líft þar.
Þegar hér er komið, þá eru all-
ir, sem hafa haft með þennan at-
vinnuveg að g-era í landi, úr sög-
unni. í stað þess er komið rikið
sem eini útflytjandi á öllum síld-
arafuröunum, sem þó eru eign út-
gerðarmanna, en ekki ríkisins. —
Útgerðin á auðvitað að vera frjáls
og í einstakra manna h'öndum, en
útgerðarmenn eiga að fá ríkinu
allan síldaraflann í hendur, og er
]iað stjórn síldarfyrirtækisins, sem
ákveður hvort síldin sé söltuð,
krjMduð, eða sett í bræðslu. Það
cr hún, sem á að fylgjast með í
því, hvað mikið er óhætt að salta
og krydda, og hvað stór rnarkað-
urinn er. Það er hún, sem ákveð-
ur hvenær megi byrja að salta og
kryddá. Það er hún, sem á að
fylgjast með í þvi, livað Norðmenn
veiða mikiö fyrir utan landhelgi,
og það er hún, sem á að stilla sölt-
uninni svo í hóf, að ekki sé saltað
meira en markaður er fyrir, — og
liitt fari í bræðslu.
Þegar allar þessar afurðir, sild,
lýsi og mjöl, sem stjórn síldarfyr-
irtækisins annast sölu á, eru seld-
ar, er sjálfsagt að útgerðarmenn
fái jafnt verð fyrir hvert mál af
síid, hvort heldur síldin hefir far-
ið í bræðslu eða söltun. Með þessu
íyrirkomulagi fá allir jafnt verð
fyrir síldina, stórútgerðarmaður-
inn sem hásetinn. Allur kostnaður
við bræðslu, söltun og útflutning
afuröanna dregst frá óskiftum
afla, þannig að ríkiö getur aldrei
tapaö neinu, og þaö á líka engan
eða lítinn ágóða að hafa. Sá sem
hefir útgerðina og áhættuna, á
einnig að hafa ágóðann.
Sumir vilja láta vernd ríkisins
aö eins ná til salt- og krydd-síldar,
en það er ekki nóg, og ekki hálf-
unnið verk, og getur að eins oröiö
til aö spilla nauösynlegum fram-
gangi þessa máls, því að þaö eru
hinir miklu kostir verksmiöjanna.
sem eiga’ aö hjálpa þeim, sem i
landi eru, svo mikið, aö þeir sem
eingöngu stunda veiðar fyrír utan
landhelgi, veröi ekki samkepnis.
færir.
í næstu köflum greinar þessar-
ar mun eg skrifa um málið á víð
og dreif, t. d. hvernig Svíar, Dan-
ir, Færeyingar og Norömenn
ir.unu taka þessum tillögum, þeg-
ar þær komast í frámkvæmd.
Óskar Halldórsson.
Hljómsveitin
hélt fjórðu hljómleika sina í
gær fyrir fullu húsi. Aðalliður-
inn á skránni var H-moll sym-
fónía Schuberts, er leikin var i
fyrra og að því leyti við góð
skilyrði, að þá léku með þýskir
fiðlarar sem vanir voru að leika
i hljómsveitum. En þvi gleði-
legra var að heyra að meðferð-
in nú var fult svo heilsteypt og
ákveðin, sem bendir á ótvíræða
framför hins innlenda kjarna
flokksins. pá var einnig ánægja
að hlusta á Suite „L’Arlesienne“
eftir Bizet og „Finnlandia“ eft-
ir Sibelius, sem nú var leikið
aftur samkvæmt áskorun
margra. pá léku þau Theodór
Árnason, Axel Vold og frú Val-
borg Einarsson saman á fiðlu,
selló og píanó kafla úr Trio Op.
49, eftir Mendelsohn og þótti
það takast mjög ákjé>sanlega. —
pá söng frú Guðrún Sveinsdótt-
ir nokkur lög eftir H. Kjerulf
og Grieg. Hefir liún ekki áður
sungið á opinberum hljómleik,
þótt allmargir liafi heyrt til
hennar við ýms önnur tækifæri.
Röddin er mjög blæfögur og
neðferð á lögum og texta greind-
arleg og smekkvís. Á og frú-
in elcki listgáfu lengra að sækja
en til afa síns Matthíasar Jocli-
umssonar. Var söngnum mjög
vel tekið af áheyrendum, sem
og hljómleiknum öllum i lieild.
Er nú að vona að hinn vax-
andi áhugi fyrir söngment lýsi
sér í því, að sem best verði hlynt
að þessari efnilegu hljómsveit.
Væntanlega hefir þingi ogstjórn
verið skýrt frá því, livað sveit-
ina skortir til þess að geta orð-
ið fullskipuð og fullkomin
hljómsveit. Til þess fer nú ekki
að vanta neina herslumuninn.
Nokkur hljóðfæri vantar enn,
og það verður að fá kennara til
að kenna á þau. Til þess eiga að
vera efni hér eins ogannarsstað-
ar þar sem líkt liagar til um
fólksfjölda, aflcomu og almenna
mentun.
H ,
cg Austurlandi. 1 n ó 11: Senni-
k-ga suöaustan og snjókoma á
Suðurlandi og Vesturlandi. Aust-
an og noröaustan á Noröurlandi
og Austurlandi.
Látin
er hér í bænurn í fyrradag,
eftir langa vanlieilsu, frii Ing-
veldur Stefánsdóttir Thorder-
sen, kona Helga Thordersens,
trésmiðameistara. Hennar verð-
ur nánara getið síðar.
Kirkjuhljómleika
heldur Þórarinn Guðmundsson
næstk. fimtudagskveld. meö aö-
stoð Eggerts Gilfer, Símonar
Þóröarsonar og Axels Wold. Að-
göngumiðar seldir í bókaverslun-
um og hljóðfærahúsum. Sjá augl.
Rjúskapur.
Gefin voru saman í borgaralegt
hjónaband á laugardagskveldið
Arnheiður Árnadóttir og Vil-
hjálmur Þorvaldsson, kaupmaður,
Laugaveg 44. Bæjarfógetinn gaf
þau saman.
E.s. ísland
kom hingaö á sunnudagsnótt.
Meöal farþega voru: Þórarinn
Iíristjánsson, hafnarstjóri, síra
Ragnar Kvaran og frú hans, frk.
Thora Friðriksson, frk. S.Daníels-
son, frk. Vilborg Jónsdóttir,
Eiríkur Leifsson og frú hans,
Hjalti Jónsson framkv.stjóri, Ro-
bert Smith, kaupm., Fr. Andersen,
kaupm., Kristján Siggeirsson,
kaupm., Eiríkur Bech, framkv.stj.,
Eyjólfur Jóhannsson, framkv.stj.,
Björn Gíslason, kaupm. og Hall-
dór Halldórsson, útgeröarm. frá
fsafiröi.
Hjarta-ás ijðrlil
er vinsælast.
kl. 8, eins og auglýst var í síð-
asta blaði. Skemtunin verður
mjög fjölbreytt. Sira Árni Sig-
urðsson flytur erindi, skemt
verður með upplestri, tveir litl-
ir gamanleikar sýndir og að lok-
um verður dansað. — Aðgöngu-
miðar verða seldir í Iðnó í dag
eftir kl. 3.
Villemoes
féir liéðan á sunnudagsnótí til
Vestfjarða.
Saltskip
kom i gær til h.f. Alliance.
Visiskaffið
'Jgwir^alla gtaða.
' •* ‘
□ EDDA 5926197-1
Veörið í morgun.
Frost um land alt. í Reykjavík
4 st., (engin skeyti frá Vestmanna-
evjum), ísafiröi 4, Akureyri 6,
Seyðisfirði 2, Grindavík 2, Stykk-
ishólmi 4, Grímsstööum 8, Rauf-
arhöfn 2, Hólum í Hornafirði 7,
Þórshöfn i Færeyjum hiti 6, Ang-
magsalik (í gær) -t- 6, Kaup-
mannahöfn 4, Utsire 3, Tynemouth
12, Leirvík 7, Jan Mayen 12 st.
Mestur hiti hér i gær 2 st., minst-
ur 4 st. — Loftvægislægö fyr-
ir suövestan land. — Horfur: í
dag: Suðlæg átt; snjókoma á
suðvesturlandi og Vesturlandi.
Breytileg vindstaöa á Noröurlandi
Gengi erl. myntar.
Sterlingspund.......kr. 22.15
100 kr. danskar . . . . 1— 118.13
100 — sænskar .... — 122.33
100 — norskar .... — 97.46
Dollar ............... — 4.571/4
100 frankar franskir — 16.77
100 — belgiskir — 20.97
100 —- svissn. . — 88.01
100 lírur............ — 18.55
100 pesetar...........— 64.56
100 gyllini . ........— 183.22
100 mörkþýsk (gull) — 108.68
Esja
er nú að búast í fyrstu strand-
ferð á þessu ári. Fer liún héðan
föstudag 12. þ. m.
Frá Englandi
kom Júpíter á laugardags-
kveld, en Skúli fógeti í gær.
Verkakvennafélagið Framsókn
heldur skemtun í Iðnó í kveld
GrnÉgt skip
tekið í landhelgi.
—o—
í gær kom gufuskip í Voga og
sendi sex menn á land í báti. Þótti
för þeirra grunsamleg og voru
menn gerðir á fund þeirra. Einn
maðurinn hljóp eitthvað iit í busk*.
ann, en hinir fimm treystust ekki
út, vegna storms. Bæjarfógeta í
Hafnarfiröi var tilkynt þetta, og
lét hann handtaka mennina og
fiytja til Hafnarfjaröar. Sitja þeír
þar í gæsluvarðhaldi. En snemm,a
í morgun var Fylla send af staS
til að svipast að skipinu, og var
Vísi símað úr Hafnarfirði, um há-
degi, að hún heföi náö því og væri
á leið með það til Reykjavíkur.