Morgunblaðið - 29.05.1993, Blaðsíða 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MAÍ 1993
Páll P. Pálsson kvaddi
með glæsilegu verki
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Aukatónleikar Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands, undir stjórn Páls
P. Pálssonar, voru haldnir í Há-
skólabíói sl. fímmtudag. Á efnis-
skránni voru tvö verk, Píanókon-
sert nr. 2, eftir Brahms og sinfón-
ískt söngverk eftir Pál P. Pálsson,
er hann nefnir Ljáðu mér vængi.
Einsöngvari var Rannveig Braga-
dóttir mezzo-sópran og Markus
Schirmer píanóleikari.
Píanókonsert nr. 2 eftir
Brahms er mikið skáidverk og
erfitt í flutningi. Markus Schirmer
fór mjúkum höndum um það og
lék píanissimo, þar sem stóð í
raddskránni og er siíkt ekki al-
gengt hjá einleikurum. Á móti
fínlegum og fallega útfærðum leik
hans, vantaði þá hvellskerpu og
þungbúna kraft, sem einkennir
Tónleikagestir hylltu Pál P. Pálsson fyrir vel unnin störf og afburða gott tónverk.
einfarann Johannes Brahms.
Hljómsveitin lék vel, undir ör-
uggri stjórn Páls og bjómstraði
leikur hennar í frábærum selló-
einleik Bryndísar Höllu Gylfadótt-
ur í þriðja sæti verksins.
Ljáðu mér vængi eftir Pál P.
Pálsson er glæsilegt verk, vel
unnið og var frábærlega vel flutt
af Rannveigu Bragadóttur. Efnið
var byggt á sex ljóðum og hefst
á Grágæsamóðir ljáðu mér vængi,
þulunni góðu eftir Huldu, en síðan
kemur Ijóðið, Svanir fljúga hratt
til heiða, eftir Stefán frá Hvítad-
al. Fjögur þýsk ljóð fylgja á eftir
og þar er að finna bergmál styrj-
alda, þyrnum vafðar rústir og
söknuð. Páll vefur um þennan
texta áhrifamikinn tónbálk, sem
var einstaklega vel útfærður í
ljóðinu Austurvígstöðvamar.
Þjóðvísan Draussen im weiten
Krieg er sérkennilega útfærð hjá
Páli, ekta þjóðvísa og var einstak-
lega vel flutt af Rannveigu.
Með þessum tónleikum kveður
Páll P. Pálsson tónleikagesti Sin-
fóníuhljómsveitar íslands, eftur
rúmlega fjörutíu ára viðvist á
stjórnandapallinum og á hann inni
hjá hlustendum digran sjóð þakk-
lætis fyrir framlag sitt sem lista-
maður. Tónleikagestir þökkuðu
fyrir með því að rísa úr sætum
og hylla Pál fyrir vel unnin störf
og afburða gott tónverk.
Orgeltónleikar Hans Dieter Möllers
Innblástur úr orgelinu
„FORVITNI varðar mig miklu,“ segir organistinn Hans Dieter
Möller sem hingað er kominn til tónleikahalds á kirkjulistahátíð.
„Hún er andstæða deyfðar og heimsku og hvetur til að leita á
ný mið. Forvitni flytjanda tónlistar og hlustanda. Ég er alltaf
að leita að músík sem er mér ókunn og finnst stundum sem ég
hafi himinn höndum tekið. Það er líka dýrmætt að leika verk
sem áheyrendur þekkja ekki fyrir og afskaplega miklu einfald-
ara á íslandi en sunnar í Evrópu. En jafnvel í stærstu borgum
álfunnar er hægt að koma á óvart aftur og aftur með nýrri tón-
list, hvort sem hún er kompóneruð örfáum dögum eða árhundruð-
um fyrr. Við heyrum svo mikið eftir karla eins og Bach, það er
hollt að fá stundum aðra tóna, að meisturunum ólöstuðum.“
Kramhúsið
Senur úr
Máfinum
LEIKLISTARHÓPURINN
„Leyndir draumar" sýnir af-
rakstur vetrarvinnu sinnar í
Kramhúsinu í kvöld, laugardag-
inn 29. maí, kl. 21.00, og nefnist
sýningin „Um þrána“.
Hópurinn hefur verið á tveimur
námskeiðum í vetur undir stjórn
Hlínar Agnarsdóttur, leikstjóra,
og unnið með leikritið Máfinn eft-
ir Anton Tsjekhov. Hópurinn mun
sýna nokkrar senur úr Máfinum
við hrífandi næturljóð Chopins.
Þátttakendur eru úr öllum stéttum
þjóðfélagsins og eru allir komnir
yfir 25 ára aldur. Þeir sýna nú í
fyrsta sinn opinberlega brot af sín-
Anton Tsjekhov.
um „leyndu draumum." Aðgangur
er öllum opinn á meðan húsrúm
leyfir.
Möller ákvað að spila spænsk
orgelverk og spuna á mánudaginn.
Konsertinn er annar í röð fimm
orgeltónleika í Hallgrímskirkju í
vikunni og hefst klukkan 20.30.
Hann segist vissulega eiga sér
uppáhaldsár í orgelverkum. Tón-
list barrokktímans, bæði í Frakk-
landi og á Spáni, eigi sterk ítök í
honum. „Mér þykir líka vænt um
sumt úr frönsku rómantíkinni,"
segir Möller íbygginn yfir játning-
unni, „en ætla að láta vin minn
Daniel Roth um hana á þriðjudags-
tónleikunum. Og frönsk samtíma-
verk finnst mér mörg stórkostleg."
Roth hefur oft komið til Islands
og var hér síðast vegna víglsutón-
leika orgelsins í Hallgrímskirkju í
desember. Þá lék hann mjög
blandaða tónlist, en heldur sig nú
við eina og ákveðna stefnu. Hann
gefur þó lítið fyrir einstrengings-
hátt og kveðst til dæmis ekki
fylgja hreinstefnumönnum um
orgel.
„Til er sú tíska að orgel eigi
að vera í einum anda og ekki
blendingur úr ýmsum áttum,“ seg-
ir hann. „Að Bach eigi helst aðeins
að spila á orgel eins og þau voru
á 17. öldinni og þannig komi
gömlu góðu tímarnir aftur.
Kannski voru þeir ekkert alltof
góðir. Orgel sem nú eru smíðuð
gefa möguleika sem áður voru
órafjarri, tæknin bætir hefðina.
Góðir orgelsmiðir eins og Klais,
sem smíðaði hljóðfærið í Hall-
grímskirkju, geta sameinað þætti
ólíkra tímabila og það er mikils
virði fyrir tónlistarunnendur á ís-
landi. Hér geturðu ekki farið í eina
kirkju og heyrt barokkmúsík og
aðra til að hlusta á flutning nú-
tímaverks á orgelið. Ég held að
smíði þessa orgels hafi tekist vel,
það hefur einkenni franskrar 19.
aldar rómantíkur, þýska barokks-
ins og vott af spænskum áhrifum
með láréttum trompetum. Menn
heyra hvað það getur á tónleikum
næstu daga.“
Möller er þreyttur eftir langan
dag við orgelið og hugsar sig um
áður en hann bætir því við að lík-
lega sé þessi samþætting ólíkra
eiginleika einkenni okkar tíma.
En í raun þoli góð tónlist ýmiskon-
ar hljóðfæri og tóngerðir.
Á tónleikum Möllers leitar hann
fyrst í kistur 17. aldar tónskálda
á Spáni og heldur áfram allt fram
til dagsins í dag þar sem hann
endar á eigin spuna. Það er hvíta-
sunnuhugleiðing um sekvensíuna,
það sem síðar kemur, spil hans
um laglínur kaþólskrar messu.
Hann segir áhrif franskra orgel-
verka nútímans sterk í þessum
spuna. ’Eg heillast af krafti hug-
mynda í trúnni, þær séu fijór jarð-
vegur orgelleiks af fingrum fram.
Minnstu skiptir hvort ég trúi sjálf-
ur á bókstafinn, innblásturinn
kemur úr orgelinu.S
Þ.Þ
Grísk myndriss
Riss frá Eyju Heilags Loðvíks í Parísarborg.
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Það er ekki á hverjum degi
sem grískir myndlistarmenn
sækja okkur heim, hvað þá að
þeir haldi sýningar hér í borg.
En það hefur þó gerst, að
grísk listakona, Theano Sundby
að nafni, sem er gift Norðmanni
og búsett í Osló, sýnir teikningar
og vatnslitamyndir í FÍM-salnum
í Garðastræti 6, og stendur sýn-
ingin til sunnudagskvölds 30.
maí.
Theano er fædd í Hellas 1928
og er föðurnafn hennar Tsiovari-
dis en móðurnafnið Tzieropolou
svo það má öllum vera ljóst að
hún er ósvikinn Grikki. Nám
stundaði hún í fagurlistaskólan-
um í Aþenu 1950-51, en síðan
og fram til 1956 í fagurlistaskó-
lanum í París hjá Jean Souv-
erbie, auk þess að sækja vinnu-
stofu hins þekkta málara André
Lhote, sem lengi hélt einkaskóla.
Listakonan hefur víða lagt
land undir fót og dvalist í lengri
og skemmri tíma í París, Kaup-
mannahöfn, London, Kypros,
Feneyjum, Fiórenz og Vínar-
borg, auk þess að leita uppi
æskustöðvarnar í Hellas. Einnig
hefur hún sótt Sovétríkin heim
í tvígang.
Þessi upptalning er sett fram
hér vegna þess, að sjá má á
myndverkum gerandans að lista-
konan hefur víða komið við og
sótt áhrif til margra átta, auk
þess hefur hún sýnt á ýmsum
þessara staða og nokkrum sinn-
um vestan hafs og þá einkum í
New York og Chicago.
Það sem helst einkennir þessa
sýningu eru létt myndriss, sem
gerð eru við ýmis tækifæri og
þá helst á staðnum, ásamt viss-
um innileika í útfærslu. Hér er
það frásagnargleðin sem ræður
ríkjum frekar en að kafað sé
djúpt í myndefnið og unnið úr
því. Myndirnar eru þannig yfir-
leitt á rissstiginu og það er bæði
styrkur þeirra og veruleiki.
Styrkur vegna þess að þær tjá
artistíska kennd, en veikleiki
vegna þess að myndefnið er ekki
krufið til hlítar að segja má.
Það er þó ósjaldan viss yndis-
þokki samfara slíkum vinnu-
brögðum og þau eru iðkuð mark-
visst af fjölda listamanna, sem
jafnvel forðast að kafa of djúpt
í lögmál myndlistarinnar. Fyrir
þeim skiptir mestu að grípa
ferskleika augnabliksins, koma
fyrstu áhrifunum sjónreynslunn-
ar umbúðalaust til skila á mynd-
flötinn.
Hér er þannig ekki önnur
heimspeki á ferð, en sem mark-
ast af kenndum gerandans fyrir
því sem hann hefur í sjónmáli
hveiju sinni, og það er fyrir
margar sakir alveg nóg.
Það voru og einmitt myndir,
sem eru létt og leikandi unnar,
sem staldrað var helst við á sýn-
ingunni, eins og t.d. nr. 6 „Rósal-
árviður“ (6), „Skógur minning-
anna“ (8) og „Bogalínur og
hrynjandi ljóssins" (10).
Það má merkja uppruna lista-
mannsins á sumum myndanna
og hann kemur greinilegast fram
í skreytikenndum léttleika og
suðrænum geðblæ.
Það verður að telja ljóður á
sýningunni að flest nöfnin eru á
frönsku og skil ég ekki hvers
vegna og því leyfði ég mér að
þýða heiti myndanna sem ég
vitna til og vona að ég hafi kom-
ist nokkurn veginn skammar-
laust frá því.