Austri - 12.05.1917, Blaðsíða 1

15. tbl.
Ritnefnd: Jón Jónsson d Huanná, Karl Finnbogason, Sveinn Ólafsson í Firði. Ábyrgðarm. Jón Tónxasson.
Prentsm. Austra. || Seyðisfirði, 12. mai 1917. || Talsími 18 b.
XXVII. ár
Alía Laval sbiivindaii.
Nærri 2,000,000 vélar seldar. Yfir 1000 fyrstu verðlaun og sein-
ast ,Grand Príx“ á heiniHsýningunni í San Fransisco, er besta
sönnun fyrir að Alfa Lnval er bezta skilvindan.
Aðalumboðsmaður fyrir ísland
II. Benediktsson,
Reykjavík
Smnefnl „GEYSIR“. Símar 8 og 284.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ ♦♦♦♦♦
k u s t r L
Dýrtíðin fer dagversnandi, og
ekki sést rofa úr hennienn. Blöð-
unum er hún banvæn engu síður
en öðru, sem menskir menn hafa
nú með höndum.
Síðan dýrtíðin hófst hefir papp-
írsverð fjórfaldast og prentunar-
kostnaður tvöfaldast. Enginn veit
nema þessir kostnaðarliðir aukist
og marfaldist enn. Horfur á að svo
verði.
Á hinn böginn hefir einn aðal-
tekjuliður blaðanna rírnað mjög:
auglýsingatekjurnar. Veldur því
hin afskaplega samgöngu- og verzl-
unarteppa. Litið til að auglýsa og
verzlunin heft með öllum hætti.
011um má því vera það Ijóst,
að örðugleikar á útgáfu blaða sæta
ödæmum. Pau geta ails ekki kom-
ið út með saina hœtti og áðnr.
Hvað er til ráða?
Þrír kostir eru fyrir hendi, og
enginn göður:
1. Að liœkka verð blaðanna.
2. Að minka útgáfnkostnaðinn.
3. Að minka utgáfukostnaðinn og
hœkka verðið.
Nú verður útgáfukostnaðurinn
ekki minkaður nema með þvi að
smœkka blaðið. spara ritstjóralaun
eða hvoittveggja, 'því hvorki er
auðið að lækka verð á pappír né
prentun sem stendur.
Reykvíkingar hafa valið þann
kostinn að hækka verðið. Lögrétta
t. d. úr 5 kr. upp í 7,50 kr.
Austri tekur annan kostinn. Út-
gefendur hans hafa ákveðið að
hækka ekki verðið en spara rit-
stjóra«ostnaðinn. Auðvitað verður
þá að leysa starfið af hendi fyrir
ekki neitt, og jafna því á íleiri
liendur
Breyting sú, sem blað þetta ber
með sér að gerð hefir verið, er
því hrein og bein dýrtíðarráðstöf-
un, gerð í þeim tilgangi að spara
kaupendum fé, þegar mestu skiftir
að spara, en halda pó lifandi
íjórðungsblaði Austurlands.
Þótt Sigurður Baldvinsson láti
af ritstjórn nú, mun hann fram-
vegis styðja blaðið með ráðum og
dáð, jafnvel þótt hann fjarlægist.
Er það gleðiefni vinum lians hér
austanlands og hverjum þeim, sem
kann að meta og viðurkenna fulla
einurð hans og óbilandi trygð við
áhugamál sín.
Austri þalckar honum af heilum
huga fyrir það sem hann hefir
fyrir hann gert til þessa og legg-
ur það óhræddur í dóm óhlut-
drægrar og réttsýnnar framtíðar.
Fóðurbætir.
Piskæti, vothey.
Eitt af því, sein þrengt hefir
kostum margra í dýrtíðinni, er
skortur á fóðurbæti handa kúm
og öðrum gripum, einkum við
sjó, þar sem venja hefir verið að
nota rúgmjöl og mais. Útlendar
fóðurtegundir eru ekki aðeins orðn-
ar ókaupandi vegna verðhækkun-
ar, þær eru einnig orðnar ófáan-
legar vegna skorts aðílutninga.
Þessvegna ber brýna nauðsyn til
að leita ráða við hættunni, sem
af þessu getur leitt, en hún er
tvennskonar: Fyrst og fremst sú,
að hjálpargripirnir, kýrnar, geta
án fóðurbæíis orðið gagnslitlir að
vetri, ef töður verkast illa, — jafn-
vel hvort sem er —, en í öðru
lagi verður nú eigi fénaði bjargað
í vorharðindum eða ormaplágu
með korngjöf, svo sem tíðkast
hefir.
Að sjálfsögðu verða »búfræðing-
ar« bæja og kaupstaða fljótir með
þau ráðin, að bændur verði að setja
skynsamlega á heyin. Það er auð-
vitað gullvægt heilræði, en oft
fremur fátæklegt og innan tómt,
þegar það kemur frá þeim, sem
alla reynslu skortir í sveitabúskap.
Orsakirnar sönnu til fóðurskorts
og gagnleysis gripa í vondum vor-
um eru tíðast eigi taldar, en litið
lauslega á yfirborðið. Þær eiga
djúpar rætur í landsháttum og
aldagamalli venju, sem vissulega
er hægara um að tala, en úr að
bæla. Eg tel þessar fjórar þær
helzíu:
1. Almenn fáíækt, þröngur hag-
ur alls fjöldans í sveitum, sem
knýr bændur til að tefla nokkuð
á tvær hættur og hafa gripi svo
mai ga, að búin standist útgjöld og
firrist skuldir.
2. Liðskortur í sveitum um hey-
annir, óslétt, rýr og. ekki véltæk
slægjulond.
3. Fóðurspjöll, sem þráfaldlega
stafa af óhagstæðri veðráttu um
heyannir.
4. Ormaplágan og önnur sýking
fénaðarins, sem sumpart stafar af
skemdu fóðri, en sumpart af mið-
ur þektum orsökum, og ætíð
heimta fóðurauka og fóðurbæti, ef
vel á að fara.
Eg ætla niér ekki þá dul, að
kenna einhlýt ráð við þessum
meinum. Þau eru þess eðlis að
vaxandi menning tímans verður
smámsaman að lækna þau. En
út af ástandinu, sem yfir vofir og
fóðurbætisskortinum, vil eg benda
á tvær leiðir til að afla föðurbætis
auk rófnaræktar, sem sjálfsagt er
að leggja kapp á, ef ekki verður
hafíssvor.
Önnur er hagnýting og hirðing
fiskiúrgangs, hryggja, hausa o. s.
frv., alls sem fáanlegt er fyrir og
eftir maðkatið, svo sem áður tíðk-
aðist og oft varð að góðu liðí. Það
ætti i sjávarsveitum að geta orðið
ígildi talsverðra kornkaupa til
gripeldis.
Hin leiðin — og hún er jafn-
sjálfsögð til sjávar og sveita — er
votheysgerð eða súrheysverkun.
Fóðurverkun þessi er ennþá svo
óahnenn, að óttast má tortryggni
margra við hana. Þessvegna vil
eg með fáum orðum skýra frá
reynslu minni og aðferð og þætti
mér vel íarið, ef það yki öðrum
áræði til að taka upp þessa ágætu
fóðurverkun.
Nærfelt 40 ár eru liðin síðan eg
fyrst heyrði getið um heyverkun
þessa. Hygg ég að fyrsta ritgerðin,
sem eg las um hana, hafi verið
eftir Torfa sál. Bjarnason í Ólafs-
dal. Við og við hefir síðan verið
um hana skráð margt i blöðum
og tímaritum, einkum Búnaðar-
ritinu og Frey. En þrátt fyrir all-
ar súrheysprédikanii- hefir svo far-
ið fyrir mér og flestum Austfirð-
ingum, að ekkert hefir orðið úr
súrheysgerðinni, svo brýnt sem
tilefnið hefir þó verð i þurkleys-
um undanfarinna sumra. — Mér
er eigi kunnugt um súrheysgerð
nema á tveim stöðum hér í sýslu,
á Eiðum og í Eydölum. Fordæm-
in hafa verið fá og eigi hvatt til
eftirbreytni.
Sagah um þessa heyverkun er
reyndar lík í öðrum landshlutum;
þó er súrheysgerð miklu tíðari
sunnanlands og vestan en hér, og
stöku menn hafa þar súrsað hey
með ágætum árangri um mörg ár.
Einn þeirra er Halldór Vilhjálms-
son skólastjöri á Hvanneyri og
hefir hann í sérprentuðum bækl-
ingi, sem út kom 1916, lýst ítar-
lega aðferð sinni og öðrum ný-
tízkuaðferðum við súrheysverkun
og sælheys.
Bæklingur þessi er skrifaður með
því spriklandi fjöri og tröllatrú á
ágæli súrheysverkunar, að eg —
sem hafði verið að hugsa mig um
tilraunina í mörg ár og aldrei virzt
annirnar .leyfa mérþetta »leikfang«
— varð nú heillaður af fortölum
Halldórs og hóf verkið að loknum
lestri ritsins. Efablandinn var eg
að vísu, en mér fanst það bót í
máli, að geta lesið Halldóri pist-
ilinn og kent honun^ um, ef öll
færi tilraunin í skötulíki. En aldrei
þurfti að gripa til buslubænar yfir
Halldóri; tilraunin tökst svo vel,
að eg tel mig aldrei hafa unnið
þarfara voryrkjuverk en að byggja
súrheystöttina næstliðið vor.
Eg réðist í gamla bæjarrúst, þeg-
ar jörð var aö mestu þýð orðin,
og gróf 4 álna djúpa grvfju og