Morgunblaðið - 13.07.1930, Blaðsíða 5

Enöurfengnu forngripirnir
frá Danmörku.
Maríu-líkneski frá Möðruvöll-
um íHörgárdal.
Brjóstkringlur tvær úr silfri.
Drykk'jarhorn mikið, Útskorið.
Silfurbaugur fom, úr heiðimu
Ritstjóm Morgunblaðsins hef
ir beðið mig að skýra nokkuð
frá hinum íslensku forngripum
er forsætisráðherra Dana hafði
með sjer hingað til Alþingisaf-
mælisins og afhenti forsætisráð-
herra vorum 25. f. m. svo sem
gjöf til íslands frá Danmörku.
Það er ekki tilgangurinn að
reifa hjer forngripamálið frá
rótum. Síðan Alþingi fól stjórn-
inni og hún lögjafnaðarnefnd-
inni 1925 að vinna að endur-
heimt íslensku gripanna úr
þjóðminjasafni Dana hefir
nefndin haft málið með hönd-
um og með hinni ágætu tillögu
sinni 1926 lagði hún þegar hinn
viturlegasta og viðunanlegasta
grundvöll í málinu til farsæl-
legra úrráða. Alt skyldi afhent
hingað aftur, nema ef til vill
eitthvað lítilsháttar af fornum
útskurði og útsaumi, sem skyldi
þó því aðeins skilið eftir, að
samskonar væri til hjer, en vit
anlegt var, að því var ekki að
tfagna Safnamönnum Dana
þótti þetta óaðgengilegt, fyrst
og fremst forstöðumanni þjóð-
minjasafnsins, sem forngripirnir
voru í, og síðan þriggja manna
nefnd, sem stjómin setti í málið.
Áður en stjórn Dana afgreiddi
það bar hún það því í fyrra
undir lögjafnaðarnefndina aft-
ur en það varð til einskis. Nú
hefir hún því tekið þetta ráð að
afhenda svo sem að gjof alla
þá hluti, sem forstöðumaðunnn
og þrímenningarnir vildu sam-
þykkja eða leggja til að afhen -
ir yrðu aftur, og'ennfremur het
ir verið bætt við, ef til vill sam-
kvæmt bendingu frá forstoðu-
manninum eða þessari þnggja
manna nefnd 4 merkisgnpum:
Tveim fornum drykkjarhornum,
minnishornum frá Skálholti, kor
póralshúsi frá Kálfafelli og stól
Þórunnar Jónsdóttur, byskups
4rasonar, öðrum af hinum al-
kunnu Grundarstólum. -- Hinn
kom því miður ekki, og þótt það
sje mjög ánægjulegt að hafa nú
fengið aftur hingað til lánds
stól ,húsfrú Þórunnar' á Grund
er það óneitanlega jafnframt
raunalegt að stólar þessir
skyldu aðskildir. Þeir hafa ver-
ið saman jafnan frá upphafi,
nær 40 ár, enda mun hinn hafa
verið gerður handa Ai a lög-
manni, bróður Þórunnar, þótt
eigi færi svo, að hann þyrfti
hans með. Það sje fjarri oss, að
biðja aðrar þjóðir um afmælis
gjafir, en vita mættu þeir, er úr
skurð eiga þessa máls, að oss
þætti betur fara að hinn stóllinn
fylgdi, ef nokkur kostur yrði
gérður á því, og það ekki bundið
órjúfandi ákvæðum, að hann
skyldi verða eftir í Danmörku.
Við stóla. þessa eru þær endur-
minningar bundnar, hvað sem
líður listgildi þeirra, að oss hefir
jafnan tekið sárt til að vita þá
þar komna niður, er þeii hafa
verið síðan þeir voru sendir hjeð
an úr landi haustið Í843.1)
Hinir afhentu forngripir eru,
auk þeirra fjögurra er nú voru
nefndir, 129 taisins samkvæmt
tölumerkjum þeirra, en eru
raunar fleiri. Eru hjer komnir
þeir gripir allir, er skýrt var
frá í Morgunblaðinu 1927, að
forstöðumaður safnsins hefði þá
veitt samþykki sitt til að færu;
ennfremur 5 merkir gripir, er
hann vildi þá ekki samþykkja
að færu, en þrímenningarnir
lögðu til í fyrra að afhentir
yrðu. Þeirra á meðal er kirkju-
hurðin fræga frá Valþjófsstað,
allra þessara gripa dýrmætust
Má það heita merkisviðburður :
menningarsögu þessa lands, að
þetta ágæta, forna listaverk er
orðið alþjóðareign vor. —• En
um veru Valþjófsstaðarhurðar í
Danm. er þess að minnast, að
henni hefir eigi verið stungið þar
undir stól, heldur flaug af
henni frægðarorð um lönd öll.
Mun nú almannarómur að hún
ein sje hinn dýrmætasti gripur
allra þeirra er þjóð vor hefir
móttekið á minningarhátíð
sinni.1) — Hinir gripirnir 4,
'sem þrímenningarnir lögðu ti
að yrðu afhentir, þótt forstöðu-
maður safnsins hefði áður haft
á móti því, eru einnig góðir grip
ir, sem vjer höfðum mælst til
að fá, samkvæmt tillögu lög-
jafnaðarnefndar, eru þeir
drykkjarhorn útskorið2) og 2
merkir, útskornir skápar, sjer-
staklega annar þeirra, og enn-
fremur ljósberi frá Torfastaða-
kirkju. — Auk þessara 5 gripa
lögðu þrímenningarnir einnig til
að afhent yrði, annað horn út-
skorið, sem sömuleiðis hafði ver
ið farið fram á að fá, en er nú
ekki með, og ennfremur til-
nefndu þeir 7 góða gripi, sem af
henda mætti, en vjer höfðum
ekki lagt áherslu á að fá, og
eru þeir gripir nú komnir allir.
Þá er að geta hinna helstu
gripa af þeim 117, sem forstöðu
maður safnsins hafði veitt sam-
þykki sitt til 1927 að afhentir
yrðu. Er hjer um marga ágæta
gripi að ræða og verða færri
r.efndir hjer en skyldi, í svo
stuttu máli.
Reykelsisker fornt frá Hofs-
kirkju, hið eina, sem nú er til
heilt frá íslenskri kirkju, svo
kunnugt sje. Það fór hjeðan
1819 og er því nefnt hjer fyrst,
en síðan aörir grinir eftir því,
h-venær þLÍr komu til safnsins.
Veggtjald stórt eða ábreiðav
öll með ágætum útsaumi, svipuð
hinu alkunna veggtjaldi Hjalta-
dætra, sem er hjer í safninu ).
Helgra manna myndir úr ög-
mundar-brík frá Skálholts-dóm-
kirkju4).
Altarisklæði fornt frá Kálfa-
felli og annað frá Höfða; bæði
frá því fyrir siðaskifti.
ciys.
^) Um Grandarstóla sjá Árb.
Fornl.fjel. Itl7.
4) Um Valþjófsstaðarhurð er
ritgerð eftir B. M. Olsen í Árb.
Fornl.fjel. 1884—85.
2) Sbr. mynd í Árb. Fornl.-
fjel. 1915.
3) Sbr. Árb. Fornl.fjel. 1899.
4) Sbr. Árb. Fornl.fjel. 1904.
Kaleikur og patína, forn, úr
silfri. algylt, frá Eiðum.
Altarisbúnaði.r, fornir, fra
Miklabæ og Hvammi í Norður-
árdal.
Refill með útsaumuðum biblíu
myndum.
Ábreiða með augnasaum.
Hvalbeinsspjöld, útskorin, frá
Skarðskirkju á Landi frá upp-
lafi 17. aldar.
Næla fom og steinasörvi, frá
andnámsöld.
Brjóstkross og festi, Úr silfri
og gylt.
Líkneski Ólafs helga.
Altarisbríkur 2 frá Grundar-
kirkju, með máluðum myndum,
frá fyrri hluta 15. aldar.
Rúnasteinar 4, frá Hvalsnesi,
Útskálum og Gufudal.
Hálsfesti með kingu, úr silfri,
algyltar.
Rekkjurefill, útsaumaður.
Altarisklæði fomt, útsaumað,
frá Svalbarði.
Skilthúfa úr rauðu flauelij
með mörgum ágætum silfur-
skjöldum; hin eina, sem nú er
til. —
Rím á skinni, handritað 1615,
í gröfnu látúnshylki.
Nikulásarbikar, svo nefndur,
frá Oddakirkju; fargað þaðan
1784. Er forn og merkilegur.
Skálin er úr hnot, sijfurbúin, en
fóturinn úr silfri.
Matskeið fom úr silfri, með
mynd heilags Ólafs konungs.
Altarisklæði frá Hálsi í
Fnjóskadal.
Maríulíkneski 2, annað lík-
;lega frá Grundarkirkju.
önnu líkneski og Maríu, lík-
lega frá s. st.
Líkneski 2, helgra manna, frá
Saurbæjarkirkju í Eyjafirði og
íróðukross mikill frá s. st.; lík-
lega íslenskur.
Ólafs líkneski hins helga, frá
Grundarkirkju.
Hökull frá Hóladómkirkju,
að öllum líkindum gefinn henni
af Jóni byskupi Arasyni, ásamt
viðeigandi dálmadiku, sem nú
er hjer í safninu, umbreytt í
hökul. Er þessi hökull hinn dýr-
mætasti gripur fyrir gerð sína
og þó einkum fyrir það, hve
góður er að honum nauturinn í
fyrstu. — Hökullinn for til
Hafnar 1856.
Altarisklæði og dúkur frá
Hóladómkirkju.
Biskupslíkneski frá Reykja
kirkju í Tungusveit.
Timburstokkar 2, útskornir,
fornir, úr Mælifellsskálanum.
Drykkjarhorn, útskorið, um
breytt í púðurbauk, frá 1625,
og tvö önnur drykkjarhorn Út
skorin.
Kirkjuklukka frá Seyðisfirði,
gerð 1654.
Minningarspjöld 3, yfir Þór
unni Benediktsdóttur á Grund,
eftir sjera Guðmund Erlends-
son; 2. yfir sjera Guðmund Þor-
kelsson (d. 1689) og 3. yfir
Þorstein prófast Ketilsson á
Hrafnagili. — Þessi minningar-
spjöld hafa hin síðari árin til-
heyrt 8. deild þjóðminjasafns
Tllkynning
frá
Bifreiðastöðvnnnm.
Heiðraðir viðskiftavinir eru vinsamlega beðnir
að athuga að allur akstur með bifreiðum frá öll-
um bifreiðastöðvum í Reykjavík og Hafnarfirði
verður að staðgreiðast.
Bifreiðastöð Reykj avíkur.
Bifreiðastöð Steindórs. Litla bílstöðm.
Bifreiðastöð B. M. Sæberg.
Bifreiðastöð Kristins & Gunnars.
Bifreiðastöð M. Skaftfjeld. Nýja bifreiðastöðin.
Bifreiðastöðin „Bifröst.“
Efnalaug Reykjavikur.
Laugaveg 34 — Sími 1300. — Símnefni: Efnalaug.
Hreinsar með nýtísku áhöldum og aðferðum allan óhrein-
an fatnað og dúka, úr hvaða efni sem er.
Litar upplituð föt, og breytir um lit eftir óskum.
Eykur þægindi! Sparar fje!
„My Lady“ gull plómur, það er nú rjettur sem segir
se'x. Þroskaður enskur ávöxtur, fljotandi í kristalskæru
sykur sýrópi. Kirsiber, Aprikósur, Perur, Jaarðarber og
Perskjur. — Af þessum fimm mismunandi flokkum nið-
ursoðinna ávaxta, þá eru aðeins hinir allra bestu
(Nr. 1) seldir undir merkinu „My Lady“. Úrvalið úr
hverjum flokki fyrir sig. Gætið þéss að nafnið „My
Lady“ standi á dósinni. Það er trygging fyTÍr vörn-
gæðnnum.
“MyIadý’
Niðursoðnir ávextir handa vandfýsnu fólki, 22 ljúf-
fengar tegundir: Aldinsalat, Loganber, Brómher, Ferskj
ur, Perur, Aprikósur, Stikilber, Dvergplómur, Jarðar-
ber, Viktoriuplómur, Purpura- og Gullplómur, Himber,
Drottningar- og Kirsiber, Ananasteningar o. m. fl.
ANGUS WATSON & CO., LIMITED, London and Neyvcastle upon Tyne, England
L MLP. 84-168.