Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 09.04.1939, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ræktnn grænmetis og ávaxta
i kjallaraibúðum Reykjaviknr.
Nýjasta ræktunaraðferð Ameríku-
manna er vatnsræktun að vetrarlagi.
* T--------------------------------------1
T3N GUNNARSSON skýrir í meðfylgjandi grein frá uppfinn-
ingu ameríska verkfræðingsins Brundin og þýzka vísinda-
mannsins dr. Gericke um vatnsræktun á alls konar grænmeti.
Leggur Jón Gunnarsson til að hinar óhæfu kjallaraíbúðir Reykja-
víkur séu teknar til slíkrar ræktunar og heldur því fram að með
því að nota svonefnd „Neonljós“ sé hægt að koma upp stórkost-
legri grænmetisræktun í heimahúsum, sem hver fjölskylda geti
sjálf séð um. Er þessi grein mjög athyglisverð og fróðleg.“
i--------:-------------------------------♦
ERNEST BRUNDIN við vatnsræktarker sín. Yf-
ir þau er sett vírnet, og ofan á það tréull. — Slík
ræktunartæki ætti að setja upp í kjöllurum hér.
VEÐURBLIÐAN hér á Suður-
landi undanfarnar vikur, um
það leyti árs, sem margir kaup-
staðabúar kysu fremur að hafa
gott skíðafæri, hefir þegar vakið
úr vetrardvala margar jurtir, sem
betur væru geymdar undir snjó,
vegna vorkuldanna, sem visast
þígla í kjölfar hins miida vetrar.
Þessi umbrot jurtanna til vaxt-
ar og þroska svona löngu fyrir
sumarmál, verða til þess að
minna mig á afrek gróðurhúsa-
eíganda eins vestur í Californíu,
sem um nokkur undanfarin ár
hefir leikið sér að því að láta
tómatauppskerur sínar verða full-
þrostta um tiaveturinn, og haft
góðan hagnað af. Þvi sennilega
getum við íslendingar leikið
þetta eftir og ræktað tómata og
fleiri tegundir grænmetis að vetr-
inum, og grænmetis- og bæti-
efna-hallærið væri þá brátt úr
sögu.
Til þess að koma þessu i kring
þarf fyrst og fremst hér í Reykja-
vík að banna fólki að búa í öll-
um þeim kjallaribúðum, sem
raunverulega eigi eru hæfar til
íbúðar, og breyta kjöllurunum —
eða nokkrum hluta þeirra — í
gróðurhús. Hver fjölskylda gæti
þá sótt í kjaliarann alt það græn-
meti, sem nota þarf til dagsins,
og menn gætu líklega mestmegn-
is lifað á grænmeti, allir þeír,
sem það telja heilnæmast, — og
þetta myndi jafnframt verða hið
ódýrasta matarhæfi, gagnstætt
því, sem nú er.
VÍÐ REYKVIKINGAR ættum
ekki að þurfa að bíða eftir hita-
veitunni til þess að framkvæma
siíka ræktun, því rafmagn höfum
yjð. nægilegt til að byrja með, og
við það má enn miklu bæta, eins
og allir vita. Er framkvæmd
þessa máls einkum undir þvi
komin, að rafveitan selji mönn-
um nógu ódýrt nætur- eða af-
gangsrafmagn, allan tima sólar-
hringsíns, sem ljósanotkun er
lítil. Slík gróðurhús í kjöllurum
þurfa miklu minni orku til hitun-
ar en venjuleg gróðurhús. En þau
þarf vitanlega að Iýsa með Neon-
ljósum eða öðrum hæfilegum
ljósum, sem koma þá að mestu
leyti í stað dagsbirtu og sólar-
Ijóss, sem hér á landi er af svo
skornum skamti. Við slíka ræktun
er maður því með öllu óháður
dutlungum veðráttunnar og á eigi
lengur neitt undir sól og regni,
og moldinni ekki heldur.
Maður er nefndur dr. Gericke,
sem var kennari við háskólann í
Californíu, þangað til á síðast
Iiðnu ári. Hann hefir um mörg
undanfarin ár gert tilraunir með
svo nefnda vatnsræktun (water
culture, eða öðru nafni hydro-
ponics) og með glæsilegum ár-
angri. Til dæmis um þetta má
nefna, að uppskera af tómötum,
ræktuðum í mold, er frá 12—20
tonn af hverri ekru (2,47 ekrur er
1 hektari) í St. Clara og Sacra-
mento-dölunum, en ef notuð er
vatnsræktun, fást um 80 tonn af
ekru. Kartöfiuuppskera er þar um
118 bushels af ekrunni (100 lítrar
= 2,75 bushels), en dr. Gericke
fær 2508 bushels af ekru. Lauk-
\
uþpskera verður margföld, og
tóbaksjurtin verður alt að því
helmingi stærri en þegar ræktuð
er í mold. Og svona mætti lengi
telja.
Sumir rótarávextir, t. d. gul-
rætur, voru í byrjun með nokkuð
annarlegu bragði, en úr því var
bætt með því að breyta næring-
arvökvanum lítils háttar.
Af þessum stórkostlega upp-
skeruauka leiðir beint, segir dr.
Gericke, að löndin geta fætt og
klætt íbúa sína, þau sem taka
upp vatnsræktun, með því að
leggja hverjum einstaklingi til
landrými, sem svarar 1/5 úr ekru
undir trogin, sem tæringarvökv-
inn er hafður í. Með venjulegum
hætti þarf ella 4 ekrur af góðri
gróðurmold. Þann veg gætu t. d.
Bandaríkin 20-faldað íbúatölu
sína.
Málmsölt í vökva til að rækta
í eitt bushel af kartöflum eða
tómötum, kostar tæp 5 cent, eða
23 aura. En trogin eða kerin und-
ir næringarvökvann eru auðvitað
miklum mun dýrari, til að byrja
með. Eigi þarf að kosta vinnu til
að tína illgresi við slíka ræktun,
eins og gefur að skilja.
GRÆNMETISRÆKTUN Á
GRÖÐURL AU SRÍ EYJU. Einna
kunnasta dæmi þess, að tilraunir
dr. Gericke eru engir draumórar,
er grænmetisræktun sú, sem flug-
félagið Pan American Airways
hefir hafið á eyjunni Wake í
miðju Kyrrahafi, en eyja þessi
er viðkomustaður flugvéla þeirra,
sem fara milli Bandaríkjanna og
Kína. Farþegarnir hafa heldur en
ekki sögur að segja um hið ljúf-
fenga grænmeti, sem ræktað er í
„baðkeragarðinum" á Wakeeyju.
'Dvölin á eynni er einnig notuð til
snæðings, og áður en vatnsrækt-
unin kom til sögu, var þar skort-
ur á nýju grænmeti. Flugfélagið
fékk því einn af lærisveinum dr.
Gericke til að hefja þar vatns-
ræktun, og var byrjað með 120
ferfeta stórum „garði“. Tveim
mánuðum síðar var fyrsta hreðk-
an þroskuð, en gulrætur og kál
þurftu 3 mánuði til að ná fullum
þroska, og tómatarnir 4 mánuði.
Árangur af þessari byrjunartil-
raun varð svo góður, að hálfu
ári síðar var „garðurinn“ tífald-
aður að stærð, og nægir nú fram-
leiðslan íbúum Wakeeyjar og far-
þegum P. A. A., sem fara um.
þessar slóðir. Auk þess er íbúum:
annarar eyjar sent grænmeti frá
Wakeeyju, þegar rúm er fyrir
slíkar sendingair í flugvélunum.
MARGAR TILRAUNASTÖÐV-
AR. Tilraunir með vatnsræktun
eru nú gerðar við a. m. k. sex
háskóla í Bandaríkjunum, af'
heilli tylft gróðurhúsaeigenda og
þúsundum einstaklinga, sem
komið hafa upp smá tilrauna-
stoðvum víðs vegar um Banda-
ríkin. Skoðanir eru þó allskiftar
um það, hvort þessi nýja rækt-
unaraðferð borgi sig betur en
venjuleg ræktun í mold, og ýms-
ir halda því fram,að fái jarðveg-
urinn hæfilegan áburð og í ná-
kvæmlega hnitmiðuðum hlutföll-
um, og jurtirnar sömu aðhlynn-
ingu og þær, sem ræktaðar eru í
vatni, verði árangur svipaður.
En dr. Gericke er á annari
skoðun. Hann sýnir hinum vaa-
trúaða Tómasi trog með fuli-
þroskuðum kartöflum. Við nánari
athugun kemur í ljós, að miltí
kartöflugrasanna eru einnig tóm-
atplöntur hlaðnar tómötum, se*»
berjast um olnbogarúm mi4M
kartöflugrasanna. Auk þess gægj-
ast kornstilkar upp milli kartöfiu-
grasanna og tómatanna, en allar
tegundirnar teygja rætur niður i
sama næringarvökvann og
blómgast.