Morgunblaðið - 22.06.1956, Blaðsíða 8

8
MÖRGUNBLAÐIL
Fðstudagur 22. jún! 1956
Bjarni Ásgeirsson sendiherrn
Bjarni Ásgeirsson, sendiráð-
herra fslands í Osló, andaðist í
sjúkrahúsi þar í borg, 15. þ.m.
Bjarni er faeddur í Knarrarnesi
á Mýrum, 1. ágúst 1891, og var
því tæplega 65 ára að aldri. For-
eldrar hans voru Ásgeir Bjarna-
son, bóndi þar, og kona hans,
Ragnheiður Helgadóttir frá Vogi.
Fréttirnar um andlát Bjarna
komu ekki óvænt. Hann veiktist
alvarlega í Prag á s.l. hausti, þótt
veikindi háns ættu lengri aðdrag-
anda, og gekk hann ekki heill til
skógar síðan.
Bjarni var um margt fágætur
mannkostamaður og óvenjulega
hugþekkur þeim, er honum kynnt
ust náið. Persónuleg kynni okkar
hófust fyrst fyrir nokkrum árum
er hann réðist í utanríkisþjónustu
íslendinga og tók við sendiherra-
embætti íslands í Noregi, Tékkó-
slóvakíu og Póllandi. Bjarni var
þá löngu orðinn þjóðkunnur
maður fyrir afskifti sín af íslenzk
um stjórnmálum, atvinnumálum
landsmanna, sérstaklega land-
búnaði og félagsmálum bænda,
svo og bankamálum. Um alla
þessa þætti í starfi Bjarna er
löng og merk saga, sem hér verð-
ur ekki rakin í örstuttri kveðju-
grein. — Ég hygg þó, að Bjarni
sjálfur hafi jafnan talið búskap
sinn í Knarrarnesi og braut-
ryðjandastarfið á Reykjum í
Mosfellssveit einn merkasta
starfsþátt ævinnar. Hugleikið
var það honum að minnsta kosti
umfram flest annað, enda trúði
hann á gróðrarmátt íslenzkrar
moldar og margháttaða þýðingu
landbúnaðarins og starf bóndans
fyrir íslenzkt þjóðlíf. — Kom
þetta fram, bæði er hann ræddi
fyrri viðfangsefni sem forystu-
maður Búnaðarfélags íslands eða
landbúnaðarráðherra, en einnig
er hann ræddi síðari viðfangs-
efni, er hann valdist til forystu
í samtökum bænda á Norðurlönd-
um, eða er hann kynnti sér bún-
aðarhætti landa þeirra, er hann
ferðaðist um. Duldist engum, er
með honum var, að þar ræddi
hann kær og hjartfólgin hugðar-
efni.
Er Bjarni Ásgeirsson varð
sendiherra í Osló, átti hann að
baki sér margháttað og merkt
þjóðmálastarf, eins og áður
greinir. Viðfangsefni hans höfðu
fram að því aðallega verið tengd
innanlandsmálum, enda þótt
hann um langt árabil ætti sæti
í utanríkismálanefnd alþingis og
formaður hennar um skeið. Ýms-
um kann þá að hafa komið til
liugar, hvort Bjarni færðist ekki
of mikið í fang að leggja inn á
nýja starfsbraut, þá nálega sex-
tugur. En Bjarni reyndist vand-
anum vaxinn, og ollu því góðar
gáfur, meðfædd háttvísi og frá-
bær hæfileiki að umgangast fólk.
En hann stóð heldur ekki einn í
hinu nýja starfi. Við hlið hans
stóð eiginkona hans, frú Ásta
Jónsdóttir, æskuvinkona og ást-
ríkur lífsförunautur síðan 1918.
Er það mála sannast, að hún er
gædd þeim eiginleikum, er ís-
lenzka húsfreyju mega bezt
prýða. Þeim hjónum tókst og að
gera garðinn frægan: voru góðir
og virðulegir fulltrúar íslands á
erlendum vettvangi.
Ég gat þess, að persónuleg
kynni okkar Bjarna Ásgeirssonar
væru ekki gömul að árum. En
minningarnar eru margar og
ljúfar, er ég geymi frá samvist-
um okkar. Hann var frábær fé-
iagi, hrólcur alls fagnaðar í vina-
hóp, sagði flestum betur frá og
var hagmæltur svo að af bar. Þá
man ég einnig aðra eiginleika
Bjarna. Mér fannst hann hafa
ríka tilhneigingu til að láta sam-
erðamenn sína njóta sannmælis
>g aldrei heyrði ég hann hall-
næla gömlum andstæðingum, frá
'yrri vopnaþingum íslenzkra
itjórnmála. Þetta sagði mér, að
'ljarni væri drengur góður.
Ég vil Ijúka þessum fáu kveðju
arðum með því, að votta frú Ástu
Miianingarorð
og börnum hennar samúð mína.
Blessuð sé minning Bjarna Ás-
geirssonar.
Dr. Oddur Guðjónsson.
Dáinn 15. júní 1956 í Osló
HANN var fæddur 1. ágúst 1891
í Knarrarnesi á Mýrum, son-
ur hjónanna Ásgeirs Bjamasonar
óðalsbónda og amtráðsmanns og
Ragnheiðar Helgadóttur frá Vogi,
og ólst upp á því merka heimili
ásamt 3 systkinum sínum.
Hann lauk prófi frá Verzlunar-
skóla íslands 1910 og frá Bænda-
skólanum á Hvanneýri 1913.
Dvaldist utanlands frá hausti
1916 til haustsins 1917. Bjó í
Knarrarnesi 1915—1921 og á
Reykjum í Mosfellssveit 1921—
1951. Bankastjóri Búnaðarbanka
íslands var hann 1930—1938. í
stjórn Búnaðarfélags íslands 1927
—1951 og þar af formaður frá
1939. Settur búnaðarmálastjóri
um skeið á árinu 1950. í banka-
ráði Landsbanka íslands 1928—
1930. Skipaður formaður yfir-
fasteignamatsnefndar ríkisins 22.
jan. 1938. Var gæzluátjóri Söfn-
unarsjóðs 1932—1934. Var kosinn
þingmaður .Mýramanna 1927 og
sat frá því óslitið á 31 þingi, til
1951, að hann varð sendiherra í
Noregi. Á alþingi gegndi hann
störfum í ýmsum nefndum, svo
sem í utanríkismálanefnd 1928—
1951, og í landbúnaðarnefnd
neðri deildar, þar sem hann var
formaður um all-langt skeið. At-
vinnumála- og landbúnaðarráð-
herra var hann á árunum 1947—
1949. Var skipaður sendiherra í
Noregi 1. júlí 1951 og 29. okt.
sama ár sendiherra i Póllandi, 3.
jan. 1952 sendiherra í Tékkó-
slóvakíu, með aðsetri í Noregi.
Ambassador var hann skipaður
25. okt. 1955.
Bjarni var kosinn af alþingi
29. marz 1950 í stjórn Áburðar-
verksmiðju ríkisins, en lét af því
starfi þegar hann varð sendi-
herra. í stjórn Mjólkurfélags
Reykjavíkur var hann frá 1924
til 1930, en sagði af sér þeim
störfum þegar hann varð banka-
stjóri, þar sem hann taldi það
ekki geta samrýmzt. Hann var
kjörinn formaður bændasamtaka
Norðurlanda (N. B. C.) 1951—
1952. í Rotary-klúbb Reykjavík-
ur var hann félagi um all-langt
skeið. — Hann var sæmdur mörg-
um heiðursmerkjum, þótt ekki
verði hér talin sérstaklega.
Þegar ég nú hugsa um ævi
Bjarna Ásgeirssonar, þá er margs
að minnast, allt frá æskuárum.
Verður mér fyrst að minnast hins
mikla áhuga hans um að búa sig
sem bezt undir það lífsstarf, sem
hann hafði valið sér — að verða
bóndi. Þótt hann færi í Verzlun-
arskóla íslands, var það ekki
vegna þess, að hann ætlaði að
hverfa til viðskiptalífsins, heldur
eingöngu til þess að afla sér al-
mennrar menntunar og þá sér-
staklega í tungumálum, enda fór
hann síðar í Bændaskólann á
Hvanneyri og til Norðurlanda til
þess að búa sig undir framtíðar-
starfið.
Strax sem ungur maður tólc
hann mikinn þátt í félagslífi og
varð fljótt viðurkenndur sem
mælskasti maður í málfunda-
félagi Verzlunárskólans. Hann
tók einnig mikinn þátt í U.M.F.-
hreyfingunni, og þegar hann kom
heim í sveitina sína um vorið,
eftir að hann hafði lokið námi,
stofnaði hann þar ungmennafé-
lag, sem hann var iífið og sálin í
um margra ára skeið. í blað ung-
mennafélaganna, Skinfaxa, ritaði
hann á þessum árum nokkuð og
birti þar sín fyrstu kvæði, sem
vöktu eftirtekt. Einnig ferðaðist
hann á vegum ungmennafélags-
ins um Suðurland veturinn 1915
og flutti fyrirlestra í félögunum.
Ég minnist sérstaklega eins
atviks, sem sýnir mælsku hans,
vorið eftir að hann hafði lokið
námi í Verzlunarskólanum. Lok-
ið hafði verið við smíði brúar á
Norðurá, og fögnuðu Mýramenn
og Borgfirðingar mikið þeim
samgöngubótum með fjölmennri
samkomu á eyrunum við ána.
Við brúarvígsluna voru fluttar
J margar ræður, þar á meðal talaði
Bjarni Ásgeirsson fyrir minni
fánans. Þar var þá staddur Ólaf-
ur heitinn Björnsson ritstjóri, og
að ræðu Bjarna lokinni spurði
hann hver hinn glæsilegi og
mælski ungi maður væri Varð
honum að orði að þarna væri
þingmannsefni Mýramanna, og
varð hann sannspár í því efni.
Fánaræða Bjarna birtist síðar í
ísafold að ósk Ól. Björnssonar.
Eins og áður segir, byrjaði
Bjarni búskap sinn í Knarrar-
nesi, en atvikin höguðu því svo,
að hann taldi sér hagkvæmara að
flytjast búferlum að Reykjum í
Mosfellssveit, þar sem hann rak
fjölbreyttan búskap um langan
tíma og var með þeim fyrstu að
setja upp gróðurhús, og má óefað
telja hann brautryðjanda í þeirri
grein. Hann naut óvenjulegra
vinsælda og trausts í sveitinni og
var meðal annars hreppsnefndar-
maður þar í 17 ár. Og þótt störf
hans lægju mikið utan sveitar-
innar og hann þar af leiðandi
væri meira fjarverandi en venju-
legt er um bændur, var sveit-
ungum hans það alltaf fagnaðar-
efni þegar hann gat verið meðal
þeirra. Sýnir það bezt hug þeirra
til hans og hvernig þeir tóku þátt
í líðan hans, að þegar þeir s.l.
haust ætluðu að stofna til mann-
fagnaðar, en fréttu um, að hann
væri alvarlega og hættulega sjúk-
ur, þá frestuðu þeir fyrirhugaðri
samkomu. — Hann hafði einnig
náið samband við Mýramenn og
var þar oft á ferð, ekki eingöngu
vegna þingmennsku sinnar, held-
ur líka vegna þess hve vænt
honum þótti um fæðingarsveit
Bjarni Ásgeirsson
sína og vegna órofa tryggðar
sinnar við æskuvini og niðja
þeirra. Og Mýramenn elskuðu
Bjarna og virtu, og mér er nær
að halda, að það hefði verið sama
fyrir hvorn flokkinn Bjarni hefði
boðið sig fram, að hann hefði
verið kosinn þingmaður, svo ést-
sæll leiðtogi var hann. Þeir kusu
fyrst og fremst vin sinn Bjarna
Ásgeirsson — því hann var
„þeirra Bjarni“.
Fyrir sitt kjördæmi vann haniT
vel, og ótalin eru þau dagsverk,
sem hann varði til að liðsinna og
hjálpa skjólstæðingum sínum, og
leit hann þá aldrei á, hvort það
var kjósandi hans eða andstæð-
ingur í stjórnmálum Hann vann
af innri þörf til að geta gert
mönnum greiða.
Meðal aðal-áhugamála Bjarna
Ásgeirssonar voru mál landbún-
aðarins. Hann hugsaði og starfaði
að heill og framförum hans, því
á þeim atvinnuvegi hafði hann
óbilandi trú og vissu um að hann
bæri að efla, því annað væri
þjóðarvoði. Hann var svo lán-
samur,_að það féll i hans hlut að
vinna mikið og lengi að þessum
áhugamálum sínum, og þar sem
áhrifa hans hlaut að gæta mikið,
eins og með því að vera banka-
stjóri Búnaðarbankans, landbún-
aðarráðherra og formaður Bún-
aðarfélags felands. Þessi störf
voru honum eðlilega að skapi
vegna áhuga hans og trúar á land
búnaðinum.
Og svo átti það fyrir honum
að liggja, að starfa utanlands..
Efalaust hefði hann frekar kosið
að starfa hér heima og halda
áfram fyrri störfum, en sem í
öðrum athöfnum var hugsun
hans á þessum vettvangi, að
vinna að gagni og velferð lands
síns, án tillits til óska og tilfinn-
inga sjálfs sín. Það eru ekki
dæmi þess, að bóndi hafi komizt
til slíkra mannvirðinga sem
Bjarni Ásgeirsson, enda var hann
óvenjulegur að gáfum og glæsi-
leika. Hann kom prúðmannlega
og djarflega fram og kunni vel
að vera með höfðingjum, enda
sýndi hann það, þegar hann flutti
Hákoni Noregskonungi drápu —
að fornum sið.
En fyrst og fremst var hann
drengskapar- og mannkostamað-
ur, sem vildi öllum vel, og mér er
óhætt að íulyrða, að hann átti
engan óvildarmann. Og þótt hann
ætti andstæðinga í stjórnmálum,
átti hann þá líka að vinum, slík
var framkoma hans og slikan hug
báru þeir til mannsins Bjarna
Ásgeirssonar, og svo mun einnig
hafa verið á alþingi. Og í mann-
fagnaði var hann hinn síglaði og
skemmtilegi hrókur fagnaðarins
og lét óspart fjúka í kviðlingum,
því hagmælskan var honum í
blóð borin, og kom hún þegar á
barnsaldri í ljós. í grein sinni
„Að yrkja sér til hugarhægðar",
segir Bjarni Ásgeirssoii — og
birtir raunar vísuna — að hann
muni ekki hafa verið nema 8 ára
þegar sú vísa varð til, en eftir
þann sigur á bragbrautinni óx
honum svo kjarkur, að síðan hafa
mörg hundruð ef ekki þúsundir
ferskeytlna orðið til hjá honum
og margar landfleygar. Og það,
að leika sér að því að búa til
vísur, telur hann að hafi orðið
ein af sínum mestu lífsnautnum.
Seinast þegar við í góðu næði
gátum talað saman, þá vonaði
hann, að þegar hann hætti störf-
um utanlands, gæti hann helgað
sig ritstörfum og skrifað niður
það, sem hann vildi ekki að
týndist, bæði í bundnu og ó-
bundnu máli. Ég tel það mikinn
skaða að missa af því, þar sem
ég efa ekki, að þar hefði verið
ánægjulegt, skemmtilegt og fróð-
Framhald á bls. 17.
shrifar úr
daglega lifinu
Áróður og auglýsingar.
VIÐ lifum á tímum áróðurs og
auglýsinga. Kannske kemui;
þetta aldrei skýrar fram en ein-
mitt þegar og þar sem pólitískar
kosningar standa fyrir dyrum —
eins og nú hér hjá okkur. — Mig
langar að gamni mínu til að
staldra dálítið við þetta orð:
áróður — við orðið sem slíkt
fyrst í stað. Þetta er ágætt, rök-
rænt orð, sem upphaflega merkir
róður á móti vindi eða straumi og
útfrá því, í hugrænni merkingu,
öflug viðleitni til að ná settu
marki eða barátta fyrir fram-
gangi einhverrar hugsjónar eða
málefnis. — í daglegu mæltu og
rituðu máli, hefir þetta orð feng-
ið allt lakari merkinu. Það virð-
ist oftast vera notað sem sam-
nefni við orð eins og rógur, lygi,
óhróður, þ. e. orðið hefir fengið
einungis neikvæða merkinu. —
Því er nú ver og miður, að oft
á þessi notkun þess fullan rétt
á sér, af því að um er að ræða
óheiðarlegan áróður, þar sem
einskis er' svifizt til að hamra
fram viss sjónarmið, berjast
fyrir einhverjum málstað í trássi
við allan sannleika, augljósar
staðreyndir og almenna skyn-
semi.
Skýrasta dæmið.
SKÝRASTA dæmi um þess-
konar áróður eru baráttuað-
ferðir þeirra skrítnu manna sem
kommúnistar kallast, hvort held-
ur er á íslandi eða annars staðar
til að koma fram einræðisstefnu
kommúnismans. Ef til vill er það
almenna skynsemin, sem þær að-
ferðir misbjóða hvað freklegast,
enda fer líka fylgi kommúnista
jafnt og þétt rýrnandi.
Já, svona er nú það. En óneitan
lega væri það skemmtilegra að
við glötuðum ekki alveg hinni
jákvæðu merkingu orðsins áróð-
ur — heldur lærðum að gera
greinarmun á sönnum og drengi-
legum áróðri annars vegar og
hins vegar fölskum og samvizku-
lausum.
Að vckja athygli.
EN svo að við víkjum nú að
auglýsingunum. Þar er það
sem gildir, að hugkvæmnin sé í
lagi. Auglýsingateiknun og annað
sem lýtur að tækni auglýsingar-
innar er orðin sérstök atvinnu-
grein — og það ekki svo um-
fangslítil. Auglýsingarmaðurinn
verður að hafa ýmislegt til síns
ágætis sem slíkur, en fyrst og
fremst verður honum að vera
lagið að vekja athygli almenn-
ings á því, sem á að auglýsa
hverju sinni — því meiri því
betra.
Tvö lítil dæmi: Franskur skó-
framleiðandi þarf að auglýsa
vöru sína: Hann laétur teiknar-
ann, sína ómissandi hjálparhellu,
teikna unga móður sem keyrir
þungan hamar niður í höfuðið
á 5—6 ára gömlum syni sínum.
— „Þér hneykslist auðvitað á
þessu athæfi konunnar, en barn-
inu er nákvæmlega jafn mikill
skaði búinn af því að ganga á
hörðum og ósveigjanlegum skó-
sólum. X-skórnir frá pkkur koma
í veg fyrir slíka meðferð — o.
s. frv.
Reynslan ólygnust.
AMERÍSKUR tannkremsfram-
leiðandi auglýsir sína vöru —
þá beztu, sem völ er á í heimin-
um! Skýringarmyndin er haus-
kúpa af manni, hroðaleg útlits,
dæmigerð hrörnun og dauði —
allt nema tennurnar, þær skína
þarna snjóhvítar, heilar og jafn-
ar, auðvitað bara af því að þær
höfðu verið burstaðar úr X-tann-
kreminu óviðjafnanlega! — Og
svona mætti telja í það óendan-
lega. — En það er nú löngum
svo að hvað sem líður auglýsing-
atækni — og auglýsinga-
skrumi, þá verður jafnan vand-
aðasta varan ofan á í samkeppn-
inni. — Reynslan er alltaf ólygn-
ust og öruggasti leiðarvísirinn,
hvort sem það eru skór, tann-
krem — eða jafnvel þingmaður
— sem við þurfum að velja okk-
ur í dag eða á morgun.
Nýjasta ráð víð
ofreykingum.
T\JÝJASTA lækning við ofreyk-
ingum kvað nú vera bólusetning
með svonefndu Ejrup bóluefni.
Eftir tíu sprautur á sjúklingur-
inn að vera laus undan áhrifum
tóbakseitursins. Samsetning bólu
efnisins mun enn á huldu en
framleiðsla þó hafin í stórum stíl.
40% þeirra, sem lyfið hefir verið
reynt á hafa hlotið fulla lækn-
ingu.