Morgunblaðið - 17.07.1970, Blaðsíða 23

MORGUNBILAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. JÚLÍ H970
23
Björn Gíslason bóndi
í Sveinatungu
VINN'ULUIN hönd er borin að
gráu húíuskyggni — í kembd-
um auguaum er nokkur eftir-
vænting — það er sumarkvöld
eins og fegurst gerist í Borgar-
firði syðra.
Bóndinn í Sveinatungu stend-
ur á hlaðinu. Eftir nokkur and-
artölk er bíllinn kominn upp
traðirnar og lítifLl 'hópur ungra
sveina hleypur fagnandi til ald-
urhnigna mannsins, sem tekur
honum opnum önmum. Hýran í
augum hans gerir þau opnari og
lit þeirra bjartari. Andlitið allt
eitt bros og gleði. — Afi, afi, við
erum komnir — og síðan dynja
spurningar drengjanna á þessum
sviphlýja holdgranna manni —
með gráýrt hár — fremur lág-
vöxnum og snörum í hreyfing-
um — síkjótum til ljúflmann-
legra svara.
(Nú er afi í Sveinatungu ekki
lengur — hann dó 10. júlí »1.
eftir slkamma legu á Landisspítal-
anum.
Björn Gíslason fæddist 24. des.
1893 og var sonur hjónanna sr.
Gísla Einarssonar prests í
Hvammi í Norðurárdal og síðar
í Staflholti og konu hans Vig-
dísar Pálsdóttur, bónda og al-
þingismanns í Dæli í Víðidal.
Björn var yngstur sjö systkina,
sem lifðu öll til skamms tíma.
Var meðalaldur þeirra hátt á
áttunda tug ára, þegar hið fyrsta
þeirra lézt, Sverrir bóndi í
Hvammi, sem lengi var oddviti
íslenzkrar bændastéttar, Vi'gdís
systir þeirra, kennari og for-
stöðu'kona barnaheknila um ára-
tugaskeið dó fyrir tveimur ár-
um. Á lífi eru Ragnheiður og
Efemía í Reýkjavik, Kristín og
Sigurlaug á Hvassafelli í Norð-
urárdal. Uppeldisbróðir þeirra
sysflkina Jón býr í Borgarnesi.
Björn varð snemma bráðgjörr
til huga og handar. Hann lauk
prófi úr Flensborgarskóla 1913
og varð búfræðingur frá Hvann-
eyri 1915. Ræktun jarðar átti
hug hans altan. Næsta hálfa ára-
tuginn vann hann að landbroti og
þlægingum um B'orgarfjörð.
ÍÞann 12. júní síðastliðinn voru
fimmtíu ár síðan hann kvæntist
Andrínu Guðrúnu Kristleifsdótt-
ur bónda og fræðimanns á Stóra-
Kroppi, en móðir hennar var
Andrína Guðrún Einarsdóttir,
sem lézt við fæðingu þessarar
dóttur sinnar. Andrína Guðrún
hefur reynzt bónda sínum hin
ágætasta eiginkona og með fá-
gætum hætti sameinað þá blíðu,
festu, dugnað og þrautseigju,
sem beztu konur prýða. Þau
hjón hafa búið víða um Borgar-
fjörð, fyrst að Kletti í Reykholts
dal um tveggja ára skeið — þá
að Húsafelli hjá Þorsteini og
Ingi'björgu, systur Andrínu. Á
Signýjarstöðum í Hálsasveit
bjuggu þau árin 1928-30. Flytj-
ast þá að Stóru-Gröf í Stafholts-
flungum og búa þar hin erfiðu
ár kreppunnar upp úr 1930 og
allt fram til 1943, að Björn fest-
ir 'kaup á hinu forna höfuðbóli
og landnámsjörð, Sveinatungu í
Norðurárdal. Heimili þeirra
hjóna hefur alla tíð verið opið
gestum og gangandi og ein-
kennzt af því örlæti hjartans,
sem góðu fóllki er jafnsjálfsagt
og eðlilegt og að draga andann.
Á öllum þeim stöðum, sem þau
hjón áttu bú, var Björn óþreyt-
andi að vinna að jarðarbótum —
og margfaldaði þar ræ*ktun og
þá helzt í Stóru-Gröf. Sveina-
tunga var ekki mikil heyfengs-
nucivsincnR
<^^22480
jörð, þegar þau Björn komu þar.
Hún er með víðáttumestu jörð-
um Borgarfjarðar og frábær fjár
jörð. Fimmtugur að aldri eign-
aðist Björn jörðina og færir þar
svo út ræktun, að til einsdæma
má teljast. Hann rekur þar stór-
búskap, fjárbú mikið og allstórt
kúabú — kaupir jörðina Gests-
staði í Sanddal og leggur undir
Sveinatungu. Þar efra hygg ég
Birni hafi liðið bezt um dag-
ana — að finna loks, að hann
var að vinna sjálfum sér með
landbrotinu og e'lju þeirra hjóna.
Þeim varð sjö barna auðið — sex
dætra og eins sonar — Vigdís
handavinnuikennari er kunn,
sem brautryðjandi hérlendis í
viðgerð handrita, hún var gift
Rögnvaldi Sveinbjörnssyni,
kennara, sem látinn er fyrir
nokkrum árum — langt um ald-
ur fram — Andrína Guðrún er
kennari í Neskaupstað, gift
Magpúsi Guðmundssyni kennara
— Ástríður Elín, söngkennari,
er kona Jóns Jakobssonar húsa-
smíðameistara — Nanna meina-
tæknir er gift undirrituðum.
Kristín kona Erlings bónda Sig-
urðssonar, Sólheimaikoti í Mýr-
dal, Gísli lögregluþjónn í Reykja
ví'k kvæntur Elínu Magnúsdótt-
ur og Kristfríður gift Gísla
bónda Höskuldssyni á Hofstöð-
um í Bálisasveit. Þarf engum get-
um að þv'í að leiða, hvílíkur
styrkur þeim hjónum hefur ver-
ið að börnum sínum, þegar þau
komust á legg. En oft hefur hús-
freyja mátt leggja nótt við dag,
meðan þau voru í bernsku og
gekk hún þá út með bónda sín-
um um daga til allra búverka
auk heimilisstarfa. Dæturnar
reyndust ekki síður en sonurinn
þeim hjónum hin styrkasta stoð
með uppvextinum og gengu þær
í öl'l verk búsins svo sem kona
Björns 'hefur gert fram á þenn-
an dag. Þreki þeirra og dugnaði
er viðbrugðið. Barnabörn þeirra
Sveinatunguhjóna eru nú 28
talsins —.
Svo sem títt er um dugnaðar-
rnenn gerði Björn í líkum mæli
kröfur til samstarfsmanna sinna
og sjálf sin og var hinn liprasti
verkstjóri, sem kunni með ötul-
leika sínum að laða fram það,
sem í verkafólki hans bjó.
Björn ólst upp á menningar-
heimili og fylgdi sá bragur hans
húsum alla tíð. Sikyldufræðslu
barna sinna önnuðust þau hjón
að mestu og var heimilið sem
skóli, þegar flest börnin voru á
þeim aldri. Björn var söngmaður
ágætur og starfaði af lifi og sál
í karlakórnum Bræðrum, sem
um árabil var til yndis og menn-
ingarauka í sveitum Borgar-
fjarðar. Að loknu erfiði dagsins
strauk hann svita af enni sér,
gekk langar leiðir eða settist á
bak á reiðskjótanum og sótti
gleði og aukinn þrótt til átaka
við síharðnandi lífsbaráttu í
sönginn og tónlistina, sem eng-
um listum fremur eflir til dáða
og dugs og stuðlar að samstillt-
um átökum. Björn var mjög bóik-
hneigður og frábær fræðari.
Hann greip löngum í hljóðfærið
heima og söng með heimilisfólk-
inu eða las því fróðleik og sögur.
Hann hafði og mikið yndi af
hestum — og ferðalögum. Á
hinztu stundum hans vorum við
enn að áætla ferðalag í sumar
um byggðir Vestfjarða, við þá
æfllan og minningu liðinna
dýrðarstunda í faðmi íslenzkrar
náttúru, var sem þessi aldni hal-
ur færðist allur í aukana. Hann
spratt upp í sæng sinni og í bliki
augnanná mátti sjá bláan him-
inn og tæra fjallalind — og í
næstu andrá var hugurinn allur
við búskapinn.
Nú er horfinn starfsami og
ötuli búhöldurinn, sem færði
Borgarfirði fleiri sáðsléttur en
almennt tíðkaðist um hans líf-
daga.
Nú spyrja ekki frarnar opnir
barnshugir afann sinn um
skepnuhöid, Nú er brostin for-
sendan fyrir tilhlökkuninni og
öllum langþráðu unaðsstundun-
um í sveitinni fögru hjá afa um
sumardaga og á stórháitíðum með
minningum, sem entust vetrar-
langt í rökkursögur.
Við gleymum ekki afanum
góða í Sveinatungu.
Hjálmar Ólafsson.
Sigríður Einarsdótti
- Minning
Fædd 12. desember 1899.
Dáin 10. júlí 1970
I dag fer fram útför Sigríðar
Einarsdóttur, húsfreyju um
margra ára skeið að Hringbraut
37 hér í borg. Hún var fædd í
Reykjavík 12. desember 1899, og
voru foreldrar hennar Einar
Jónsson múrari og kona hans,
Þóra Magnúsdóttir. Að dómi
þeirra, er til þekkja, voru þau
mestu sæmdar- og dugnaðar-
hjón. Sigríður var elzt sjö syst-
kina sinna, og eru fimm þeirra
enn á lífi. Hún ólst upp í for-
eldrahúsum, þar til hún giftist
ung að árum eftirlifandi manni
síniuim, Kriistjáni Ebenezerssiyni
beyki hinn 26, maí 1917. Þau
áttu fyrst heimili í Skerjafirð;
og síðan að Hringbraut 37, eins
og fynr segir.
Þeim hjónum varð fimrn barna
auðið, sem öll eru á lífi, og eru
þau þessi, talin í aldursröð:
Guðmundur, kvæntur Rakel
Malmquist, Valur, kvæntur Guð-
ríði Júlíusdóttur, Einar, kvænt-
ur Guðbjörgu Kristjónsdóttur,
Ásta, gift Eiiniari Stefánssyni og
Valgerður, gift Brynjólfi Krist-
inssyni. Bamaböm þeirra hjóna
eru sautján og barnabamaböm
fjögur.
Það, sem nú er sagt, eru í stór
um dráttum staðreyndir úr lífi
frú Sigríðar. Margs er þó að
mininast og mikið að þakka, þeg
ar slík myndar- og höfðings-
kona hverfur af sjónarsviðinu."
Á heimili hennar og Kristjáns
Ebenezerssonai var gestinum
skipað til öndvegis. Þangað var
gott að koma. Húsbændur eins
og hugur manns og hjartað á
réttum stað.
Vini mínum Kristjáni Ebenez-
erssyni og fjölskyldu hans flyt
Haukur Jónsson
- Minning
Haukur Jónsson húsasmíða-
meistari andaðist 9. þ.m. og verð-
ur útför hans gerð í dtaig frá
Hafnarfjarð'arkirkju.
Haukur var fæddur 31. okt.
1899 að Sigguseli á Mýrum, son-
ur hjónanna Guðrúnar Guð-
mundsdóttur og Jóns Jónssonar,
er þar bjuggu. Eignuðuist þau
sj'ö börn og komust fjöigur til flulll
orðins ára. Mann sinn missti
Gulðrún árið 1905. Hún hélt þú
áfr.am búskap um nokkur ár, en
ffluttist til Hafnarfjarðar árið
1912. Frá þeim tíma átti Bau'kur
heima í Hafniarfirði. Á unglings-
árunum vann bann ýmiis störf en
gerðist síðan nemi í búisasmiíði
hjá Ásgeiri Steflánsis.yni og lauJk
námi á afmæ'liisdegi símuim, þeg-
ar hann varð 21. árs. Bftir það
stunda'ði HaUkur húsasmíðar.
Hann bæði teiiknaði hús og stóð
fyrir byggingu húsa í Hafnar-
firði og víðar.
Árið 1939 réðst Haukur til
starfa hjiá Skipasmiíðastöð Hafn-
arfjarðar, sem þá bafði tekið .að
sér a@ byggja tvo báta fyrir
Bátafélag Hafnarfjarðar h.f.
Vann bann síðan að mestu hjá
því fyrirtæki þar til Skipasmíða
stöðin Dröfn h.f. tók til starfa
árið 1942, en þar vann hann óslit
ið til dauðadags.
Þegar ég kom til Hafnarfjarð-
ar llágu leiðir okkar Hauks sam-
an. Tókust með okkur góð
kynni og höfum við áitt samleið
um 30 ára skeið. Haiukur hafði
mikinn áhuiga á því, að byggð
væri dráttarbriaut í Hafnarfirði,
það myndi auka mjög margvíls-
leg þjónnstustörf við skipaflot-
ann. Urðu í fyrstu lausiegar um-
ræður um þetta máil, en þar kom,
að við tólkurn okkur nokkrir sam
an og stofnuðum Skipasmíðaisitöð
ina Dröfln hf. Það var enlgin
tilviljun að undirbúningsfundir
voru haldnir á heimili Hauks,
bann bafði brennandi áhuga á
að koma málinu áfram. Og þeg-
iar Dröfn h.f. var stofnuð 25. okt.
1941 var Haukur kosinn stjórn-
arflormaðUr og gegndi hann
þeim störfum nær óslitið síðan
Nýstofnað fyrirtæki á jiafman
við ýmsa byrjunarerfiðleika að
etjia. Má t.d. nefna að engin leið
var að flá nýtt símanúmer. Þetta
leysti Haukur með þvi, að Dröfn
fengi millisamband frá heimilia-
sírna hans. Var það þó ljóst að
miklu ónæði blau't það að vaida
á heimili bans en það létu þau
hjónin ekki á sig flá. Þamnig
reyndist Haukur, að hann hikaði
akki við að taka á sig óþægindi
til að leysa úr málurn.
En tímarnir breytast. Þegiar
skipin fóru að stækka varð drátt
arbraut Drafnar ófulilnægjandi
og svaraði ekki kröflum tímans.
Bau'kur vildi að ný dráttarbraut
yrði byggð í B'afnarfirði. Taldi
hann eðlilegt, að Dröfn, sem
bafði rekið braut um áratuga-
skeið styddi það, að af því gæti
orðið. Fannst honum stundum
þokas t hægar í því máili en efni
stæðu tiL Og síðasta kvöldið,
sem hann lifði sat hann fund,
þar sem rætt var um framganig
dráittarbrautarmálisins.
Hjáilpsemi og greiðvirkni var
Hauki í blóð borin og var gott
til hans að leita. Hann var ráð-
hollur, tillögugóður og víðsýnn,
enda var hann þeim kostum bú-
inni, að hlusta á mál manmas ekki
síður ungra en aldinna, og gera-
sér sem ljósasta grein fyrir
hverjum hllut. Hann var traust-
ur, vinfastur, léttur í lund og
haifði jafnan gamanyrði á vör.
Haulkur var eiimn af stofnend-
um Trésmíðafólags Hafnarfjarð-
ar og á'bti sæti í stjóm þesis í 13
ár. Hann var heiðursfléilagi
lðniaðarmanmafélagsims í Hafnar-
firði. Um skeið var hann mats-
maður fyr-ir Brunabótafé'lag ís-
lands, og Sparisjóð Hafnarfjarð
ar. Þá átti han-n sæti í bygginga-
nefnd Hafn-airfjiarðarka-upstaðiar
í 20 ár.
H'aukuir kvæntis't Óla-fíu Ka-rls
dóttur 23. des. 1934. Eignuðust
þa-u eina dóttur, Sigrúnu, sem
dvelst í heimahúsum. Got-t var
að eiga þau hjónim að nágrönn-
um. Aldrei styggðaryrði af
þeirra hálflu og bæði barngóð.
Heimili þeirra var álvallt hlýlegt
og snyrtilegt uta-n húss sem inn-
an.
Góð-ur dremgur er genginn þar
sem Hauikur var og við kveðjum
hann með þökk í huga-. Eigin-
konu hans og dóttur flytjuim
við innilegar samúðartoveðjur.
PáU V. Daaúolséon.
ég hlýjar samúðarkveðjur, en
óska ho-mum um leið til ham-
imgju með að hafa fengið að
búa heilan mannisaldur — ogvel
það — með slíkri afbragðskonu.
Hennar er gott að mimnast.
Friðfinnur Ólafsson.
„Líf og himim sælu sanna
sé ég búna í faði þér.“
f dag er til moldar borin Sig-
ríður Einarsdóttir frá Blómstur
völlum. Rúmlega helmimg bú-
skapar síns bjó hún að Hring-
braut 37 og hófust kynni okkar
er ég fluttist þangað árið 1953,
öllum ókuninug. Fljótlega hófst
með okkur náim vinátta er emt-
ist allt til skilnaðarstundar.
Þann 6. júní þetta ár brugðu
þau hjónin búi og settust að á
Hrafnistu. Ekki varð dvölin þar
löng því Sigríður var þá þegar
altekin af þeim sjúkdómi er ekki
varð við ráðið, en öllum sínum
sálarkröftum fékk hún að halda
til hinztu stundar og sofnaði
burt héðan þann 10. þ.m. Sig-
ríður var stórbrotin kona, vinur
vin-a sinma en hafði sem minnst
afskipti af þeim er hún átti
ekki samleið með. Hún var glað
lynd og heimili þeiirra hjóna ann
álað fyrr gestrisni og myndar-
skap. Margur á þaðan góðar
minnimgar.
f siðastliðinum desembermán-
uði gekkst Sigríður undir mjög
mikla skurðaðgerð og reyndi þá
mikið á þrek hennar og still-
ingu, en hvorugt brást.
Eftir það fékk hún aldrei
fulla heilsu og sárt var að sjá
hvennág smám saman dró að leið
arlokum. Margt verður hér ósagt
og kemur eimkum tvennt til, atm
ars vegar að ég er lítt fær um
að koma hugsunum mínum á
pappír og hins vegar að af svo
ótal mörgu er að taka. Ég þáði
af Sigríði margar gjafir, gjafir,
sem hvorki mölur né ryð fá
grandað. Með þessum fátæklegu
lfnum vil ég leitast við að þakka
þessar gjafir, þakka alla vel-
vild, allar ánægjulegar sam-
verustundir og allt það traust
sem hún sýndi mér, óverðskuld-
að.
Manni hennar, börnum og öðr
um skyldmennum votta ég mína
dýpstu samúð.
„Ég stend til brautar búinn,
mín bæn -til þín og trúi-n
er einkaa'thvarf mitt,
ó, Guð mín stoð og styrkur,
ég stari bei-nt í myrkur
ef mér ei lýsir ljósið þitt.“
B.L