Morgunblaðið - 02.02.1991, Blaðsíða 34

.MORGUNBLAÐIÐ LÁUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1991
Minninff:
Þorsteinn Lofts-
son, Haukholtum
Fæddur 13. september 1905
Dáinn 25. janúar 1991
Elsku afi okkar Þorsteinn Lofts-
son, bóndi, Haukholtum, er dáinn.
Eins og ávallt á stundum sem þess-
um koma upp í huga okkar ótal
minningar.
Afi var mikill athafnabóndi og
rak sitt bú af kappi og eljusemi.
~ Hann gekk léttstígur um tún að
vitja ánna á vorin og reið geyst um
fjöll við smölun á haustin. Þannig
minnast hans víst flestir enda voru
fjallaferðirnar, sem hann fór ófáar,
hans líf og yndi. Þannig minnumst
við afa einnig, en við minnumst
hans ekki síður sem huggarans er
þerraði tárin og gerði gott úr hlut-
unum þegar stelpukjánarnir höfðu
farið of geyst við leik eða störf.
Þó búskapurinn ætti allan hug
afa og krafturinn við að koma
áfram störfunum slíkur að fiestum
þótti nóg um, var ávallt rúm fyrir
okkur systur í huga hans. Hann var
ólatur við að hafa okkur með í störf-
** um sínum og miðla af þekkingu
sinni og reynslu. Er inn var komið
tók hann okkur gjarnan á hnéð og
vermdi kalda fingur.
Hann afi kenndi okkur líka fleira,
hann kerlndi okkur að lesa og
reikna, margföldunartöfluna fórum
við oft með saman eins og kvæði.
Við erum þó sammála um að
ánægjulegustu stundir sem við átt-
um með afa voru þegar við kúrðum
fyrir ofan hann og hlustuðum á
hann segja okkur söguna af „Grá-
, manni í Garðshorni". Þá sögu gat
enginn sagt eins vel og afi.
Afi átti myndarlegt bú og hlýlegt
heimili, slíkt skapar enginn maður
einn ekki heldur afi. Amma okkar,
er lést fyrir átta árum, var honum
meira en hægt er að lýsa í orðum
og þau voru ákaflega samhent hjón
í öllu sem þau gerðu. Afi var því
aldrei samur maður eftir að hann
missti ömmu. Kátínan og fjörið er
einkenndi hann alla tíð minnkaði
eftir að hann var orðinn einn. Það
var þó óbrigðult ef hann og Siggi
móðurbróðir okkar settust niður og
rifjuðu upp liðnar fjallferðir, að
gleðiglampi kviknaði í augum afa
og hlýlega brosið hans flæddi yfir
andlitið.
Afi var ánægður með að vita af
„stelpunum sínum“ í búskapnum
og víst er að það veganesti er hann
gaf okkur mun reynast drjúgt við
þau störf.
Um leið og við kveðjum afa vilj-
um við þakka fyrir allt það sem
hann gaf af sér og kenndi okkur.
Þó söknuðurinn sé mikill, þá er það
huggun harmi gegn að afi hefur
nú verið leystur frá þrautum síðustu
vikna og við trúum að það hafi
orðið fagnaðarfundir á öðrum til-
verustigum.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virzt mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(S. Egilsson)
Blessuð sé minning afa.
Ásta og Ella
í dag verður jarðsunginn frá
Hrunakirkju tengdafaðir minn Þor-
steinn Loftsson. Mig langar að
minnast hans með nokkrum örðum.
Steini, eins og hann var ævinlega
kallaður, fæddist á bænum Jötu í
Hrunamannahreppi. Sonur hjón-
anna er þar bjuggu, Kristínar
Magnúsdóttur og Lofts Þorsteins-
sonar. Þau Kristín og Loftur eign-
uðust fimm börn. Þau voru: Magnús
(eldri), bóndi Haukholtum, Þóra,
húsfreyja Sandgerði, Steini,
tengdafaðir minn, Guðrún, bjó
lengst af í Sandgerði, en dvelur nú
í sambýli aldraðra Lönguhlíð 3, ein
þeirra systkina á lífi, og Magnús
(yngri), bílstjóri búsettur í Kópa-
vogi. Vorið 1906 hætta foreldrar
þeirra búskap í Jötu og flytja að
Haukholtum, þá var Steini aðeins
nokkurra mánaða. í Haukholtum
bjó Steini ætíð síðan, utan nokkrar
vertíðir tii sjós á yngri árum.
Þann 23; nóvember 1935 kvænt-
ist Steini Ástbjörgu Oddleifsdóttur
frá Langholtskoti. Þau hófu búskap
í Haukholtum vorið 1936 ásamt
Magnúsi (eldri) bróður Steina. Ásta
og Steini eignuðust tvo syni, þá
Oddleif og Loft, sem nú búa báðir
á föðurleifð sinni.
Við fráfall Steina 'hrannast upp
ótal minningar frá liðlega þijátíu
ára samveru hér í Haukholtum.
Segja má að Steini hafi verið
athafnabóndi af lífi og sál. Hann
var af aldamótakynslóðinni, kyn-
slóðinni er upplifði hvað mestar
framfarir í búskaparháttum og
hann var fljótur að tileinka sér nýj-
ungar þeirrar aldar.
Á fyrstu búskaparárum mínum
og raunar allt fram á síðustu ár,
fórum við Steini oft saman að huga
að lambfénu á vorin. Hann var fját'-
glöggur með afbrigðum og iðulega
gat hann þekkt lamb er var móður-
laust. Þetta voru ánægjulegat'
stundir sem aldrei líða úr minni og
eru mér kærari en flestar þær
stundir er við áttum saman.
Eg minnist Steina einna best á
hestbaki að smala og fór hann þá
stundum geyst. Það var nánast
sama hvaða hross hann sat, öll virt-
ust þau fjörviljug hjá honum. Steini
naut sín best á góðum hesti við
smalamennsku og ijallaferðir enda
fór hann þær margar og þótti lið-
tækur.
Steini var selskapsmaður og þótti
gaman að gera sér glaðan dag í
góðra vina hópi og alltaf fann ég
hvað hann hlakkaði til réttanna á
haustin.
Steini var góðui' húsbóndi en
stundum dálítið kröfuharðui'. Hann
var hamhleypa til allra verka og
ætlaðist til þess sama af öðrum.
Þrátt fyrir það var hann ljúfur og
blíðlyndur við alla, ekki síst börn.
Þess nutu bömin okkar öll er ólust
upp við hlið hans. Þess nutu ekki
síður börn sem komu til sumardval-
ar í Haukholtum. Þau vildu ævin-
lega koma aftur og aftur. Það seg-
ir sína sögu enda voru Ásta og
Steini samtaka í að laða að sér
börn sem aðra. Það þurfti því ekki
að koma á óvart að þegar Steini
hélt upp á áttræðisafmæli sitt sótti
hann heim fjöldi manns jafnt vinir
og ættingjar.
Steini missti mikið er hann missti
Ástu konu sína árið 1983. Áfram
gat hann þó starfað og fylgst með
öllu, allt þar til á síðastliðnu hausti
að heilsu hans tók mjög að hraka.
Hann dvaldi á Sjúkrahúsi Suður-
lands af og til síðan. Þakklát er ég
fyrir að hann gat verið heima með
fólkinu sínu yfir síðustu jólahátíð,
þá var heiisa hans mjög orðin tæp
en ekki datt mér samt í hug að svo
skammt væri eftir.
Eg vil svo þakka Steina mínum
samfylgdina og allt það sem hann
gaf mér.
0, láttu Drottinn þitt ljós mér skína
og sendu frið inn í sálu mín.
0, vertu mér Drottinn í dauða hlíf
ég bið ekki framar um bata og líf.
(Stefán frá Hvítadal)
Guð blessi minningu hans.
Elín Kristmundsdóttir
Á sjálfan bóndadaginn kvaddi
þetta jarðlíf góður vinur, Þorsteinn
Loftsson, bóndi í Haukholtum,
Hrunamannahreppi. Æviárin voru
orðin svo mörg, líkaminn lúinn og
slitinn en hugurinn var sá sami og
fyrr. Kynni okkar urðu ekki fyrr
en á fullorðinsárum beggja. Ég
hafði að vísu heyrt af Þorsteini á
uppvaxtarárunum í Biskupstungum
og allt var það gott eitt.
Aima M. Bergsdótt-
ir, Bakka - Miiming
Fædd 7. júní 1897
5 Dáin 26. janúar 1991
Þann 26. janúar sl. andaðist
amma okkar á öldi'unardeild sjúkra-
hússins á Sauðárkróki.
Anna Margfét Bergsdóttir ólst •
upp að Hofsá í Svarfaðardal og
fluttist síðar í Skagafjörð þar sem
hún giftist Haraldi Jóhannessyni.
Þau hjón bjuggu fyrst á Sólheimum
en fluttu árið 1928 að Frostastöðum
og bjuggu þar í 14 ár. Síðan fluttu
þau til Unastaða í Kolbeinsdal og
að lokum að Bakka í Viðvíkursveit.
b Þeim hjónum varð 5 barna auðið,
þau eru: Bergur, Kjartan) Rögn-
valdur, Margrét og Birgir. Bergur
og Rögnvaldur búa fyrir sunnan,
Margrét á Sleitustöðum, Birgir á
Bakka en Kjartan er nú látinn.
Bamabörnin eru nú 19.
Við kynntumst afa okkar og
ömmu vel þar sem við strákarnir
1r vorum sendir í sveit eins og algengt
var á þessum tíma. Amrpa var mik-
il búkona og var lagin við að halda
fólki til vinnu. Faðir okkar hefur
oft sagt þá sögu að þegar hann var
ungur þá hafi amma einhverju sinni
verið að fara í kaupstað og sagt
við börnin sem heima voru: „Mikið
lifandis ósköp yrði ég hissa ef búið
væri að stinga upp kartöflugarðinn
þegar ég kem heim úr kaupstað."
Um leið og amma var komin úr
augsýn var farið í kartöflugarðinn
og verðlaunin voru líka stórkostleg,
allir fengu heitt kakó og bakaðar
lummur fyrir dugnaðinn. Hún vat'
góður verkstjóri og stjórnaði oft
þannig að enginn tók í raun eftir
en verkin voru framkvæmd eins og
hún vildi hafa þau. Góðar endur-
minningar eigum við frá því þegar
hlustað var með ömmu á útvarp
þvf þegar uppáhaldssöngvar hennar
komu þá söng hún með og dillaði
sér. Hún hafði mikla útgeislun
þannig að allir hrifust með henni.
Þá sjaldan er hún kom til Reykjavík-
ur hafði hún unun af því að fara í
leikhús eða hlusta á góðan söng.
Anna Margrét Bergsdóttir barst
ekki mikið á en hún skilaði sínu.
Blessuð sé hennar minning.
Frosti Bergsson,
Valdimar Bergsson,
Anna Rós Bergsdóttir.
Ég minnist þess hve oft talað var
um það á árum áður hve þau Hauk-
holtasystkin hefðu verið dugleg að
sækja þær samkomur sem í Tung-
unum voru haldnar. Ekki var þó
alauðvelt að komast á milli en oft-
ast var farið gangandi um langan
veg og það jafnt þó yfir óbrúuð
vötn væri að fara. Þessu og mörgu
öðru fræddi Þorsteinn mig á með
sinni stórskemmtilegu frásagnar-
gleði er við aðstæðna vegna urðum
samferða nokkrar vikur á haust-
dögum fyrir fáeinum árum. Þá
kynntist ég mannkostum hans vel
er við ræddum daglega saman og
alltaf kom ég fróðari af hans fundi.
Eiskusemi hans og hjartahiýja
verða mér ávallt minnisstæð.
Hann bjó allan sinn búskap í
Haukholtum ásamt konu sinni, Ástu
Oddleifsdóttur. Þar tók hann við
föðurleifð sinni. Sterkar voru ræt-
urnar til föðurtúnanna sem aldrei
þurfti að slíta. Þeim Ástu og Þor-
steini varð tveggja sona auðið, Odd-
leifs og Lofts sem báðir nú búa í
Haukholtum ásamt fjölskyldum
sínum. Mikil var gæfa hans og gifta
að vera alla tíð samvistum við af-
komendur sína en barnabörnin voru
honum einkar kær. Ekki lá Þor-
steinn heldur á liði sínu gæti hann
veitt sonum sínum hjálparhönd við
búskapinn. Gestrisni í Haukholtum
hefur alla tíð verið mikil, það er
sama hvort komið er að nóttu eða
degi og hvert sem erindið er, öllum
er fagnað enda er fólkið vinmargt
og vinfast.
Þorsteinn var einkar kvikur og
vörpulegur í öllum hreyfingum með-
an heilsan var í lagi. Minnisstæður
er mér dagur einn síðastliðið haust
með honum og hans fólki. Fjórar
kynslóðir voru þar samankomnar
og að fylgjast með þeim kærleika
sem Þorsteinn miðlaði til afkom-
enda sinna var lærdómsríkt.
Hann var bóndi af Guðs náð og
trúði á mátt sinn og megin. Hend-
ing úr ljóði Einars Benediktssonar
er mér ofarlega í huga er ég minn-
ist þessa vinar míns:.
Hver þjóð sem í gæfu og gengi vill búa
á Guð sinn og land sitt skal trúa.
(Einar Benediktsson)
Þorsteinn unni landi sínu mjög
enda er útsýnið frá Haukholtum
víða fagurt. Til suðurs sér í blómleg-
ar sveitir, Langjökull og Jarlhettur
í norðri og ijallahringur fagur í
vestri. Ofáar ferðir mun hann hafa
farið til ijalls á Hreppamannaaf-
rétt. Þeim ferðum lýsti hann fyrir
mér sem hinum bestu skemmtiferð-
um þó ekki hafi þær alltaf verið
auðveldar.
„Það er sannfæring mín að við
eigum eftir að hugsa um dauðann.
Það er ekki annað en sljóleiki eða
vesalmennska að hliðra sér hjá því
að horfast í augu við leyndardóm
sem í senn er svo mikilfenglegur
og okkur svo nákominn. Mér hefur
virst það eittaf hinum fijósömu
íhugunarefnum, sem mannar
manninn, að skoða lífið frá sjónar-
miði dauðans og dauðann frá sjón-
armiði lífsins."
(Sigurður Nordal)
En eitt er víst þó dauðinn sé
óumflýjanlegur og stundum jafnvel
kærkominn eins og nú er hann leys-
ir gamlan mann frá þrautum og
þjáningum þá fylgir honum alltaf
söknuður. Fyrir kynni mín af Þor-
steini frá Haukholtum og hans fólki
er ég óendanlega þakklát. Hann
átti ómældan kærleik að gefa sem
ég rnert flestum dyggðum ofar.
Ég mun alltaf minnast hans er
góðs manns verður getið. Innilegar
samúðarkveðjur í Haukholtabæi.
Kristín Sigurðardóttir,
Haukadal.
Árla morguns þann 25. janúar
sl., barst mér sú frétt að frændi
minn og vinur, Þorsteinn Loftsson
bóndi í Haukholtum, hefði látist þá
fyrr um morguninn. Steini, eins og
hann var oftast kallaður af vinum
sínum, var fæddur í Jötu í Hruna-
mannahreppi þann 23. septémber
1905 og var því orðinn 85 ára gam-
all, þegar kallið kom. Kornungur
fluttist Steini að Haukholtum með
foreldrum sínum og þar óist hann
upp ásamt tveimur bræðrum sínum
og tveimur systrum. Hann fékk
ungur áhuga á bústörfum og öllu
því sem að sveitabúskap sneri.
Hann bjó alla sína tíð í Haukholt-
um, fyrst með föður sínum, síðan
með eldri bróður sínum og síðast
með sonum sínum tveim, sem þar
búa enn. Þann 23. nóvember 1935
kvæntist Steini Ástbjörtu Oddleifs-
dóttur frá Langholtskoti, en hún
er látin fyrir nokkrum árum.
Sem lítill strák'hnokki fór ég til
sumardvalár hjá Ástu og Steina og
urðu þau reyndar sjö sumrin og
einn vetur, sem ég var hjá þeim.
Þá voru búskaparhættir aðrir, en
nú tíðkast til sveita, tæknin rétt
að byija að ryðja sér til t'úms. Þær
mega teljast hreint ótrúlegar allar
þær breytingar sem kynslóðin hans
frænda míns hefur upplifað.
Ég minnist með hlýhug allra
samverustundanna með Steina.
Sérstaklega eru minnisstæðar þær
stundir, þegar hann fræddi um
kennileiti og sagði sögu hinna ýmsu
staða sem um var farið, og seint
líður úr minni ferð inn á afrétt
Hrunamanna, en þar var eins og
hvert fjall, hver hóll, hvert dalverpi
ætti sína sögu. Þar höfðu fjallmenn
lent í erfiðleikum rheð fé eða hross,
eða leitað sér skjóls undan veðrum,
til að snæða nestið sitt. Þar naut
frásagnargleði hans sín, enda
þekkti hann afréttinn vel eftir fjall-
ferðir í áratugi í einar lengstu leitir
á landinu. Sjálfsagt voru allar þess-
ar ferðir erfiðar, og trúlega hafa
oft verið loppnir fingur á mönnum,
þegar lagst var til hvílu ofaní gæru-
skinnspokann í köldu segldúkstjald-
inu og ekki víst að alltaf hafi allur
hrollur verið farinn úr mönnum
þegar lagt var af stað að morgni,
Eg á honum Steina mínum og
Ástu svo margt að þakka. Þann
tíma sem ég var hjá þeim hjónum
í Haukholtum, kenndu þau mér svo
margt, sem ég bý enn að. Jafnvel
nú síðari árin, þegar hann var orð-
in lasburða og þrotinn af kröftum,
gaf hann heilræði sem dugðu ef
erfiðleikar voru uppi. Það var ósköp
notalegt að setjast hjá honum á
loftinu í Haukholtum, rifja upp
gamla tíð og leita svara við spurn-
ingum sem upp komu. Hann fylgd-
ist vel með öllu sínu frændfólki,
mundi ótrúlega vel hagi hvers og
eins og vildi að öllum liði sem best.
Steini hafði gaman af að fara á
hestbak og það var gaman að horfa
á hann á hestbaki, því þrátt fyrir
háan aldur, var hann alltaf jafn
hnarrreistur. Hann smalaði alltaf
heimahagana á haustin þar til sl.
haust, en þá lét hann sér nægja
að fara í Ijárhúsið tii að líta á féð.
Steini var óvenjumikill hugmað-
ur, tók hvern dag snemma og vildi
láta hvert verk ganga sem greiðast
án þess þó að gæði spilltust. Honum
leiddist að þurfa að bíða eftir öðrum
og mikið hefði hann tekið það nærri
sér ef einhver hefði þurft að bíða
eftir honum. Hann brá ekki vana
sínum andlátsdaginn, tók daginn
snemma, annað hefði verið afar
ólíkt honum.
Ég kveð góðan vin minn og
frænda með söknuði, en þakklæti
fyrir samfylgdina.
Kæru vinir í Haukholtum. Við á
Álfhólsveginum sendum ykkur inni-
legar samúðarkveðjur.
Raggi