Morgunblaðið - 29.12.1987, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1987
H
Minning:
Ingibjörg Jónsdóttir
frá Vaðbrekku
Það er gömul og ný saga að
lífshamingjan fæst hvorki keypt né
verður elt uppi. Hinsvegar kemur
hún stundum óboðin til þ.eirra sem
eru svo önnum kafnir við að vinna
öðrum til nytja að þeir gleyma að
biðja um neitt handa sjálfum sér.
Eg hygg að Ingibjörg Jónsdóttir,
fyrrum húsfreyja á Vaðbrekku í
Hrafnkelsdal, hafí verið ein þeirra
sælu manna sem hamingjan kemur
til óbeðin og stendur við hliðina á
í daglegum störfum. Meira en
sextíu ár eru liðin síðan ég sá Ingi-
björgu fyrst, þá unga, röska og
einarða húsmóður á sveitabæ, sem
gat sinnt í einu bömum sínum,
umfangsmiklum störfum sveitahús-
freyjunnar og séð um að aðkomu-
bömunum leiddist ekki. Síðast hitti
ég hana rúmlega áttræða. Þá ann-
aðist hún bónda sinn hálfníræðan,
sem var bundinn við stól. Gamli
rösleikinn og einbeitnin, sami fum-
t
Bróðir okkar,
HÖRÐUR ÁGÚST HJÖRLEIFSSON,
andaðist á heimili sínu i Kaupmannahöfn hinn 7. desember síðast-
liðinn. Bálför hans hefur farið fram þar.
Minningarathöfn verður haldin í Fossvogskapellu miðvikudaginn
30. desember kl. 13.30.
Sjöfn Hjörleifsdóttir,
Vilhjálmur Hjörleifsson,
Hjördís Hjörleifsdóttir.
t
Konan mín, móðir og tengdamóðir,
INGIBJÖRG GUÐMUNDSDÓTTIR,
Syðri-Reykjum,
Biskupstungum,
lést í Vifilsstaðaspitala 25. desember.
Grimur Ögmundsson,
Grétar Grímsson, Lára Jakobsdóttir.
t
Móðir okkar,
MARGRÉT FINNSDÓTTIR,
Dvalarheimili aldraðra Borgarnesi,
áður Haugum, Stafholtstungum,
andaðist í sjúkrahúsi Akraness laugardaginn 26. desember.
Sigurður Þorsteinsson,
Ágúst Þorsteinsson,
Finnbogi Þorsteinsson,
Ingi Þorsteinsson.
t
Faðir minn og afi okkar,
VIGFÚS SIGURJÓNSSON,
Norðurbyggð 15,
Akureyri,
andaðist í Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri aðfaranótt 24. desember.
Sigurlaug Vigfúsdóttir,
Mari'a, Soffia
og SignýJóna Hreinsdætur.
t
Móðir okkar, fósturmóðir, tengdamóðir, amma og langamma,
INGIBJÖRG JÓNSDÓTTIR
frá Vaðbrekku í Hrafnkelsdal,
verður jarðsungin frá Egilsstaöakirkju þriðjudaginn 29. desember
kl. 10.30.
Jarðsett verður í Eiríksstaðakirkjugarði síðdegis sama dag.
Guðrún Aðalsteinsdóttir, Jón Jónsson,
Jóhanna Aðalsteinsdóttir, Helgi Bjarnason,
Guðlaug Ingibjörg Aðalsteinsdóttir,
Jón Hnefill Aðalsteinsson,
Stefán Aðalsteinsson,
Sigrún Aðalsteinsdóttir,
Aðalsteinn Aðalsteinsson,
Hákon Aðalsteinsson,
Ragnar Ingi Aðalsteinsson,
Birgir Þór Ásgeirsson,
Kristján Jóhann Jónsson,
Svava Jakobsdóttir,
Ellen Sætre,
Sigriður Sigurðardóttir,
Sigurlína Daviðsdóttir,
Ragnheiður Ragnarsdóttir,
Dagný Kristjánsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Legsteinar
MARGAR GERÐIR
Mmorex/Gmít
Steinefnaverksmiðjan
Helluhfauni 14, sími 54034,
222 Hafnarfjörður
lausi dugnaðurinn og forðum lýsti
enn af störfum hennar og fasi.
Starfið, hvert sem það var, átti
hana ævinlega alla. Þar var ekkert
hik, engin æðra, engin tvídrægni í
geði.
Ingibjörg giftist ung Aðalsteini
Jónssyni frá Fossvöllum. Þau hófu
búskap á Vaðbrekku 1922 og
bjuggu þar næstum hálfa öld.
Hjónaband þeirra hygg ég að hafi
verið einstaklega gott. Gagnkvæm
virðing, kurteisi og tillitssemi ein-
kenndu viðmót þeirra hvors til hins
og engan veit ég hafa heyrt styggð-
aryrði fara á milli þeirra. Þau
eignuðust tíu börn sem öll nema
eitt komust til fullorðinsára og eru
enn á lífi. Um það leyti sem Ingi-
björg hefði getað farið að hlakka
til minnkandi annríkis og barnaerils
bætti hún bú sitt með tveim fóstur-
sonum sem hún tók, annan árs-
gamlan, en hinn tveggja ára með
fárra ára millibili. Allur þessi hópur
barna og fósturbarna ólst upp á
Vaðbrekku og varð gerðarfólk, hús-
mæður og bændur, kennarar og
doktorar, skáld og hagyrðingar.
Hrafnkelsdalur frá Tungusporði
að Jöklu var bernskuveröld mín.
íbúar hennar voru tvær fjölskyldur,
fólkið heima og Vaðbrekkufólkið,
flest böni en fáeinar fullorðnar
manneskjur sem voi-u uppalendur
okkar og fyrirvinnur. Ingibjörg
gengur síðust til moldar af þessum
forsjármönnum okkar, eftir langan,
annasaman og farsælan starfsdag.
Ég kveð Ingibjörgu á Vaðbrekku
með þökk og virðingu og votta
vandafólki hennar samúð mína.
Benedikt Sigurðsson
Hún amma mín er dáin, það er
mér tilefni til að minnast hennar
með nokkrum orðum. Það er vanda-
verk og tæpast von til að ég komi
fyllilega orðum að því sem mér
finnst að ætti að standa í slíkri
grein. Hversvegna? kann einhver
að spyrja. Svarið er einfalt. Mér
fannst hún einstök og hún hafði
meiri áhrif á mig og mín lífsviðhorf
en aðrir sem ég hefi kynnst á
lífsleiðinni. Ég fæddist á heimili
hennar og afa á Vaðbrekku og þar
var ég fyrstu ár ævi minnar, síðar
um fermingu var ég nokkra mánuði
hjá þeim á Vaðbrekku og gætti fjár.
Þeir mánuðir eru ef til vill mín dýr-
mætasta skólaganga sem að vísu
er ekki löng.
Þessa vetrardaga fékk ég að
heyra af vörum þeirra, sem fædd-
ust á allt öðrum tíma en við lifum
í dag sögu þeirra sem hér höfðu
lifað í landinu og á landinu, ég fékk
tilfinningu fyrir þvi að það sem við
erum í dag er afrakstur genginna
kynslóða sem með svita, tárum og
blóði skópu íslensku þjóðina. Amma
sagði mér af móður sinni sem á
miðjum aldri varð ekkja með mörg
börn í uppvexti, ég fékk að heyra
af baráttu ekkjunnar fyrir því að
halda saman Ijölskyldunni og áfall-
inu þegar fyrirvinnan, elsti bróðir-
inn Stefán dó, óttanum við að leita
til hreppsins, þurfa að sundra
barnahópnum til vandalausra og fá
á sig sveitarómagastimpilinn. Ég
fékk að heyra af ömmu hennar
Guðrúnu Símonardóttur og
langömmu Ragnhildi Ingimundar-
dóttur, en báðar fengu þær að
kenna á beiskum örlögum óblíðs
aldafars, fátæktar og harðinda.
Þama lærði ég mína fyrstu lexíu
um gildi þeirrar samhjálpar sem við
þegnar velferðarþjóðfélagsins bú-
um við. Auðvitað kunni amma mín
fjölmargt að segja mér af bjartari
hliðum tilverunnar, hún var ljóðelsk
og kunni ógrynni ljóða eftir okkar
bestu ljóðskáld. Engan dáði hún
meira en Klettafjallaskáldið Steph-
an G. Stephansson. Hún vitnaði oft
til hans og fann vafalaust til skyld-
leika við hann og upprunann úr
jarðvegi bláfátækrar alþýðu sem
engan hafði til að treysta á nema
skaparann og eigin dugnað og harð-
fylgi.
Hjá þeim afa og ömmu var líka
tilfinningin mjög rík fyrir að standa
á eigin fótum öðrum óháð, það að
vera upp á engan kominn veitandi
en ekki þiggjandi var þeirra lífsviðr
horf. Á heimili þeirra hvort sem það
var á Vaðbrekku eða eftir að þau
fluttu í Egilsstaði var þeirra mesta
gleði að fá vini og vandamenn í
heimsókn, þá skorti hvorki góðar
veitingar eða gleði hjá þeim. Þann
vetur sem ég var hjá þeim á Vað-
brekku var spilaður lomber nær því
hvert kvöld. Ef gesti bar að garði
gat spilamennskan dregist. fram á
nótt. Mér verður stundum hugsað
til þessara vetrarkvölda nú þegar
fólk bælir sig fyrir framan sjón-
varpið og Qölskyldan þegir saman
þá sjaldán hún nær því að vera öll
heima í einu. Þótt þessir tímar séu
liðnir þá hlýtur að mega bera fram
þá ósk að íslenska fjölskyldan megi
finna sér sambýlisform sem á ein-
hvern hátt svarar til sambýlishátta
stórfjölskyldunnar íslensku.
Um ömmu mína má hafa sömu
orð og Ari fróði hafði um Þuríði
Snorradóttur að hún var margspök
og óljúgfróð. Amma var ættfróð og
kunni deili á ótrúlega mörgu fólki.
Af þessum ættfræðiáhuga smitaði
hún mig og hefur hann fylgt mér
síðan. Öfund og illkvittni voru henni
ekki að skapi og illt umtal vildi hún
aldrei heyra um nokkurn mann.
Hún sagði oft þegar einhverjum var
hallmælt í hennar eyru: „Ekki geng-
ur mér betur þótt öðrum gangi
verr.“ Þetta er lífsspeki sem ég
hefi reynt að tileinka mér þótt
misjafnlega gangi.
Á dögum gervitungla og vél-
menna á öld efnishyggju, þá eru
allar hugmyndir um dulræn efni,
drauma og fyrirboða víðsfjarri fólki.
Þessum eiginleikum kynntist ég
hjá ömmu, hana dreymdi fyrir at-
burðum, oftast sem snertu hennar
nánustu. Þessa drauma óttaðist hún
og sagðist hafa tekið ákvörðun um
að gleyma þeim. Hún vissi að því
sem ákveðið hafði verið af æðri
máttarvöldum var ekki á hennar
valdi að breyta og vildi því taka
því sem að höndum bar þegar það
gerðist í stað þess að hafa gruninn
um óhapp eða slys á tilfinningunni
dögum saman.
Nú þegar ég kveð ömmu á Vað-
brekku er mér efst í huga þakklæti
yfir því að hafa fengið að njóta
þeirrar umhyggju og ástúðar sem
hún sýndi okkur barnabörnunum
og börnin okkar fengu að njóta sem
kynntust henni. Mér er ómetanleg
sú þekking sem hún miðlaði til mín
frá gegnum kynslóðum. Ef tengslin
við fortíðina rofna hjá þjóðinni þá
er tilvera hennar í hættu. I minning-
um mínum skipar amma sérstakan
sess, hennar mun ég jafnan minnast
þegar ég heyri góðs manns getið.
Ég vil fara hér nokkrum orðum
um ætt ömmu og uppruna en eiris
ég gat hér fyrr þá kunni hún góð
skil á uppruna sínum.
Ingibjörg Jónsdóttir fæddist á
Tunghaga á Völlum 10. mars 1901.
Foreldrar hennar voru þau Jón Pét-
ursson bóndi í Tunghaga á Völlum
og kona hans Jóhanna Halldóra
Stefánsdóttir. Systkini Ingibjargar
voru Sigrún sem fæddist 30. mars
1885 dóttir Jóhönnu og Jóns Bergs-
sonar sem síðar bjó á^Egilsstöðum
á Völlum, Sigrún dó ung. Stefán
Pétur sem dó uppkominn barnlaus,
Kristján í Skuld á Eskifirði, Pétur
Björgvin skósmiður á Akureyri,
Bogi vélstjóri, Halldór skósmiður á
Akureyri, öll eru þau látin. Jón
Pétursson dó 2. mars 1905, þá var
hann 40 ára. Jóhanna varð að hætta
búskap við fráfall Jóns. Elsti sonur-
inn Stefán var þá uppkominn og
varð aðalfýrirvinnan en hans naut
ekki lengi við því hann dó um
tvítugt. Jóhanna hafði einsett sér
að leita ekki á náðir hreppsins, hún
fór í húsmennsku í Þingmúla í
Skriðdal og hafði með sér yngstu
bömin en eldri drengirnir Kristján
og Pétur fóru að vinna fyrir sér
fyrir fermingu. Kristján fór að Karl-
skála við Reyðarfjörð 14 ára
gamall. Það var hans lán og fjöl-
skyldunnar allrar. Á Karlskála bjó
Eiríkur Bjömsson við mikla rausn.
Um hann mátti segja eins og um
Erling Skjálgsson að þeim sem til
hans komu kom hann til nokkurs
þroska. Jóhanna flutti með börnin
á Eskifjörð 1913. Þangað voru þeir
komnir Kristján og Pétur Björgvin,
auk þess á hún til góðra að leita
þar sem var Jón ísleifsson verk-
stjóri og Ragnheiður kona hans, en
Jón Isleifsson og Jón Pétursson
vom systkinasynir. Á Eskifirði átti
Ingibjörg heima allt til þess hún
giftist og fluttist í Vaðbrekku,
þangað fór Jóhanna með henni og
þar lést hún. Jóhanna Halldóra
Stefánsdóttir var fædd 14. mars
1857. Foreldrar hennar vom Stefán
Jónsson frá Grófargerði á Völlum
og Guðrún Símonardóttir frá
Hvammi í Lóni. Þau vom fyrstu
árin í vinnumennsku í Fellum og í
Fljótsdal. 1860 flytja þau í Hall-
ormsstað og þar er Stefán bóndi í
nokkur ár. Frá Hallormsstað fluttu
þau í Strönd á Völlum og þar bjuggu
þau þar til Guðrún lést. Þau áttu
nokkur börn sem öll dóu á barns-
aldri nema Jóhanna og Guðmundur
sem dó um fertugt 1920 þá vinnu-
maður á Hákonarstöðum á Jökuld-
al. Hann kvæntist ekki og átti ekki
böm. Guðrún Símonardóttir dó 21.
nóvember 1872 41 árs. Stefán Jóns-
son hefur hætt búskap eftir dauða
konu sinnar, 1. janúar 1878 deyr
hann og er þá vinnumaður í Tung-
haga sagður vera 52 ára.
Stefán á Strönd var sonur Jóns
bónda í Grófargerði á Völlum
Eiríkssonar bónda á Útnyrðings-
stöðum á Völlum Narfasonar. Móðir
Stefáns á Strönd var Sigríður dótt-'
ir Péturs Gíslasonar bónda á
Víkingsstöðum, en.Pétur var sonur
Gísla bónda á Finnsstöðum í Eiða-
þinghá Nikulássonar af ætt Finn-
boga gamla í Ási í Kelduhverfi.
Guðrún Símonardóttir var dóttir
Símonar Halldórssonar og Ragn-
hildar Ingimundardóttur, þau hófu
búskap í Hvammi í Lóni 1822 og
bjuggu þar til 1840 að þau fluttu
í Klaustursel á Jökuldal. 1843 kem-
ur Símon vinnumaður í Bessastaði
og deyr hann 12. ágúst 1843 48
ára. Símon var sonur Halldórs Þor-
leifssonar sem kallaður var hinn
ríki og bjó í Þórisdal í Lóni.
Ragnhildur Ingimundardóttir var
dóttir Ingimundar Jónssonar sem
um skeið bjó í Hvalnesi í Lóni, en
fluttist með sonum Ásmundar
Helgasonar, þeim Hallgrími og Ind-
riða austur í Skriðdal, en Ingimund-
ur var tengdur þeim bræðrum á
ýmsa vegu, fyrsta kona hans var
Ingibjörg systir Indriða og
Hallgríms og fyrsta kona Indriða á
Borg var Guðrún systir Ingimund-
ar. Móðir Ragnhildar var miðkona
Ingimundar Jónssonar, Sigríður
dóttir Salómons Jónssonar í Hval-
nesi og konu hans Guðrúnar
Konráðsdóttur, Símon og Ragn-
hildur áttu a.m.k. 4 dætur og 1
son. Steinunni sem giftist Jóni Guð-
laugssyni og bjuggu þau á Gnýs-
stöðum í Vopnafjarðarheiði, moðal
barna þeirra var Stefanía síðari
kona Þórðar bónda Þórðarsonar á
Gauksstöðum á Jökuldal, Guðrún
'Símonardóttir var eins og greint
hefur verið hér fyrr kona Stefáns
Jónssonar- á Strönd, Halldóra
Símonardóttir giftist Ólafi Ög-
mundssyni bónda á Tókastöðum í
Eiðaþinghá, meðal barna þeirra var
Tryggvi sem bjó á Víðivöllum í
Fljótsdal. Ingibjörg Símonardóttir
var 1860 vinnukona á Hallormsstað
35 ára. Sigríður Símonardóttir er
1842 vinnukona á Eiríksstöðum á
Jökuldal og fer þá vinnukona í
Víðvallagerði í Fljótsdal. Þann 11.
desember 1852 eignast hún dóttur
með giftum bónda, Sveini Pálssyni
á Bessastöðum í Fljótsdal. Barnið
var Margrét sem síðar varð hús-
freyja í Brekkugerði í Fljótsdal og