Morgunblaðið - 21.06.1922, Blaðsíða 1

Stofnandi: Vffli. Finsen.
Landsblað Lögpjetta,
Ritstjóri: Þorst Gislasoil.
9. árg., 187 tbl.
Miðvikudaginn 21. ]úni 1922.
ísaf oldarprenisiniBja h.f.
Allsherjarmót I. S. I.
í dag: 800 metra hlaup. Tr. Gunnarsson methafinn og Guðjón Júllusson reyna sig. — Margt íleira
verður þur uð sjá. — Fylgist rneð mótinu. — Kaupið leikskrá. Framkvœntdanefndin,
naamw»^r Gamla Bió
tSitm
(„Hvorfor bytter Manden Hustru?(()
Qarnanleikur í 6 þátturn eftir Cecie B. de Mille. — Aðalhlut-
verkin leika hinir góðkunnu amerísku ieikarar:
Gloria Swanson. Thomas Meighan. Bebe Damels
%ud þessi er einnig ein af helstu myndum sem Famous
Players heíir búið til. — Efnið er fagurt, spennandi og
skemtilegt og hlutverkin listavel leikin.
Sýning kl. 9. Börn fá ekki aðgang.
t
Dóttir mín, Svava Gisladóttir, andaðist 19. þ. rn. Jarðarförin
i?eðin síðar. Sigrún Kjartansdóttir, Laugaveg 22.
tanðsverslunin 09
*\ávarútvegurinn.

Tíminn hefur nokkrum
smnum,
‘ir muim Jónasar frá Hriflu
fl- minst á mig og Fiskifjelag
slands, síðan jeg tók þar við
0rsetastörfnm á ,s. 1. vetri.
Blagig er aðalmálgagn Fram-
Ifknarfiokksins og ritstjóri þess
klltrúj B-listans, sem hefur Jónas
. in efsta mann. Magnús Krist-
•hsson, forstjóri Landsverslunar,
einn af leiðandi mönnum flokks
samkvæmt frásögn Tímans.
Jeg geri því ráð fyrir, að sú
^tefna í landsm., sem þessir aðilar
^lda fram í hlaðinu, sje stefna
s ókn ar f 1 okksins.
• Vi hefur nú lengi verið op-
^ °ert leyndarmál, að rekstur
j.,ílrj(isverslimar er flokksmál
J^risóknarflokksins; en að stein-
ela Landsverslunar væri sjer-
s 1 flokksmál, hefur ekki verið
, ílIlrjaalegt fyr en Jónas gerði
j, angljóst með greinum þeim,
^ kann hefur ritað í síðustu blöð
,írrins meg yfirskriftinni: ,Fram-
Qarfiokkurinn og Fiskifjelagiö'
e°n hafa ekki vel getað áttað
| a> hvernig á því stendur, að
„i toSar Fra.msóknnrflokksins
h u ata sfeinolíu /erslunma sjer-
til sín taka. Þeir skoða
jr erns og kunnugt er fyrst og
> fulltrúa bænda og sam-
^ umanna. en bændumir hafa
<j.^a Verulega þörf fyrir stein-
í a sinnar framleiðslu. Aftur
^ ,rioti hafa útgerðarmenn og
^ Þmenn mjög mikla þörf fyrir
®íerstaklega eru það þó
h^Ur 'lr Tnotort)átaútvegsins sem
a at5 fá olíu svo ódýra og
Vjg Sem testllm °g hagfeldustu
Um sem frekast er unt. En
eru einkum þeir, sem síst
vilja að Landsverslunin skifti sjer
-af olíuverslnninni, eftir þá reynslu
sem fengist hefur á árinu 1921.
Menn hefðu getað skilið það,
að Framsóknarflokkurinn hefði
lagt áherslu á, að Landsverslun
hefði haft með höndum sölu á
jarðyrkjuverkfærum, tilbúnum á-
burði, útlendn kjamfóðri og öðr-
um nauðsynjum, sem sjerstaklega
þarf með til framleiðslu búnaðar-
ins, ef þeir hefðu trú á gagnsemi
Landsverslunar; og sennilega
hefðu kaupmenn og útgerðarmenn
látið þá vöruverslun Landsversl-
nnar afskiftalansa. En leiðtogar
Framsóknarflokksins nefna það
ekki á nafn að fela Landsv. út-
vegun á þeim vörum sem hænd-
umir þarfnast helst til sinnar
framleiðslu.
Aftur á móti virðist það mjög
mikið áhugamál flokksins að
Landsverslnn versli með vörur,
sem til framleiðslu sjávarfanga
heyrir, svo sem kol og olíu. Ó-
neitanlega virðist þetta dálítið
nndarlegt og ekki laust við að
sumir útgerðarmennirnir sjeu
famir að hugsa dálítið um hvern-
ig á þessari umhyggju Fram-
sóknarflokksins fvrir sjávarútveg-
inum stendur.
f eftirfarandi greinum verður
minst á hitt og þetta í sambandi
við Landsverslun, Framsóknar-
flokkinn og sjávarútveginn, í
von um að tmenn fari betur að
átta sig á, hvernig þessari um-
hyggju er varið.
Þegar fyrirsjáanlegt yar, að
Landsverslun mundi bíða f járhags-
legan skaða á kola- og saltversl-
un þeirri, er hún var látin reka
á ófriðarámnum, vom samin lög
-um það, að þann skaða skyldu
landsmenn greiða með sjerstök-
um tolli á þessar tvær vöruteg-
undir. KolatoHurinn var löghðinn
Lanöspítalasjóöurinn.
Kvöldskemtnnin í Iðnó verður
júní kl. 8 síðdegis.
endurtekin föstudaginn 23.
1. Einsöngur: Einar Einarsson. »
2. Samspil: Þórarinn Guðmundsson og Eggert Guðmundsson.
3. Qamanvísur: Guðmundur Thorsteinsson.
5. Grasafjallið úr Skugga Sveini.
Aðgöngnmiðar seldir í Iðnó fimtudaginn þann 22. frá klukk-
an 4—6 síðdegis og föstudag frá klukkan 1—5 síðdegis og kosta
bestu sæti 3 krónur, stæði 2 krónur og harnasæti 1 Irr.
Húsið opnað klukkan Ty2.
Skemtinefndin.
Lang flestar, bestar og ódýrastar
Farfategunöir
fást hjá
Sigurjóni Pjeturssyni & Co.
Hafnarstræti 18.
/
Reyndin verður ólýgnust.
10 kr. á hverja smálest 'og salt-
tollurinn 8 kr. Landsverslun er
nú fyrir nokkrn hætt að selja
salt, og skaðann sem af þeirri
verslun varð, hafa nú útgerðarm.
greitt að fullu og var þá salt-
tollurinn afnuminn. Landsverslun
heldur ennþá áfram að selja kol
og menn halda ennþá áfram að
borga kolatollinn; reyndar var
hann lækkaður seinni hluta árs-
ins 1921, þar sem fyrirsjáanlegt
þótti að skaði á kolasölu Lands-
verslunar eftir þaim tíma mundi
ekki verða svo mikill að 5 kr.
tollurinn mnndi ekki nægja.
Menn búast því við að kolatoliur-
íeu verði afnuminn um líkt leyti
og Landsverslun hættir að selja
kolin, því ætlast er til að menn
greiði ekki þennai sjerstaka toll
eftir að skaði Landsverslunar á
kolasölunni er greiddur að fullu.
Þessar tvær vörutegundir, kol
og salt, eru svo að segja ein-
göngu notaðar ,af útgerðarmönn-
nm til flskiframleiðslunnar; út-
gerðarmenn hafa sætt sig við að
greiða þessa sjerstöku tolla, þar
sem það er gert samkvæmt lögum.
Aftnr á móti vilja þeir ekki sætta
sig við það, að lagðir sjeu að
óþörfu sjerstakir skattar á þeirra
atvinnugrein af stofnnn eins og
Landsverslunin er, án sjerstakrar
lagaheimildar, en að slíkt hafi
átt sjer stað með olínsölu Lands-
verslunar skal nú sýnt fram á
með rökttm.
Samkvæmt reikningi Landsversl
unar, sem prentaður er í A-deild
alþingistíðindanna árið 1921, þing-
skjal nr. 435, bls. 1070—71, stendur
að Landsverslun skuldi krónur
6880162,50. 31. des. 1920. Það er
sú peningaupphæð sem Lands-
verslun hefur yfir að ráða af fje
lendsmanna. Af þessari upphæð
skuildaði verslunin ríkissjóðnum
beinlínis kr. 2941754,01.
Landsverslunin fjekk leyfi til
þess að ráða yfir þessum miljón-
um <af fje landsmanna til vörú-
kaupa. Hún gat ráðið eða rjeði
yfir flutningaskipum landsins til
þess að flytja vörurnar á til
landsins og meðfram ströndum
þess.Engin skortur var á nokkurri
nauðsynjavöru hingað til landsins
árið 1921, nema steinolín. Menn
töldu því sjálfsagt að Landsversl-
nnin mundi leggja aðaláhersluna
á að birgja mótorbátaútveginn að
góðri og ódýrri steinolíu, þar sem
það var eina, nauðsynjavöruteg-
undin sem nokkur hörgull Var á
að fá flutta til landsins. En hvað
skeður? Þegar vertíðin á Norður-
landi stendur sem hæðst, hefir
Landsverslun enga olíu að selja,,
hún var ekki til; það leit út fyrir
að landsversun hefði gleymt mó-
torhátaútveginum á Norðuriandi,
gleymt að útvegurinn á Norður-
landi þyrfti að nota, olíu. Fyrir
skeytingarleysi á því, að gegna
þeirri sjálfsögðn skyldu, sem á
henni hvíldi í þessum efnum, hefði
allur fiskiflotinn á Norðurlandi,
sem olíu notar, orðið að hætta
veiðum þegar vertíðin stóð sem
hæðst, hefði ekki annara notið við
en Landsversl. Það var að eins
fyrir sjerstakan dugnað og skjót-
ar framkvæmdir nokkurra kaup-
manna og útgerðarmanna, sem því
var afstýrt að fiskiflotinn yrði
að hætta í bili. Þeir kaupmenn og
útgerðarmenn, sem það gerðu,
höfðu engar miljónir af almanna-
Nýja Bíó
Hvíti maðurinn
og
Inöíána konan.
Sjónleikur í 6 þáttum, eftir
skáldsögu Rex Beach, The
Squaw Man, tekin eftir
fyrirsögn Cecil B. de
M i 11 e, sem gengur næst
Griffith í kvikmyndalist. —
Aðalhlutverkin leika:
Elliot Dexter,
Ann Little,
Katherina Mc Donald,
Theodore Roberts.
Mynd þessi er mjög efnis-
rík, og vel leikin, enda
leikarar allir ágætir.
Sýning kl. 8Va-
Aðgöngum seldir frá kl. 4.
Trópenól
þakpappínn sem þollr
alt. Fæst altaf hjá
A. Einarsson & Funk,
Reykjavík.
Peningabudda
hefur tapast, með tveimur mið-
um að íþróttavellinum 17. júni
og nokkuð af peningum. Skilist
á afgreiðslu Morgunblaðsins.
fje yfir að ráða,. Þeir nutu ekki
einu sinni aðstoðar landsstjómar-
innar eða bankanna með yfir-
færslu á gjaldeyri til þeirra olíu-
kanpa, hvað þá annað. Þegar
Landsverslunin með fullar hendur
af f je landsmanna brást, tóku þess-
ir menn við, mennirnir sem blöð
Framsóknarflokksins erú altaf að
ófrægja og ofsækja,.
Árið 1921 flutti Landsverslun
inn um 15000 föt af steinolíu.
Samkvæmt efnareikningi Lands-
versilunar, sem prentaður er í
nefndaráliti meiri hluta samvinnu
nefndar síðasta þings, er verð-
mæti óseldrar steinolíu um síð-
ustu áramót talið kr. 306439,81.
Sje gert ráð fyrir að Landsversl-
im reikni steinolíuna með svip-
uðu verði um áramót eins og
forstjóri Landsverslunar segir í
118 tbl. Mrgbl., að hún háfi kost-
að í fyrra sumar, eSa um 71 kr.
fatið, miðað við 150 kg., hafa þá
átt að vera rúmlega 4300 tunnur
óseldar um áramótin. Landsversl-
un hefir þá selt um 10700 tunnur
á árinu. Á þessum 10700 tunnum