Morgunblaðið - 23.08.1987, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. ÁGÚST 1987
LISL
ALDREI
HÆGT
AÐ
GERA
ÁÞREIF-
ANLEGA
- hún er eitthvað sem maður skynjar
„Berandinn"
Á KJARVALSSTÖÐUM
stendur yfir sýning á
verkum eftir Margréti
Elíasdóttur. Sýningin, sem
opnadi 15. ágúst og hefur
að geyma 56 verk, stendur
yfir til 30. ágúst
næstkomandi. Margrét
hefur aðeins haldið eina
einkasýningu hérlendis, en
það var fyrir 10 árum er
hún sýndi skúlptúr og
lágmyndir í steinleir ásamt
textílmyndum í Norræna
húsinu. Frá þeim tíma
hefur hún að mestu leyti
dvalið erlendis, aðallega í
Stokkhólmi, þótt vissulega
hafi hún flakkað víða.
Eg fæddist á Blönduósi,
en hef aldrei komið
þangað síðan. Alveg
frá fæðingu hefur verið
mikill flækingur á
mér,“ segir Margrét. „Ég hef búið
hér og þar á landinu hjá ættingjum
og vinum. Samanlagt hef ég búið
lengst í Reykjavík. Fjölskyldan mín
er öll frá Hnífsdal, en þangað hef
ég aldrei komið. Sextán ára fór ég
burt af landinu og hef ekki verið
heima utan þau fjögur ár sem ég
var í Myndlista— og handíðaskólan-
um. Það eru kannski afleiðingar af
þessum þvælingi að ég hef enga
þörf fyrir ytra öryggi eða staðfestu
og get aðlagast öllum stöðum. Ég
held mér hafi ekki leiðst nema á
tveimur stöðum.
Það byrjaði á því að ég var send
í klausturskóla á Englandi þegar
ég var 16 ára afþví ég var svo
mikill villingur. Það er „tradisjón"
í minni fjölskyldu að vera gáfumað-
ur og fara í háskóla og svoleiðis.
Ég nennti ekki að læra. I klaustrinu
var ég sett í búning, stífan flipa,
Margrét Elíasdóttir,
myndlistarkona:
slifsi og hatt. Þetta var strangt og
alls staðar voru rimlar. Við máttum
fara út tvisvar í viku með minnst
fjórum nunnum. Ég hafði auðvitað
ekkert annað að gera en læra.
Þegar ég var krakki var ég alltaf
æst að komast til útlanda og þegar
ég var spurð hvað ég vildi verða
hafði ég alltaf svar á reiðum hönd-
um; „verða listamaður og verða
fullorðin svo ég geti farið til út-
landa, helst Englands.“ Frændi
minn og kona hans ákváðu að reyna
að gera síðustu tilraun til að ala
mig upp, en það mistókst og þá var
afráðið að senda mig til Englands,
í skóla.
Ég vissi ekki að skólinn í Eng-
landi væri klausturskóli. Þá hefði
ég vísast aldrei farið á leiðarenda.
Hinsvegar hugsa ég að ég hafi
haft gott af klaustrinu. Abbadísin
varð góð vinkona mín. Við gátum
„fílósóferað“ mikið. Hún hafði feng-
ið köllun þegar hún var mjög ung
og ég var búin að fá áhuga á heim-
spekilegum vangaveltum og dul-
rænum efnum. I mörg ár á eftir
skrifaði hún mér. Ég var í miklu
uppáhaldi hjá henni en enginn ann-
ar þoldi mig.
Hinn staðurinn sem mér leiddist
á var Osló. Yfirleitt er ég mjög
opin fyrir þeim stöðum sem ég kem
á. Maður hefur alltaf einhveijar
fyrirfram hugmyndir um staði sem
maður kemur til í fyrsta skipti. En
svo eru alltaf einhverjir hlutir sem
koma manni skemmtiiega á óvart.
Nema Osló. Hún var alveg eins og
ég hafði ímyndað mér. Allt kalt og
stirt og þungt.
Aðstæðurnar sem ég bjó við spil-
uðu inn í þetta. Þær voru mjög líkar
klausturlífinu í Englandi. Ég bjó í
„ashram." Það er indverskt orð og
þýðir „skjól.“ Ég hafði áður hitt
meistara í hugleiðslu og fengið hjá
honum töluverða þekkingu. Og
afþví ég er dálítil öfgamanneskja
vildi ég kryfja þessi mál í botn.
Þessvegna bjó ég í þrjú ár í as-
hram, þar af eitt ár í Osló. Ég hafði
flutt í ashram í Stokkhólmi. Þetta
er nokkurs konar klausturlíf. Ekk-
ert tóbak, ekkert áfengi, ekkert
kynlíf, sérstakt mataræði, engir
peningar. Síðan var ég beðin um
að fara til Osló að hjálpa þeim að
koma á fót ashrami þar og halda
fyrirlestra.“
Varstu þá ekki búin að fá nóg
af klausturlífinu í Englandi?
„Reyndar var þetta allt annað
en klausturlífið í Englandi og mörg-
um árum seinna. Það er engin
teóría á bak við ashram. Þetta er
hugleiðsluaðferð til að komast í
samband við sinn innri mann. Mað-
ur upplifir kraft sem mér finnst
vera kjaminn í manni sjálfum og
þegar maður nær sambandi byijar
maður að skilja lífið og tilveruna.
Þetta var það merkilegasta og
mest ekta sem ég hafði upplifað á
ævinni. Ég trúði ekki á neitt sem
ég sá ekki sjálf og fann. Seinna fór
ég að sjá að þetta hefur verið til í
öllum trúarbrögðum. Einu sinni var
meistarinn til og gat gefið þennan
innri kraft beint. Þegar meistarinn
svo deyr verður þetta að trúar-
brögðum, því þá getur hann ekki
gefið fólki beina upplifun af þessum
krafti. Þetta þróast í gegnum ald-
imar í hugum fólks og verður að
trúarbrögðum, því það er ekkert
sem bindur fólk saman. Þessvegna
vil ég ekki kalla þetta trú, því ég
get ekki trúað því sem ég sé ekki.
Ég hætti ashram-lífinu þegar
mér fannst ég bytjuð að ná sam-
bandi við sjálfa mig og fór að lifa
eðlilegu lífi frá öðrum útgangs-
punkti. Ég hafði verið á miklum
fækingi, verið að leita að sjálfri
mér. Eg hafði ekki fundið sjálfa
mig enn, en var komin á veginn.
Eg varð ástfangin og fór að búa
og allt þetta venjulega. Og fór að
vinna. Meðan ég var í ashrami hafði
ég unnið á pósthúsi tvo tíma á dag
við að sortéra bréf. Það gaf mér
tíma til hugleiðslu. Þegar ég fór
þaðan fór ég að kenna á listaskóla
- skúlptúr, keramik og módelteikn-