Morgunblaðið - 07.12.1948, Blaðsíða 5

Morgunblaðið - 07.12.1948, Blaðsíða 5
£>riðjudagur 7. desember 1948. MORGVJSBLAÐIÐ Njéto samvinnufjelög- fram yfi lög ieyfa? KRON nýtur ólöglegra fríðlnda um skaftgrefSslu UPPLYSINGAR þær, sem birtst hafa í Mbl. um skatt- greiðslur KRON í Reykjavík hafa vakið menn til almennrar hugsunar um, að skattfríðindi þess fjelags eru með þeim hætti að ekki er við unandi. Fyrirspurn Jónasar Jónsson Sr um skattaupphæð 9 stærstu gamvinnufjelaga landsins, sem fjármálaráðherra svaraði á Al þingi s.l. fimmtudag, leiddi í Ijós, að þessi miklu fyrirtæki hafa á árunum 1939—1947 að- eins greitt 8,8 milljónir króna í skatta, en allir ríkisskattarn- ir á þessu tímabili námu 275 milljónum króna. Þótt vitað væri, að sjerregl- urnar um samvinnufjelögin í skattalögunum sjeu víðtækar og feli í sjer þýðingarmikil Bjerrjettindi fyrir kaupfjelög- in, mun þó flestum hafa kom- ið á óvart hve hlutdeild Stærstu kaupfjelaganna í skattabyrði landsmanna er ó- veruleg. í sambandi við þetta vakna margar spurningar og er ein þeirra sú, hvort allt sje með felldu um framkvæmd skattalaganna, að því er sam- vinnufjelögin snertir. — Það gæti virst, svo, sem samvinnu- fjelögin sje stórkostlega íviln- uð fram yfir það, sem lög heimila. KRON er ívilnað fram yfir það, sem skattalögin leyfa í lögunum um tekju- og eignaskatt segir svo: Ef kaupfjelag selur einn- ig öðrum vöru en fjelags- mönnum sínum, er allur arð urinn af slíkri sölu skatt- skyldar tekjur hjá fjelag- inu. Geti fjelagið ekki gert grein fyrir viðskiptum við utanfjelagsmenn, má telja allan hagnaðinn af starf- semi fjelagsins skattskyldar tekjur. Ákvæði skattalaganna eru hjer alveg afdráttarlaus. Allur arður af viðskiptum kaupfje- lags við utanfjelagsmenn skal vera skattskyldur og geri kaupfjelag ekki grein fyrir því, hver sá arður er, má telja allan hagnað fjelagsins skatt- ekyldan. En þegar útreikningurinn á sköttum KRON af tekjum árs- ins 1947 er athugaður, kemur í Ijós, að engin viðskipti eru lalin við utanf jelagsmenn, heldur eru allar tekjur fjelags ins taldar stafa af viðskiptum við innanfjelagsmenn og skattar reiknaðir eftir því eða 8% af 212,000 krónurn í tekj- ur. Þrátt fyrir það, þótt það sje jneir en vitað, að töluverður hluti af hagnaði KRON stafar af viðskiptum við hina og aðra, sem alls ekki eru í fje- laginu, sléppur fjelagið við allan stighækkandi skatt og greiðir aðeins 8% í tekjuskatt af heildarhagnaðinum, eins og bar væri eingöngu um að ræða viðskipti við meðlimi fjelags- ins. Holfavörðuheiði Hvernig er þessu varið um önnur kaupfjelög? Þegar fjármálaráðherra svar aði fyrirspurn Jónasar Jóns- sonar, upplýstist, að skattar 9 stærstu samvinnufjelaganna í landinu námu aðeins 3,2% af allri upphæð ríkisskattanna á tímabilinu frá 1939—147. Eins og áður er vikið að, er þessi hlutfallstala mjög lág og þarf það atriði vissulega nánari skýringar við. En í því sambandi væri þáð mjög veigamikið atriði, að rannsakað yrði á hvern hátt það ákvæði skattalaganna, sem tilfært er hjer að framan, hefur verið framkvæmt gagn- vart kaupfjelögunum. Það er yitað, að öll kaupfje- lög hafa yfirleitt stórfelld við- skipti við utanfjelagsmenn og vitaskuld á þetta ekki síst við þau stóru kaupfjelög, sem vfir lýst er hve lítið greiða í skatta, en hvernig skattgreiðslum af hagnaði þeirra viðskipta er varið, er ekki vitað nema um KRON, en það fjelag nýtur stórkostlcgra fríðinda fram yf- ir það, sem ákvæði skattalag- anna heimila. Sje svo, að verslunum með samvinnufjelagssniði sje íviln- að stórlega fram yfir það, sem löglegt er, þarf að lagfæra slíkt án tafar og tryggja, að það endurtaki sig ekki. Þeim, sem um mál þessi hugsa, er það nú orðið full ljóst, að ekki verður lengur við það unað, að samvinnufje- lög njóti svo stórfelldra fríð- inda á kostnað annara skatt- greíðenda, sem nú er. Og því síður getur það leyfst, að ofan á hin óhæfilega miklu fríðindi, sem slík fjelög njóta að lögum, sje því bætt, að þau fái enn frekari ívilnanir án allrar laga heimildar. MIKLUM snjó hefur kyngt nið- ur á Holtavörðuheiði undan- farna daga og á laugardaginn tepptist vegurinn norður. Sex bifreiðar ætluðu þá að hafa sam flot norður yfir heiðina, en þær komust ekki lengra en skammt norður fyrir sæluhúsið. — Þar voru þær fastar en farþegar bif reiðanna voru sóttir í snjóbíl frá Fornahvammi. Unnið var að því í gær að moka snjó af veg inum, en vafasamt hvort tekst að opna leiðina végna sífelldrar snjókomu. — Milli Húnavatns- sýslu og Skagafjarðar eru sam göngur með eðlilegum hætti þvn' að Vatnsskarð er snjólaust að kalla. Sömuleiðis er Öxnadals- heiði enn fær, þó vondir kaflar sjeu í henni, þar sem farið er gamla veginn. Dalasýsluleið er orðin illfær, einkum í Svínadaln um milli Hvammsfjarðar og Gilsfjarðar. Kerlingarskarð á leiðinni til Stykkishólms var enn fært í gær, en snjókoma var þar nokkur. Jarpa4 á Djúpavík bjargar tveimur bátum í sjávarbáska Djúpavík, mánudag. Frá fi'jetaritara vorum. HJEÐAN frá Djúpavík hafa tveir vjelbátar róið til fiskj- ar í vetur, ,.Harpa-‘, 30 tonn að stærð og „Gustur" 38 tonn, sem er nýbygður. Afli hefur verið saltaður eða lagður í skip. S.l. föstudag rjeru báðir bát- arnir. Róðurinn tekur venju- lega 17—18 tíma. „Gustur'* kom ekki að landi á laugardags- kvöld og kl. 3 á sunnudagsnótt- ina lagði ,,Harpa“ af stað að leita. Eftir átta klst. keyrslu í norður og norð-austur frá Reykjafirði, fann ,,Harpa“ ,,Gust“. Var hann með brotna vjel og var búinn að vera á reki í 21 klukkustund. Seint á sunnudagskvöld kom ,.Harpa“ með hann í eftirdragi til Djúpa víkur. „Gustur“ hefir enga tal- stöð. Veður var mjög gott, suð- vestan andvari, og mun hafa bjargað bátnum. bað HúsaKeigulögin verði afnumin Frumvarp tveggja S já If stæSismanna ÞEIR Sigurður Kristjánsson og Hallgrímur Benediktsson flytja í Neðri deild frumvarp um húsaleigu. Jafnframt að gömlu húsa- leigulögin frá 1943 verði afnumin. 1. gr. Leigu húsnæðis, sem verið hefur í leigu sama manns og frá sama eiganda frá því árið 1939, má segja upp þannig, að húsnæðið verði laust 15. maí 1949. Leigu húsnæðis, sem verið hefur í leigu sama manns og frá sama eiganda frá því árið 1943, má segja upp þannig, að húsnæðið verði laust 1. október 1949. Leigu alls annars húsnæðis má segja upp þannig, að það verði laust 15. maí 1950. Uppsagnarfrestur samkv. 1. málsgr. má þó ekki vera skemmri en 3 mánuðir og samkv. 2. og 3. málsgr. ekki skemmri en 6 rnánuðir. 2. gr. Með lögum þessum eru úr gildi numin lög nr. 39 7. apríl 1943. 3. gr. Lög þessi öðlast gildi nú þegar. - Samsæti fyrir frú Margrjeti Strand 1 gærkvöldi hjeldu nokkrir vinir Karls Strands og frú Mnrgrjetar frúnni samsæti á veitingahúsinu Höl). Var það fólk, sem notið hafði gestrisni þeirra hjóna á heimili þeirra i London en það hefur um margra ára skeið verið opið Islend- ingum þar i horg. Húsaleigulögin hætt að ná tilgangi sínum. I greinargerð segir: Húsaleigulög þau, er nú gilda, eru frá 2. apríl 1943. En áður voru í gildi lög um sama efni allt frá 1940. Húsaleigu- lögin voru sett af styrjaldar- ástæðum. Höfuðtilgangur lag- anna var sá að koma í veg fyr- ir, að tekin yrði óhæfilega há húsaleiga. Ríkið tók sjer á þess- um árum vald til að leggja verð á margskonar varning og þjón- ustu til þess að koma í veg fyr- ir dýrtíð. Þótti ekki óeðlilegt, að húsaleiga væri einnig háð verðlagsreglum. En með húsa- leigulögunum var gengið það framar í þessu efni en á öðrum sviðum, að með þeim voru hús- eigendur eigi aðeins sviptir þeim rjetti að meta sjálfir húsa leigu á húsum sínum, heldur voru þeir um leið sviptir að verulegu leyti umráðarjetti yfir húseignunum. Nú eru liðin 8 ár, síðan húsaleigulög voru sett, ,,Harpa“ bjargar öðrum báii. „Harpa“ varð fyrir því iáni í gærkvöldi að bjarga öðrum bát með sex manna áhöfn. Er örugt að bátur og jafnvel áhöfn yæri ekki ofansjávar nú, cf ,,Hörpu“ hefði ekki notið við. Það, sem skeði var þetta: Klukkan 17 í gær barst neyð- arkall frá m.b. Ægi frá Kalcír- ananesi. Sagðist hann vera staddur norð-austur af Reykja- nesh'yrnu með bilaða vjel og ræki hratt undan veðri, segl væru lítil og þeir rjeðu 'Jítið ferð bátsins. Hvasst var á norð- abstan (6 vindstig), sjór og jeljagangur. Skömmu síðar om skeyti, sem hljóðaði svo: „Rek- um í áttina til lands. Vindur stendur beint á land. Rr * m ekki við neitt“. „Harpa“ bjóst strax ti’ ferð- ar og rjett fyrir kl. 18 lagði hún af stað. Talstöðin í ,.Ægi“ var í góðu lagi, svo að næstum stcð- ugt samband var við „Hörp- una“ og stöðina hjer í landl. Allt virtist horfið í hafiS. Fyrir utan Reyðarfjörð eru hættuleg sker og grynningnr, sjerstaklega hið hættulega blind sker, Barmur, sem mörg skip hafa strandað á. Braut nú á ö 11— um þessum skerjum og grynn- ingum. Hásjóað var. Þegar „Harpa“ kom út fyrir svokall- aðan Gjögurhlein, sáu skipvef j- ar bálið á þilfari „Ægis“, og 0(S hann rak hraðbyri beint upp á Barm inn á milli brotsjóannri. Skyndilega hvarf bálið, talstöð- in þagnaði og allsstaðar grúfíH svartamyrkur. Töldu þeir h „Hörpu“, að þá væri úti nm ,.Ægi“. En eftir svo sem 20 mín. heyrðist aftur í „Ægi“. Einn brotsjóanna hafði skollið yfir bátinn og hann hálffyllst if sjó. Skipstjórinn, Andrjes Sig- urðsson, var á, dekki, er þetta skeði, en einhver tilviljun rjeðl því, að honum skolaði ekki fyr- ir borð. - '4»: ná tilgangi sínum og orðin úr- elt. Vt leigjenda býr enn við lága leigu. Nokkur athugun hefur farið fram á því, hve mikið af leigu-.lægt Barm og tök voru á ttl- húsnæði í Reykjavík sje nú búin að bjarga því, sem 'brot- Tilbúnir til björgunar. „Iíarpa“ var komin einr. ná- sloppið undan þeim sje tilgangi' sjóarnir húsaleigulaganna að halda húsa leigunni í gamla horfinu. I ljós skoluðu yfir skerið. Hinn ægilegi leikur og íertl „Ægis“ yfir Barm stóð yíir » kom, að ca. V3 af leiguhúsnæði ^ klukkutíma. Má það teljast er í húsum, sem byggð hafa mikil gæfa, að þeir skylöu að- verið á tímabili húsaleigulag- * eins einu sinni fá á sig brot- anna. Leiga í þessu nýja hús-|sjó og aldrei taka niðri. A’ilar* næði er margföld á við húsa- tímann sáu þeir ekkert ne.ma leigu í gömlu húsunum. Þetta brot á báða vegu, en ekki húsnæði er því í raun og veru (. ,Hörpuna“ fyrr en alveg var komið undan áhrifum húsaleigu komið að henni. laganna. Við athugun, sem fram Það gekk vel að koma taug hefur farið á leigjendaskiptum frá „Hörpu“ yfir í „Ægi“. er í eldri húsum á tímabilinu 1940 .hann var laus við Barm. Var —45, kom í ljós, að nálægt helm | svo haldið til Djúpavíkur og ingur íbúanna hafði skipt um'og komið þangað kl. 22 nm bústaði. Þetta fólk er einnig lkvöldið. Allir voru heilir á húfi, komið undan leigumála húsa-jen rennblautir inn að skir.mi. leigulaganna. SíSan 1945 hafa1 Þess má geta, að hefði og á fjórða ár, síðan styrjöld-' enn orSiS miklar breytingar í „Harpa" ekki verið til tf --r inni lauk. Stórfelldar breyting- þessu efni, svo aS varla er ó- yfir skerið kom, að þá t Ul ar á húsnæðismálum og gallar þeir, sem fram hafa komið í lögunum og framkvæmd þeirra, valda því, að lögin eru hætt að varlega áætlað, aS aSeins V\ „Ægis“ ekkert annað en klett- leiguhúsnæðis í Reykjavík sje ótt ströndin framundan G ■'ur nú háSur hinni lágu verðlagn- vita, Skipstjóri á „Hörr. ' r Framh. á bls. 12. Trausti Magnússon.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.