Tíminn - 21.01.1962, Blaðsíða 8

SIÐASTA VOPNID
Eg geri ráð fyrir, að þeir hafi
álitið, að ekki væri hægt ann-
að en að hafa einn fulltrúa fr'á
hernum með; ef til vill var mér
boðið vegna þess, að einu sinni
var það haft eftir mér, að ekki
væru allir stjórnmálamenn
heimskir og spilltir. Eg hafði
nú haldið áfram og sagt, að
mitt álit væri, að þeir sem ekki
væru heimskir væru spilltir, og
öfugt, en þeim kafla var sleppt.
Jæaj, hvernig sem í því lá, þá
stóð ég nú þarna einn bjartan
vormorgun, sem ein einkennis-
búin eyja umkringd óbreyttum
borgurum. Það var auðvelt að
greina stjórnmálamennina frá
vísindamönnunum. Þetta var
dagur vísindamannsins. Stjórn-
málamennirnir voru nú, mót
venju, fr'emur sneypulegir.
Norwood prófessor, sem bar
slíkan orðstír, að jafnvel mátti
ætlast til þess af mér, að ég
kannaðist við hann, baðst
hljóðs.
— Herrar mínir, sagði hann,
— og, — hann brosti til mín,
— Sands hershöfðingi, áður en
við göngum inn í næsta her-
bergi, held ég að það sé betra
að segja nokkur orð. Þið hafið
allir einhverja hugmynd um
mikilvægi þessa fundar, og sum
ir af samstarfsmönnum mínum
vita að sjálfsögðu meira um
hina raunverulegu vinnu en ég,
en það eru aðrir, — annað bros
til hershöfðingjans, — sem
enn hafa enga hugmynd um,
hvað um er að vera- Það er á-
kaflega eðlilegt, af því að þessu
hefur verið haldið mjög leyndu.
Því hefur verið haldið leyndu
vegna þess, að hér er’ um að
ræða stórkostlegasta vopn sög-
unnar.
Þetta kom mér auðvitað í
slæmt skap. Það er álitið, að
hermenn fagni ætíð nýjum
vopnum, en þetta er eingöngu
skoðun óbreyttra borgara. Ekk
ert nýtt vopn hefur nokkru
sinni verið stjórnarmönnum
hersins til annars en ama og
skapraunar, hversu nauðsynlegt
sem það annars kann að hafa
verið.
— Núverandi rannsókn okk-
ar hófst á nokkuð einkennileg-
an hátt, hélt Norwood prófess-
or áfram. — Sýning á teikning
um Leonardo da Vincis kom
henni af stað. Þegar ég leit yfir
myndirnar komst ég ekki hjá
því að taka eftir hinum sláandi
hugboðum í verkum hans. Þetta
var eitthvað æðra en það, sem
búast má við að finna í verk-
um uppfinningamanns. Hinn
venjulegi uppfinningamaður
hefur trausta undirstöðu í því,
sem áður hefur verið gert. Verk
hans eru framför — ný leið —
byggð á gömlum staðreyndum.
En teikningar da Vincis sýna
nokkuð gjörólíkt. Athugið hug-
mynd hans að kafbáti, gyroscop
hans og skrúfuskurðarrenni-
Smásaga eftir John Christopher
bekkinn . . . allt þetta er langt
á undan sínum tíma og hefur
enga undirstöðu í neinu, sem
þá var þekkt.
Hin venjulega skýring er auð
vitað sú, að hann hafi verið
mikill snillingur. En það vildi
svo til, að daginn áður en ég
sá þessa sýningu hafði ég verið
að lesa aftur bók Dunnes „Til>
raun með' tíma‘,‘ og þar af leið-
andi datt mér í hug önnur skýr
ing. Þið vitið, að bók Dunnes
er frásögn af því, hvernig hann
og hópur annarra vísindamanna
staðfesti, aðallega með athug-
un á draumum, eins konar fyr-
irfram vitneskju á atburðum,
sem áttu eftir að'gerast- Ef
verk hans ex viðurkennt, verð-
ur tíminn miklu óvissari stað-
reynd en almennt er álitið.
Framtíðin er ekki nauðsynlega
lokuð bók.
Eg hafði litið laumulega í
kringum mig á meðan hann tal
aði. Við skiptumst í tvo hópa:
Þá, sem vissu, hvað um var að
vera, og hina. Hinir fyrrnefndu
voru að því komnir að naga
neglur sínar af taugaæsingi. —
Þetta var eitthvað stórkostlegt
Það var klárt mál.
— Nýlegri en verk Dunnes
eru athuganir dr. Soal, sem
staðfesti fullkomlega fyrirfram
vitneskju í röð tilrauna með
nokkra sjúklinga. Eg minnist
aðeins á þetta hér, vegna þess,
að það var mér mikilvægt við
að tengja þetta í samband við
da Vinci. Hvað ef leyndardóm-
urinn við hina tæknilegu snilli
da Vincis var aðeins þetta —
framsýni? Hvað ef da Vinci
gerði ekki annað en hlera venju
leg samtöl í verksmiðjum tutt-
ugustu aldarinnar?
Norwood pi'ófessor leit aftur
á mig. — Þið sjáið afleiðing-
arnar, sagði hann. Eg minntist
þess, að hafa talað nákvæmlega
í þessum tón við mjög unga liðs
foringja í herskólanum. — Ef
da Vinci gat náð tangarhaldi á
uppfinningum, sem lágu í fjög-
ur hundruð ára framtíð, þá
gæti verið hægt að gera hið
sama nú, og við myndum ekki
gera sömu skyssuna og samtíð-
armenn da Vincis, að forsmá
spádómana.
— Nú á tímum höfum við að
sjálfsögðu meiri áhuga á vopna-
framleiðslu en nokkurri ann-
arri grein tækninnar.
Flestir sneru sér við og litu
á mig. Eg hefði getað spurt á
hvaða tímabili menningarsög-
unnar menn hefðu ekki haft
meiri áhuga á vopnum en
nokkru öðru, en ég fann, að
spurningin kynni að vera álit-
ir> óviðeigandi.
— Og þið getið séð hve mik-
ilvægt þetta er frá vígbúnaðar
sjónarmiði- Gegnum söguna heí
ur þróun nýrra vopna byggst á
því, að fyist náði annar aðil
inn dálitlu forskoti og síðan
hinn. Nú höfum við í fyrsta
skipti möguleika á því, að verða
heilli öld á undan. Með slíkum
yfirburðum verður staða okkar
óvinnandi. Hugsið ykkur slíkt!
Á þessu augnabliki búum við
við það, sem við vitum að cr
fimm til tíu ára forskot á sviði
kjarnorkuvopna. Margfaldið
þann stuðul með tíu eða tutt-
ugu og við verðum algerlega ör
uggir.
Pi'ófessorinn fékk sér vatns-
sopa.
— Jæja, allt þetta er nú hug
arflug. Þið munið vilja fá að
vita, hvað við höfum gert í
þessu máli frá haganlegu sjón-
armiði. Það, sem þurffi að gera
var auðvitað að finna fólk, sem
hafði þennan hæfileika til fram
sýni, ef til vill óafvitandi, og
síðan þróa hann. Ríkisstjórnin,
— hann brosti lítillega að end-
urminningunni, — kom okkur
þar til hjálpar, þegar henni
loks skildist, að við vissum
hvað við vorum að tala um.
Próf — gáfnapróf, persónuleika
próf, hæfileikapróf — fara
fram í skólum á hverjum degi.
Okkur var leyft að koma með
okkar eigin próf í stað þeirra;
próf, sem var sérstaklega sam-
ið til þess að finna nemendur
með það, sem fékk nafnið „P“-
eiginleiki.
— Við fundum nokkra, eig-
inleikinn var mjög breytilegur
að styrkleika. Þau börn, sem
■ fengu mjög háa einkunn í próf-
unum fengu námsstyrki til að
sækja skóla, sem við höfum sér
staklega sett á stofn. Þar voru
þau, framar öllu öðru námi,
rannsökuð með tilliti til „P“-
hæfileika þeirra. Við fundum
ýmsar leiðir, sem gátu þróað
eiginleikann, — breytingar á
matræði, aðbúnaði o. s. frv.
— Við lögðum auðvitað mest
að okkur við að þjálfa beztu
nemendurna. Tveir eða þrír
gáfu mjög góðan árangur strax
í byrjun. Það var þessi góði ár-
angur, sem afhjúpaði mesta
vandann — úrval. Við höfðum
nóg að vinna úr, en það var
ekki það, sem við vorum að
leita að. Við fundum „P“-eig-
inleikann, hann var háður sál-
arlegu verksviði einstaklings-
ins. Drengur, músikalskur að
eðlisfari, kom með athyglisverð
brot af ósömdum sónötum og
sinfóníum, en gaf okkur ekk-
ert á tæknilegu sviði. Við urð-
um að finna einhvern með „P“-
eiginleikann að viðbættri eðlis-
farslega vísindalegri hvöt. Eng-
inn af fyrsta hópnum var nægi-
lega vel gæddur þeim eiginleik
um; við urðum að leita aftur til
skólanna.
Einn stjórnmálamannanna,
sem ég þekkti ekki, tók fram í:
— Sem alþýðumaður, prófess
or, langar mig til að bera fram
eina spurningu: Hvernig gát-
uð þið verið vissir um, að ár-
angurinn væri í raun og ve'ru
spádómar, og ekki aðeins und-
ailegir hugarórar barns?
Prófessorinn sló á skjalatösk
una á borðinu fyrir framan sig.
— Eg hef hér handrit, sagði
hann, — sem fram kom fyrsta
árið, sem við störfuðum við
þetta — fyrir sjö árum. Það hef
ur verið geymt í skjalasafm
okkar. Fyrir þremur mánuðum
var það gefið út sem kafli í met
sölubók, án þess að nokkur
Framhald á bls 15
TÍMINN, sunnudaginn 21. janúar 1962
8