Morgunblaðið - 03.04.1985, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 3. APRÍL 1985
39
Jóhanna M. Jóns-
dóttir — Minning
Jóhanna föðursystir mín lést á
Landspítalanum 22. mars sl. á
sjötugasta og fyrsta aldursári og
verður jarðsungin í dag frá Dóm-
kirkjunni.
Jóhanna Margrét Jónsdóttir
fæddist 2. febrúai 1915 á Sauðár-
króki, næstelst í hópi tiu barna
þeirra hjóna Geirlaugar Jóhann-
esdóttur og Jóns Þ. Björnssonar,
skólastjóra þar. Geirlaug móðir
hennar lést 1932, tæplega fertug,
frá tíu börnum sínum, það yngsta
þá nýfætt, elsta barnið átján ára.
Sautján ára gömul varð Jó-
hanna þá að taka við stjórn heim-
ilisins við hlið föður síns og þó
margir hafi orðið til að leggja fjöl-
skyldunni lið og systkinin, einkun
hin eldri, hafi staðið saman og
hjálpast að — hygg ég að Jóhanna
hafi orðið að axla ábyrgðina af
daglegum rekstri heimilisins og,
ásamt Þorbjörgu systur sinn, geg-
ið yngstu systkinum sínum í móð-
ur stað.
Það sama vor hafði hún lokið
unglingaprófi á Sauðárkróki en
um haustið fór hún til náms í
Kvennaskólanum á Blönduósi.
Sennilega hefur hún tekist þessa
ferð á hendur til þess að búa sig
betur undir það hlutverk sem
henni virtist ætlað, þó svo hugur
hennar hafi þá án efa staðið til
annarrar og meiri menntunar.
Að námsárinu loknu kom hún
aftur til Sauðárkróks og var nú
ráðskona hjá föður sínum næstum
óslitið til 1939. Má nærri geta, að
oft hefur þetta verið erfitt starf og
erilsamt, en að nokkru endurgold-
ið með virðingu systkina hennar
og kærleika, sem hún og naut æ
siðan. Hún hafði þá leyst það
verkefni af hendi, sem henni var
falið við fráfall móður sinnar og
gat nú skilað því farsællega í
hendur Rósu Stefánsdóttur sem
varð seinni kona Jóns afa míns
Í940.
ÖIl stríðsárin vann Jóhanna á
vefstofu móður minnar, Ernu Ry-
el, fyrst á Akureyri og frá 1940 I
Reykjavík og naut sín þar vel
kunnátta hennar í handavinnu,
smekkvisi og vandvirkni og án efa
einnig lífsgleði hennar og hlýja. Á
þessum árum kynntist hún einnig
mannsefni sínu John Kristian
Bjerkli, norskum manni sem hér
var staddur í þjónustu þeirrar
norsku herdeildar, er þá gætti Jan
Mayen og Svalbarða.
Að stríðinu loknu fór hún til
Noregs og giftist þar John Bjerkli
1947. Þau stofnuðu heimili sitt í
Mo i Rana í heimahéraði hans, en
þar átti áer þá stað geysileg upp-
bygging eins og víðar í Noregi,
þegar Norðmenn hófu endurreisn
sína eftir styrjaldarár og hersetu.
Þau eignuðust tvö börn, Jón Stef-
án, sem fæddist 1948 og nú starfar
hjá Skrifstofuvélum hf. í Reykja-
vík og Geirlaugu, sem fæddist
1951, en lést um haustið sama ár.
Missir ungrar dóttur hlýtur að
hafa verið reiðarslag fyrir unga
fjölskyldu.
I maimánuði árið eftir lést John
Bjerkli af slysförum við vinnu
sína.
Á hálfu ári höfðu þau Jóhanna
og Jón Stefán misst fyrst korn-
unga dóttur og systur og nú eig-
inmann og föður. Stefán, elsti
bróðir Jóhönnu, fór þá til Noregs í
þeim erfiðu erindum að ganga frá
búi þeirra og færa þau með sér
heim til íslands.
Þetta er fyrsta minning mín um
Jóhönnu, hafnarbakkinn í Reykja-
vík í morgungrámanum, frænka
mín og lítill strákur með húfu og
bakpoka.
Jóhanna stofnaði heimili á ný
fyrir sig og son sinn í Reykjavík
og nýr kafli í lífsbaráttunni hófst.
Hún vann sem saumakona við
Hanska- og töskugerðina, fyrst við
handsaum en síðar við vélsaum í
tæp tíu ár, þar til hún í maí 1962
hóf störf á saumastofu Hjúkrun-
arskóla íslands. Þar starfaði hún
til ársins 1974 er hún lét af störf-
um vegna heilsubrests.
Hér að framan hef ég stiklað á
stóru um helstu atburði í lífi Jó-
hönnu, þá sem öðrum fremur
hljóta að hafa markað ævi hennar,
móðurmissinn í æsku og ábyrgð-
ina sem honum fylgdi, fá en ham-
ingjusöm ár í Noregi, missir dótt-
ur og eiginmanns.
Frá unglingsárunum er þess
minnst, að móðir hennar sagði við
hana: Hanna mín, þú verður aldrei
ánægð nema þú leysir hvert verk
af hendi eins vel og þér framast er
unnt. Hér var ekki verið að vanda
um við unglingsstúlku heldur fólst
í orðunum þekking móðurinnar á
skapgerð dóttur sinnar.
Þetta einkenndi líka allt hennar
starf, hvort sem var í námi, í
vinnu utan heimilis eða innan.
Hún var greind kona og þó
skólagangan væri stutt var hún
vel lesin og fróð um margt og
hafði yndi af að lesa en var ekki
sama um hvað hún las.
Hún hafði næmt málskyn og
hafði gaman af að segja frá því
sem hún hafði lesið og gat þá auð-
veldlega hrifið mann með í frá-
sögn eða endursögn af því, sem
henni fannst góður texti, hvort
sem var í bundnu eða óbundnu
máli.
Hún var hreinskiptin við alla,
gat verið ákveðin og jafnvel hvöss,
en í dökkum augunum var eins og
innbyggð brosmildi, sem í senn
var bæði glettin og hlý.
Veikindi síðustu áranna bar hún
af æðruleysi. Samband hennar við
son sinn Jón Stefán og systur sín-
ar ekki síst Þorbjörgu vár henni í
senn styrkur og gleði á þessum ár-
um.
Þessum fáu orðum mínum
fylgja kveðjur okkar ættmenna
Jóhönnu af yngri kynslóðinni og
þakklæti fyrir hlýjar minningar,
— ekki síst milda brosið sem
venjulega fylgdi þegar hún kvaddi
okkur og nú verður eftir hjá okkur
þegar við kveðjum hana.
Stefán Örn Stefánsson
Kveðjuorð:
Arngrímur Jóhann
Ingimundarson
Fæddur 25. júlí 1920
Dáinn 9. mars 1985
Þann 8. mars síðastliðinn fór ég
í heimsókn niður í Odda. Skólavik-
an var liðin og gott sem endranær
að setjast niður á þessu gestrisna
og veitula heimili. Arngrímur var
tiltölulega nýkominn af Vífils-
staðaspitala og hann virtist hress
og ræðinn. Talið barst að liönum
tíma og hann sagði mér frá frægri
för á bílum þvert yfir Trékyllis-
heiði síðla hausts árið 1961. Þar
var fjallagarpurinn Guðmundur
Jónasson I fararbroddi en Arn-
grímur og fleiri Bjarnfirðingar
voru með í för. Hann rifjaði líka
upp skíðaferðir um óbyggðir sem
hann hafði farið fyrr á árum, t.d.
niður í Veiðileysufjörð um svo-
kallað Strýtuskarð. Það leyndi sér
ekki að Arngrími var ljúft að rifja
upp þessa liðnu tíma ekki síst þeg-
ar skíðamennskuna bar á góma en
á skíðum hefur hann eflaust átt
margar sínar bestu stundir.
Um hádegisbil daginn eftir var
Arngrímur allur. Minningarnar
hrannast upp hjá okkur sem eftir
lifum. Ég minnist þessa síðasta
fundar okkar. Ég man líka vel
þegar hann tók á móti okkur hjón-
unum hér á hlaðinu i Klúkuskóla
fyrir hálfu öðru ári. Þá fannst mér
hann strax vera traustvekjandi,
hlýlegur og hjálpfús og sú skoðun
mín breyttist ekki á þeim tima
sem okkar leiðir lágu saman.
Hann var fæddur á Svanshóli
25. júli 1920 og þar ólst hann upp.
Árið 1944 kvæntist hann eftirlif-
andi konu sinni, Þórdísi Loftsdótt-
ur. Þau stofnuðu nýbýli úr landi
Svanshóls sem þau nefndu Odda.
Alla tíð hefur verið gestkvæmt í
Odda og margir dvalið þar i lengri
eða skemmri tíma, ekki sist börn
og unglingar. Samheldni fjöl-
skyldunnar hefur ætíð verið mikil
og þar átti Amgrimur ekki
minnstan þáttinn. Þau hjónin
eignuðust sex börn, sem eru: Erna
f. 1945, Jón f. 1946, Jóhann Björn f.
1954, Ingimundur f. 1957, Guðjón
Hjörtur f. 1963, Helga Lovísa f.
1966.
Arngrímur hafði mikil afskipti
af félagsmálum en þau verða ekki
öll tíunduð hér. Ég get þess þó að
hann var um lengri tíma í stjórn
Búnaðarfélagsins og ræktunar-
sambandsins hér i hreppnum.
Hann var gjaldkeri i Sundfélaginu
Gretti um árabil. Hann sat lengi f
skólanefnd Klúkuskóla og var
formaður nefndarinnar samfleytt
frá 1970. í skólanefndinni lá hann
ekki á liði sínu, enda var honum
sérlega annt um skólann.
Nú er komið að leiðarlokum.
Ættingjar og vinir kveðja og
syrgja tryggan förunaut. En vorið
er framundan og „vorið kemur að
hugga“:
Blessað veri grasið
sem grær kringum húsin
bóndans og les mér
ljóð hans,
þrá og sigur
hins þögula manns.
Blessað veri grasið
sem grær yfir leiðin,
felur hina dánu
friði og von.
(Snorri Hjartarson.)
Við hjónin vottum öllum að-
standendum samúð okkar.
Bjarki og Þóra
Þegar lundin þín er hrelld
þessum hlýddu orðum:
Gakktu með sjó og sittu við eld
svo kvað völvan forðum.
Þeir, sem búa á mörkum hins
byggilega heims og eiga oft allt
sitt undir sól og regni, hafa frá
ómunatið þurft á heilræðum þess-
um að halda. Því ekkert veitir
okkur mannanna börnum meiri
hugarfróun en einmitt svona ein-
falt, „að ganga með sjó og sitja við
eld“. Ég tel víst að þau ár hafi
komið í búskap Arngrims, að heil-
ræði þessi hafi komið sér vel, til
þess að öðlast kjarkinn á ný, og
ekki sist vegna þess að maðurinn
var draumspakur og dulrænir
hæfileikar blunduðu i vitund hans.
Arngrímur fæddist á Svanshóli
og ólst þar upp við almenn sveita-
störf. Foreldrar hans voru Ingi-
mundur Jónsson, Arngrímssonar,
á Krossnesi í Árneshreppi. Kona
Jóns Arngrímssonar var Guðríður
Pálsdóttir, frá Kaldbak, af Páls-
ætt og Glóaætt. Móðir Árngríms,
ólöf Ingimundardóttir frá Veiði-
leysu, Sæmundssonar, var af Söe-
becks-ættinni, því Sína Vilhelm-
ína, móðir ólafar, var dóttir Jó-
hanns Söebecks.
Addi skipaði sér ungur að árum
í raðir æskumanna og kvenna i
Bjarnarfirði og á Bölum, sem sáu
lengra en til næsta bæjar; þau
„áttu sér draum“. Þetta fólk, menn
og konur, er allflest farið yfir
móðuna miklu, en minningin lifir.
Kringum 1930 var ráðist i það
þrekvirki að byggja litla sundlaug
á bökkunum við ána fyrir neðan
Svanshól og þar hófust siðan
sundæfingar af miklum krafti.
Margir tóku sin fyrstu sundtök í
litlu lauginni, þar á meðal ég er
þetta rita. Ekki var staðar numið.
Litla laugin gekk fljótlega úr sér,
enda byggð af vanefnum. Næsta
skref var bygging glæsilegrar
sundlaugar að Klúku, árið 1946.
Já, „Gvendarlaug hins góða“ var
mikið mannvirki á þeim árum og
bar vott um framsýni og dugnað
þeirra sem að stóðu. Hin síðari ár
hefur skort fé og jafnvel vilja til
þess að halda henni við sem
skyldi. Ég veit að Adda sveið sárt
að horfa upp á eina sundstaðinn i
miðhluta Strandasýslu grotna nið-
ur og fá ekki að gert. Þess væri
óskandi að þéttbýliskjarnarnir við
Steingrímsfjörð litu í kring um
sig, tækju höndum saman og
gerðu „Gvendarlaug hins góða“
þannig úr garði, að allir mættu vel
vi una. „Vilji er allt sem þarf.“
Æskufólkið i faðmi dalsins
stundaði fleiri íþróttir en sund og
sú íþróttagrein sem Strandamenn
urðu hvað frægastir fyrir á árun-
um 1946—56, var skíðaíþróttin.
Addi fór í skíðaskólann á ísafirði
veturinn 1944 og er heim kom tók
hann að sér skíðakennslu og þjálf-
un á vegum íþróttasamtaka sýsl-
unnar. Það er óhætt að fullyrða,
að uppgangur skíðaíþróttarinnar
á Ströndum þessi ár var hans
verk, þó fleiri legðu sitt af mörk-
um. Bestu skíðamenn Stranda-
manna voru nemendur Adda, eða
þjálfuðu undir hans leiðsögn, en i
þessum heimi er það oft þannig,
að maðurinn á bak við afrekin
gleymist. Þeir, sem sáu Jóhann
Jónsson líða áfram löngum skref-
um í göngubrautinni, fram flóann,
eða horfðu á Magnús Andrésson
sveifla sér niður svigbrautina í
Tvíhlíðinni, gleyma þvi seint.
Prestarnir kenna okkur að Skap-
arinn taki vel á móti börnum sín-
um er kveðja hinn jarðneska heim.
Þess vegna held ég, að Adda míns
bíði himnesk skíðalönd fyrir
handan.
30. des. 1944 kvæntist Arngrim-
ur eftirlifandi eiginkonu sinni,
Þórdísi Loftsdóttur frá Skarði.
Ætt hennar er að hluta sú sama
og Adda eða Pálsættin.
Þau eignuðust 6 mannvænleg
börn, nú öll uppkomin, gift eða í
sambúð. Börn Arngríms og Þór-
dísar eru þessi: Erna, f. 11. mai
'45. M. Baldur Sigurðsson, eiga 4
börn; Jón, f. 30. september ’46. K.
Þorsteinssína Gestsdóttir, eiga 3
bðrn; Jóhann Bjöm, f. 23. maí ’54.
K. Sólveig Halldórsdóttir, eiga 3
börn; Ingimundur, f. 8. október '57.
K. Þorbjörg Haraldsdóttir, eiga 2
börn; Guðjón Hjörtur, f. 1. ágúst
'63. K. Signý Hermannsdóttir,
eiga 1 barn; Helga Lovísa, f. 11.
janúar ’66. M. Haraldur Ingólfs-
son, barnlaus.
Afkomendur Arngríms og Þór-
dísar eru því um 20 talsins. Þann-
ig að stofninum er vel við haldið
eins og jafnan þegar Pálsættin á í
hlut.
1946 stofnaði Addi nýbýlið Odda
úr landi Svanshóls og bjó þar til
æviloka. Auk hins hefðbundna
búskapar stundaði hann ýmis
aukastörf utan heimilis. Má þar
nefna jarðýtustjórn á vegum Bún-
aðarsamtakanna og vörubflaakst-
ur hjá Vegagerðinni. Þá var hann
afgreiðslumaður útibús KSH á
Kaldrananesi. Olíu- og bensínsölu
hafði hann í Odda og ýmislegt
fleira mætti telja. öll þessi störf
rækti hann vel af hendi og hlaut
vinsældir samferðamanna fyrir.
Hann var mikill félagsmála-
maður. Var lengi í skólanefnd
Klúkuskóla og formaður nefndar-
innar mörg ár. Það kom þess
vegna í hans hlut að vera einn af
forsvarsmönnum fyrir byggingu
heimavistarbarnaskóla að Klúku,
sem auk þess að vera skóli er fé-
lagsheimili, sem nefnt er Laug-
arhóll. Þar er nú rekið sumarhót-
el, sem nýtur mikilla vinsælda. Þá
var hann í stjórn KSH, í stjórn >■
HSS, í stjórn Búnaðarfélags og
Ræktunarsambands Kaldrananes-
hrepps og Bílstjórafélags Stranda-
sýslu, svona mætti lengi telja. Það
var aldrei lognmolla kringum
Arngrím.
Heimili þeirra hjóna var annál-
að fyrir gestrisni og Oddaheimilið
stóð opið fyrir gestum og gang-
andi. Auðvitað átti eiginkonan
stóran hlut að máli í þeirri risnu
sem haldið var uppi.
Hjálpsemi átti Addi í ríkum
mæli. Ég held að enginn hafi farið
bónleiður til búðar, sem leitaði
hjálpar hans. Þá var Addi mjög
barngóður, sem sást m.a. best á
því hvað unga fólkið var margt,.
sem fylgdi honum síðasta spölinn,
en jarðaför Arngríms var gerð frá
Kaldrananeskirkju laugardaginn
16. mars sl. að viðstöddu fjöl-
menni.
Að lokum óska ég þess að ókom-
in ár Dísu minnar verði fögur og
friðsæi. Ég og fjölskylda mín vott-
um henni og afkomendum öllum
innilega hluttekningu.
Blessuð sé minning Arngríms
Ingimundarsonar.
Ingimar Elíasson
Birting
afmœlis- og
minningar-
greina
ATHYGLI skal vakin i því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með góð-
um fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast i í miðviku-
dagsblaði, að berast i síðasta lagi
fyrir hidegi i minudag og hlið-
stætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn
litni ekki ivarpaður. Þess skal
einnig getið, af marggefnu til-
efni, að frumort Ijóð um hinn
litna eru ekki birt i minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins.
Handrit þurfa að vera vélrituð og
með góðu línubili.