Morgunblaðið - 29.07.1947, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
gntdUftMfc
Útg.: H.f. Árvakur, Rf-ykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Norræni
þingmannafundurinn
í dag hittast 60 norrænir þingmenn hjer i Reykjavík, er
þing þingmannasambands Norðurlanda verður sett í húsa-
kynnum Alþingis Islendinga.
Það er Islendingum mikið fagnaðarefni að fundur þing-
mannasambandsins skuli að þessu sinni vera haldinn í landi
þeirra. Þessi samtök norrænna þingmanna eru nú orðin 40
ára gömul. Tilgangur þeirra er að ræða þau mál, sem sjer-
staka þýðingu hafa fyrir samstarf Norðurlanda á sviði
menningar- og atvinnumála. Ennfremur að vinna að bættri
sambúð hinna norrænu þjóða og skapa persónuleg kynni
milli löggjafa þeirra.
Starf þingmannasambandsins hefur áreiðanlega borið
góðan árangur þann tíma, sem það hefur starfað. Hinar
norrænu þjóðir líta með vaxandi skilningi á þarfir og hagi
hver annara. öll tortryggni og kali milli þessara frænd-
þjóða er að hverfa. Á sú staðreynd ekki hvað síst rætur
sínar að rekja til þess að þessar þjóðir hafa nú allar öðlast
stjórnarfarslegt sjálfstæði. Þær skiptast ekki lengur inn-
byrðis í undirþjóðir og yfirþjóðir. Þær mætast nú allar á
jafnrjettisgrundvelli.
Hlutverk þess fundar þingmannasamþandsins, sem hefst
hjer í Reykjavík í dag er tvíþætt. f fyrsta lagi mun það
ræða norræna samvinnu um fiskveiðar og fisksölumál. Er
þar um að ræða mál, sem á miklu veltur að samvinna
takist um milli þeirra þjóða, sem að fundinum standa.
fsiendingar og Norðmenn eru meðal mestu fiskveiðaþjóða
Evrópu. Að því er auðsær styrkur fyrir báðar þjóðirnar
að góð samvinna ríki milli þeirra um hagnýtingu markaða
í stað harðvítugrar samkeppni. En hagnýting markaðanna
er aðeins eitt atriði þeirrar samvinnu, sem æskilegt er að
takist með þjóðum Norðurlanda á þessu sviði.
★
Annað umræðuefni fundarins er Sameinuðu þjóðirnar,
Alþjóðaþingmannasambandsins og Norræna þingmanna-
sambandið. — Á því fer vissuelga vel að Norðurlönd ræði
sameiginlega afstöðu sína til samtaka Sameinuðu þjóðanna.
Þær, eins og allar aðrar þjóðir, byggja nú vonir sínar um
frið og öryggi fyrst og fremst á þessum víðtækustu alþjóða-
samtökum, sem stofnuð hafa verið. Þær vonir mega ekki
bresta.
Því verður vart neitað að misjafnlega byrlega hefur blásið
fyrir þessum samtökum þótt ung sjeu. Nægir þar að minn-
ast deilnanna á stöfnfundi þeirra og sífelldra átaka stór-
veldanna í öryggisráðinu. En einmitt átök þau og deilur,
sem risið hafa innan þessara ungu samtaka gera það nauð-
synlegt að þjóðimar ræði sín á milli, hvernig þær geti best
hagnýtt þessi samtök til þess að treysta öryggi sitt, hverrar
einstakrar og allra í heild. Og til þess að skapa traustan
samvinnugrundvöll innan þeirra verða þjóðirnar að rækta
með sjer vináttuþel og sameiginlega ábyrgðartilfinningu.
★
Það er að þessu, sem Þingmannasamband Norðurlanda
stefnir í eðli sínu. Með vaxandi samvinnu á sviði löggjafa-
mála skapast nánari og traustari bönd milli fólksins á Norð-
urlöndum, ekki aðeins ráðamanna þess, heldur sjálfs al-
mennings í löndunum. Ef til vill er það stærsta atriðið til
þess að skapa frið og öryggi framtíðarinnar. Fólkið verður
sjálft að taka þátt í að byggja upp hin ungu alþjóðasamtök,
sem eiga að tryggja því frið og farsæld. En til þess að það
geri það þarf það að kynnast skipulagi þeirra, stefnumið-
um og starfsemi.
Hinar norrænu þjóðir ætla sjer ekki að einangra sig á
neinn hátt með því að ræða saman samtök Sameinuðu
þjóðanna og viðhorf sín til þeirra. Takmark þeirra með því
er þvert á móti að komast að sameiginlegri niðurstöðu. um
þáð, hvernig þær geti tekið þátt í störfum þeirra með sem
bestum árangri.
Velkomnir tii Islands, norrænu þingmenn, íslenska þjóðin
fagnar komu ýðar.
Þriðjudagur 29. júlí 1947
UR DAGLEGA
LÍFINU
Snorrahátíðin kvik-
mynduð.
ÓSKAR Gíslason ljósmyndari,
kvikmyndaði ýms atriði Snorra-
hátíðarinnar og má segja, að
honum hafi tekist ágætlega.
Þrátt fyrir rigninguna, hefur
ljósmyndaranum tekist að ná
mörgum góðum myndum af
komu Norðmannanna með Lyru,
maður sjer krónprinsinn í
brúnni og er hann gengur á
land, Ólaf Thors bjóða gestina
velkomna og Johan E. Mellbye,
formann norsku Snorranefndar-
innar, flytja svarræðu sína.
Þau atriði kvikmyndarinnar,
sem tekin voru í Reykholti, eru
yfirleitt skýr og skilmerkileg,
þó ef til vill megi segja, að
nokkrar endurtekningar komi
fyrir. Annars er það mjög lofs-
vert, hversu fljótt Óskari hefur
tekist að koma mynd sinni á
framfæri, en hún er vissulega að
mörgu leyti söguleg heimild.
•
Textann mætti bæta.
SKÝRINGARTEXTI sá, sem
fylgir myndinni, er hinsvegar
miður góður. Letrið er oft og
tíðum mikilstil of smátt, og sum
staðar, þar sem kaflaskipti urðu
vantaði textann með öllu. — En
annars munu vera ýmsar ástæð-
ur fyrir þessu, kvikmyndataka
er nýjung hjer á landi og að-
stæður allar ennþá vitanlega
hinar verstu. En þessi mynd
ætti að geymast, og sjálfsagt
þykir mjer að búa til virðulegt
eintak af henni og senda Norð-
mönnum að gjöf.
Þegjandaleg dóm-
gæsla.
Margir hafa veitt því eftirtekt
hversu dómgæslan og rjettarfar-
ið hjer á íslandi er „þegjanda-
legt“. Jeg á við, að stórmál geta
verið á döfinni, en enginn veit
um það fyr en dómur fellur í
málinu og blöðin skýra lesend-
um sínum frá því, að þessi eða
hinn hafi verið sýknaður eða
dæmdur til svo og svo þungrar
refsingar.
Að öllum líkindum er þetta að
mörgu leyti til fyrirmyndar, en
ýmsir þeir, sem hafa verið utan-
lands, til dæmis í Bretlandi eða
Bandaríkjunum, eiga bágt með
að átta sig á þessu. Sá, sem þetta
ritar, hefur átt kost á því að
vera viðstaddur allmörg rjettar-
höld, en sum þeirra voru svo
„skemtileg" að þau munu hon-
um aldrei úr minni líða.
•
Af fjöðrunum skul-
uð þjer þekkja þá.
Gömlum svertingja man jeg
eftir, sem tekinn hafði verið í
einu af Suðurríkjum Bandaríkj-
anna og sakaður um hænsna-
stuld. Þetta var raunar ekkert
nýnæmi fyrir gamla manninn,
hann var hættur að muna það
sjálfur, hversu oft hann hafði
verið handtekinn fyrir samskon-
ar afbrot.
Allir í rjettarsalnum, alt frá
dómaranum til þess ákærða,
voru brosandi, þegar surtur ját-
aði „glæp“ sinn. En brosin urðu
að hlátri, þegar upplýst varð,
hvernig komst upp um synda-
selinn. Hann hafði sem sje verið
svo ákafur í að bragða þennan
uppáhalds rjett sinn, að hann
reitti hænuna á leiðinni frá hús-
inu, þar sem hann hafði stolið
henni, og heim til sín. Alt, sem
lögreglan þurfti að gera, var svo
að rekja slóðina.
Og þetta sama hafði gamli
maðurinn oft látið henda sig!
Ekkert.
Breska tímaritið „Parade“ seg
ir frá skemtilegri yfirheyrslu í
einum af hinum virðulegu rjett-
arsölum Bretlands.
Vitni nokkurt sagði hinum op-
inbera ákæranda, að sá ákærði
hefði sagt ekkert.
Ákærandinn: Eigið þjer við,
að hann hafi sagt „Ekkert“, eða
að hann hafi sagt ekkert?
Vitnið: Hann sagði bara ekk-
ert.
Ákærandinn: Meinið þjer, að
hann hafi ekki svarað?
Vitnið: Já, hann sagði ekkert.
Dýr hreingerning.
Húsmóðir skrifar og segist
hafa verið grátt leikin af hrein-
gerningarmönnum. Hún þurfti
að láta gera hreina íbúð sína og
rjeði til þess tvo menn.
„Jeg spurði þá,“ skrifar hún,
„hvort þeir væru fjelagsbundnir
hreingerningarmenn, og sögðu
þeir það vera. Jeg leit þá svo á,
að ekki þýddi að deila við dóm-
arann um kaupið, þar sem menn
irnir væru taxabundnir."
Að verkinu loknu, sem tók
þessa tvo kumpána nákvæmlega
þrjár klukkustundir, kröfðust
þeir 250 króna þóknunar. Kon-
una stórfurðaði auðvitað og
spurði hvernig vinnan gæti orð-
ið svona dýr. Svar þeirra var,
að verkið væri nú ekki lengur
miðað við tímann, nú væri flöt-
ur sá, sem hreinsaður væri
mældur og þóknunin miðuð við
stærð hans.
•
Húsmóðirin borgar.
Brjef húsmóðurinnar heldur
áfram:
„Jeg er vön að greiða umyrða
laust það, sem mjer ber að
greiða, en þessa umræddu upp-
hæð borgaði jeg ekki með góðu
geði, en hugsaði sem svo, að best
væri að losna sem fyrst við slíka
okrara.
Þegar jeg hafði náð mjer eft-
ir þessi viðskipti, hringdi jeg til
f jelagsbundinna hreingerningar-
manna, og upplýstu þeir, að
„fermetrareglan" væri ekki til
innan þeirra fjelagsskapar, og
að þeir tækju krónur 13.50 á
klukkustund.
Eftir þessar upplýsingar sá
jeg fyrst, hvað þessir „samvisku
sömu“ hreingerningarmenn mín
ir höfðu snuðað mig — fjeflett
mig um 169 krónur á þriggja
tíma verki tveggja manna...
■■■■■■ ■■ ——
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Gðldranornir á Bretagne
Effir SSephen Ceuffer
EIN undarlegustu rjettar-
höld þessarar aldar fóru fram
nýlega í smáborginni Chateau-
briand í Bretagne í Frakklandi.
Það var líkast því sem menn
væru komnir aftur til miðald-
anna.
Þar í borginni er stór 450 ára
gömul höll, sem rjettarhöldin
voru haldin í. — Hún stóð þar
dimm og þögul og frásagnir af
því, sem fram fór fyrir innan,
síaðist út, og það var talað um
galdra, svörtu list og önnur slík
hugtök og nokkrir borgarbúar
voru leiddir inn í dómsalinn og
látnir bera vitni.
Staðreyndirnar virtust greini-
legar, og þó lá ýmislegt á bak
við þær, sem var í hæsta máta
ótrúlegt, þótt sumir fullyrtu að
hafa, sjeð ýmislegt, sem hafði
fylt íbúa hjeraðsins skelfingu og
kvíða.
Fyrir rjeíti var frú Augustine
Tolard, fimm barna móðir og að
stoðarkennari við barnaskólann.
Var hún ákærð jýrir hættulegt
slúður og fyrir að stunda lækh-
ingar ón leyfis. '
Þeir liggja undir göldrum.
Frú Tolard var ekki af þeirri
skottulæknategund, sem telur
sig hafa framúrskarandi lækn-
ingamátt. Hún læknaði mest-
megnis með grösum, og undir
umsjá hennar höfðu margir
borgarbúar fengið bót á gigt og
öðrum meinum, svo að orð gekk
af henni sem mikilli hjúkrunar-
konu. En svo undarlega vildi til,
að henni tókst ekki að lækna
suma sj íklingana, — og þar
byrjaði sagan í raun og veru.
Því að frú Tolard kom þeim sög-
um á kreik, að þessum sjúkling-
um myndi aldrei batna — þeir
lægju undir göldrum.
Frú Tolard nefndi tvær konur,
sem hún sagði að seiddu illa
anda yfir borgina og hjátrúar-
fullir þorpsbúar í þorpunum í
kring hlustuðu með skelfingu á
það, sem hún sagði.
Síðan fóru undarlegir hlutir
að gerast. Þorpsbúarnir þorðu
að leggja eið út á það, að þeir
hefðu sjeð kýrnar dansa í næt-
urrökkrinu, ,og þeir sögðu, að um
miðnætti kæmu risaskjaldbökur
og mjólkuðu kýrhát, svó að þeg-
ar átti að fara að íhjólka þær á
fhórgnana, voru þær þurrar, -j#
Svíni/i hættu að vilja jeta skvol-
ið sitt og undarleg merki komu
í húðina á handleggjum kvenna
og barna.
Sumir fullyrtu jafnvel, að
þeir hefðu sjeð nornirnar dansa
í tunglskini á stígunum í hinu
og þessu þorpinu þar í kring.
Meiri og meiri skelfing.
Og í þessu umhverfi hjátrúar
greip ofsaskelfing um sig í öllu
hjeraðinu. Hvert dauðsfall varð
tilefni til meiri og meiri gruns.
Hver einn áleit, að hann yrði
næsta fórnardýrið. Drengur um
fermingu varð vitskertur og full
orðinn maður fann það skyndi-
lega út, að einhversstaðar inni í
æðum hans væri óhreinn blóð-
dropi, sem altaf væri að reyna
að komast upp í heila hans til
að drepa hann.
Frú Tolard fann ráð gegn öll-
,um slíkum hættum. Til þess að
reka á brott hina illu anda festi
hún krossmark yfir dyr og
glugga, fórnaði hænsnum og
lagði hjörtun úr þeim undir rúm
föt sjúklinghnna og margar
fléíri þundakýnstij’, Öðrum, sem
höfðu.orðið fyrir mikilli ,,ásókn“
ráölagði hún að vera kyrrum
ip^andyra frá' solsetri' til sólar-
Framh. á bls. 8