Morgunblaðið - 08.08.1917, Blaðsíða 1

Miðv.dag
4. árgangr
8.
ágúst 1917
M0K6UNBLABID
274.
tðlublað
Ritstjórnarsimi nr. 500
Ritstjóri: YilhjAlmnr Finsen
ísafoldarprentsmiðja
Atgreiosmsimi nr. 500
Sjóníeikir
i Iðnaðarmannahúsinu næstkomandi f ö s t u d a g kl. 9:
Ttlatarakonan í JTlaríij
Og
Vinnustúlkna-átjijggjur.
Nánar á götuauglýsingum.
Tekið á móti pöntunum i bókaverzlun ísafoldar.
KI fl | Reykjavíknr 1 Bio«raph-Tiieator |BI0
Talslmi 475
Dóttir A|M|| Éwl®
smygias ari ^jónleikur í 4 þáttum, 13 IS. 2 atr.
Myndin er afarspennandi og leik-
in af ágætum ítölsknm Ieikurum.
K. F. u. m.
VALUB. Æfing í kvöld
kl. **/■- Fjðlmennið!
Nýr Jacket
til sölu af sérstökum ástæðum, með
tækifærisverði
í Klæðaverzlun
H. Andersen & Sön-
Frá alþingi.
Nýungar.
1. Fiskiveiðasampyktir o% lcndinqar-
sjóðir.
Frv. stjórnarinnar um það efni er
komið úr sjávarútvegsnefnd Ed.,
sem íalið var að íhuga frv.
Nefndin hefir athugað frumvarpið,
sem stjórnarfrumvarp og að mestu
samandregið eldri lagaákvæði um
ýms atriði, er snerta fiskiveiðar á
opnum skipum og mótorbátum, alt
að 15 smál. að stærð.
Helztu nýmæli frumvarpsins eru
þessi.
1. Að samþyktir megi ná til báta
20 lesta í stað 15 lesta.
2. Að kaupstöðum Og kauptúnum
er heimilaður réttur til að gera
samþykt út af fyrir sig.
3. Að samþykt gildi að eins í 10
ár i senn.
4. Að heimilað er að ákveða tals-
vert hærra gjald i lcndingarsjóð
en áður.
Nefndin hefir ekki getað aðhylst
aðra aðalbreytingu, að kaupstaður
eða kauptún hafi sérstakan rétt til
að gera samþykt út af fyrir sig.
Nefndin getur heldur ekki séð, að
þörf sé á því, að ákveða megi lend-
ingarsjóðsgjald hærra en nú er orð-
ið, en litur svo á, að slik heimild
sé ekki alveg hættulaus fyrir rainni
bátana; hins vegar virðist ekkert
vera athugavert við það, að hægt
sé að miða gjald þetta við lestarrúm
báts í staðinn fyrir við hlnt af afla
eða^ hnndraðsgjald af afla, ef svo
ýnist.
Nefndin gerir þvi breytingartillög-
ur í þá átt, sem að framan getur
og' nokkrar fleiri, mest um orðfæri.
Framsögumaður Karl Einarsson.
2. i>Mannjjölqunarfrumvarpiðt,
sem Björn Stefánsson flutti, er nú
dauðadæmt af allsherjarnefnd neðri
deildar.
Segir svo í nefndarálitinu:
•Nefndin hefir athugað frumvarp
þetta og komist að þeirri niðurstöðu,
að i þvi felist eigi meira jafnrétti
né réttlæti en i núgildandi sveitar-
stjórnarlögum.
Vera má, að sveitarstjórnarlögun-
um sé á ýmsan hátt ábótavant, og
ef svo er, fer bezt á þvi, að þau
verði tekin fyrir og yfirskoðuð öll í
einni heild, en miður heppilegt að
smeygja inn smábreytingum, eink-
um þeim breytingum, sem skapa
jafnvel meira misrétti en lögin eiga
i sér fólgið nú.
Fyrsta gr. frumv. fer fram á, að
hver sá maður, sem þegið hefir
sveitarstyrk og hefir 4 börn fram að
færa, hafi kosningarrétt og atkvæð-
isrétt um öll sveitarmálefni, ef styrk-
urinn nernur eigi meiru en 70 kr.
með hverju barni, og gæti þetta i
mörgum tilfellum réttlæzt og álilist
sanngjarnt. En hins verður að gæta,
að hér getur staðið til hliðar annar
maður, sem Hka hefir 4 börn fram
að færa og er hvorki óduglegri né
óskynsamari en hinn, en hefir vegna
enn erfiðari kringumstæðna orðið að
fá sveitarstyrk, sem nemur nokkru
meira en 70 kr. — t. d. 75 kr. —
fyrir hvert barn og öðlast því ekki
þessi auknu réttindi. Við þetta skap-
ast misrétti.
I annan stað getur komið fyrir,
að maður fatlaður eða heilsulítill hafi
færri en 4 börn, en verði vegna
þeirra óhappa, að hann er ófær til
vinnu, að leita á náðir fátækrasjóðs-
ins, en geti ekki borgað á ári tutt-
ugasta part af skuld sinni — jafnvel
þó Htil væri — og fari því á mis
við kosningarréttinn, og er þá enn
misrétti skeð.«
»Fyrir því leggur. nefndin til að
frumvarp þetta verði felt.c
Framsögumaður er Einar á Geld-
ingalæk.
3. Varnarpinq i einkamálum.
Allsherjarnefnd neðri deildar hefir
athugað frv. þeirra Magnúsar Gnð-
mundssonar og G. Sv. um varnar-
þing í einkamálum.
»Það hefir orðið ofan á i nefnd-
inni að ráða hinni háttv. deild til að
satnþykkja frv. þetta með einni breyt-
ingu, sem tilfærð verður hér á eftii«.
Breyting sú, sem nefndin stingur
upp á, að gerð sé við frv. þetta, er
í þvi fólgin, að mál þau, sem rekin
eru samkvæmt lögum þessum utan
dómþinghár stefnda, séu jafnan rekin
sem gestaréttarmál.
Magnús Guðmundsson hefir fram-
sögu i málinu.
4. Fjáraukalög.
FjárveitinganefndNd. hefir nú lokið
við fjáraukalögin 1916 og 1917 og
ræðurtilað samþykkja þaumeðýmsum
breytingum. Skulu hér taldar nokkr-
ar viðbætur, sem nefndin leggur til
að veittar verði.
Ritfé handa landlækni x þús. kr.
Til ljósstöðvar á Kleppi 15 þús. kr.
Viðbótarstyrkur til augnlæknis til
ferðalaga 400 kr. Til sjúkrahúsa og
sjúkraskýla 4200 kr. Til sjúkra-
skýlisgerðar á Stórólfshvoli 3 þús.
kr. Styrkur handa sjúklingum með
hörundsberkla 1 þús. kr. Dýrtíðar-
uppbót til pósta 1916 kr. 23865,98.
Til Breiðafjarðarbáts 4 þús. kr. Til
vélbátaferða á Húnaflóa 5 þús. kr.
Til vélbátaferða í Norður-Þinpeyjar-
sýslu 8 þús. kr. Til Austfjarðabáts
20 þús. kr. Til Holgers Wiehe
sendikennara 1 þús. kr. Styrkinn
til að reisa hús yfir listaverk Einars
Jónssonar vill nefndin fella niður úr
fjáraukalögum, að beiðni stjórnarinn-
ar, vegna skorts á efnj, en setja
sömu upphæð í fjárlögin. Til Sig-
fúsar Blöndals til að fullgera islenzk-
danska orðabók 2500 kr. Til við-
bótar við fé veitt til kaupa á landi
undir kirkjugarð í Reykjavík 6 þús.
kr.
Um launaviðbót Einars Arnórsson-
ar gerði nefndin svohljóðandi ályktun :
»Nefndin lætur svo búið standa,
sakir þess, að hún telur háskólan-
um nauðsyn að njóta starfskrafta
þessa manns; en ekki vill hún
að þetta sé fordæmi á ókomnum
timum*.
j. Forkaupsréttur.
Landbúnaðarnefnd Nd. sýður nýtt
frv. upp úr frv. Jóns frá Hvanná um
T71/7/7 BÍÓ
St. LlCÍMÍtt.
Nútíðar-sjónleikur í 3 þáttum.
Aðalhlutv. leika þau
Christel Holch,
Alf Bllitecher,
Gunnar Sommerfeldt.
Tölnsett sæti.
Erl. simfregnir.
frá fréttaritara Isaf. og Morgunbl.).
Khöfn 6. ágúst.
Tuxen hefir tekið vlð af
Görts sem yflrforingi fyrsta
hers Dana.
Bertelsen liðsforingi hef-
ir verið gerður að yflrfor-
ingja annars hersins.
Wolfif heflr tekið við for-
ystu herráðsins.
Khöfn 6. ágúst.
Kerensky hefir aftur-
kallað lausnarbeiðni sfna
og samþykt að gegna
stjórnarformensku eins og
pólitísku flokkarnir hafa
farið fram á. Heflr hann
lýst því yfir að hann muni
stjórna án tillits til neinn-
ar flokkaskiftingar í land-
inu.
Kuelilmann er orðinn ut-
anríkisráðherraÞjóðverja.
Miðríkjaherirnir hafa
tekið Rararcze og sækja
fram að Radantz.
viðauka við lög um forkaupsrétt
leiguliða o. fl.
Frv. er á þessa leið i útgáfu nefnd-
arinnar:
Frv. til laga um forkaupsrétt á
sjálfsábúðarjörðum.
1. gr. Þegar jörð í sjálfsábúð er
til sölu, skal sá hafa forkaupsréttinn,
er sækir um ábúð á henni. Nú
sækja fleiri en einn um ábúðina, og
selur seljandi þá þeim, er fær ábúð-
ina.
2. gr. Nú afsalar sá sér forkaups-
rétti, er hann hefir samkvæmt 1.
gr., og öðlast þá sveitarfélag það, er
örð liggur i, forkaupsréttinn.