Norðurland - 02.09.1911, Blaðsíða 3

139
Nl
Hreinsunarhátíð
Guðlaugs Guðmundssonar.
Af eðlilegum ástæðum hefir heima-
stjórnarmönnum gengið nokkuð örð-
ugt að koma sér saman um, hvern
þeir ættu að hafa í framboði til þing-
mensku í haust, hér á Akureyri. Reynd-
ar voru nógir fáanlegir, en einhverir
verulegir gallar þóttu vera á þeim öll-
um, og því veitti forsprökkunum örð-
ugt að verða sammáia um nokkurn
þeirra.
Loks vaið það þó að ráði, að bæj-
arfógeti Guðlaugur Guðmundsson yrði
fyrir valinu. En nokkur vandi þótti á,
hvernig ætti að bjóða hann fram.
Reyndar hafði hann verið trúr og
dyggur í mörg ár, en þetta var gam-
all templar, og hafði flutt aðflutnings-
bannlögin inn í þingið. Rað varð þó
að hreinsa hann af þeirri dauðasynd
og hann varð að játa synd sína og
biðja fyrirgefningar. En að halda þá
veizlu, og hafa þar nóg af Faaborgar-
vínum og Hansaöli og öðru góðgæti.
Rað gat þó verið hættulegt. Ö1 er
innri maður, svo þá hefði ef til vill
einhver hinna farið að bjóða sig fram.
Og fleira gat þar orðið til vandræða.
Eftir langar »umþenkingar« þótti væn-
legast að halda fund. Samt í guðs
bænum ekki flokksfund. Þar gat orð-
ið rifrildi. Því var afráðið að kalla
fundinn almennan kjósendafund og
láta heimastjórnarfélagið bjóðr. bæjar-
búum upp á, að velja heimastjórnar-
mann til framboðs fyrir bæinn. Pó
það væri ekki mjög smekklegt, var það
þó talið vænlegast eftir atvikum. Gekk
svo fundarboð um bæinn og var hleg-
ið dátt að, því allir vissu hvað til
stóð.
Svo fór að fundur þessi varð næsta
fámennur. Mættu þar, að sögn, rúm-
ir 40 kjósendur og nokkrir áheyrend-
ur. Voru það flest heimastjórnarmenn,
en þó fáeinir sjálfstæðistnenn, sem
höfðu búist við að þarna yrði eitt-
hvert »grín«. Langflestir sjálfstæðis-
menn þóttust ekkert erindi eiga á sam-
komuna, fremur en á barnsskírnir ein-
stakra manna. Var skólameistarinn sett-
ur í öndvegi, en Guðlaugur bað sér
hljóðs og hélt lauga ræðu og hjart-
næma, afneitaði bannlögunum og öll-
um þeirra verkunum og lofaði að vera
trúr í vistinni, ef þeir vildu kjósa sig.
Eitthvað þurfti Hannes Hafstein svo
að dusta hann til, ert fór þó að öllu
gætilega eins og við átti. Veitti hann
honum þá fyrirgefnitrgu fyrri synda og
skírði hann til réttrar trúar, á sjáifan
sig. Að athöfninni lokitrni höfðu sum-
ir sagt: amen, en þó heldur lágt.
Einar á Stokkahlöðum og Pétur danne-
brogsmaður voru skírnarvottar.
X
Silfurbrúðkaup
sitt héldu Jóh. Christensen kaup-
maður og frú hans 28. f. m. Hafa þau
bæði verið einkar vinsæl af bæjarbú-
um, enda fánar á stöng þann dag
víðsvegar um bæinn.
Ólat'ur Björnsson
ritstjóri ísafoldar var hér á ferð
með Austra 29. f. m.
Hannes Hafstein
bankastjóri tók sér far með Austra
til Reykjavíkur.
Eftirmæii.
27. f. in. andaðist óðalsbóndi Jón Arason
é Þverá, á sjúkrahúsinu á Akureyri eflir 4
daga þunga legu.
Jón sál. var fæddur í Víðirgerði í Eyja-
firði 3. jan. 1863. En vorið 1882 fluttist
hann ineð foreldrum sínum, Ara Jónssyni
og Rósu Bjarnadóttur, góðum hjónum og
greindum, að Þverá á Staðarbygð. Vann
svo að búi foreldra sinna til vorsins 1897,
sem á þeim árum blómgaðist prýðilega, og
mun Jón sál. hafa átt góðan hlut að því.
Vorið 1897 gekk hann að eiga Önnu
Magnúsdóttur frá Kálfsskinni á Árskógs-
strönd og tóku /rau þá við jörð og búi að
Þverá; hafa þau búið þar síðan sæmdar-
búi. Börn þeirra eru 4 og öll á lífi, vel
gefin og mannvænleg. Jón sál. var með
fremstu bændum í þessu héraði fyrir margra
hluta sakir. Hann var ötull og góður bú-
maður, bygði upþ bæ sinn prýðilega, pen-
ingshús og heyhlöður, svo heimili hans var
orðið - og verður lengi - eitt hið snotr-
asta til að sjá og að að koma. Hann slétt-
aði mikið í túni og færði það út og rækt-
aði vel, enda lét sér annara urn góða nteð-
ferð áburðarins en alment gerist. Tún engjar
og haga jarðarinnar var hann að mestu
búinn að girða.
Heimili sínu var hann að öllu leyti sem
bezt getur verið, og meira en kraftar Ieyfðu,
því heilsan var langt frá því að vera traust
síðustu árin. Sveitarfélagi sínu var hann einn
hinn þarfasti stuðningsmaður, því auk þess
sem hann var jafnan með hæstu gjaldendum
til sveitasjóðs, studdi hann líka þau félög
sem hér voru og eru og miða eiga til fram-
fara og hagsmuna fyrir hreppinn. Hann var
þar allur og óskiftur, trúr og tryggur sem
annarsstaðar-, því hann vildi ekki hálfleik
eða yfirdrepskap í neinu.
Við opinber störf fékst Jón sál. fremur
lítið, og var það eigi, að hann væri ekki
þess um kominn sem ýmsir aðrir, er við
það fást, heldur hitt að maðurinn var fá-
skiflinn að eðlisfari, frá því bitinn að trana
sér fram, en lét lítið á sér bera á mann-
fundum, en þar verða þeir /nenn oft fyrir
kosningu til opinberra starfa, sein hæst
gjalla, þótt eigi séu þeir menn mætari en
hinir, sem hægar fara. Hann var í hrepps-
nefnd Öngulsstaðahrepps eitt kjörbil og var
talinn mjög tillögugóður. Organisti við
Munkaþverárkirkju og Kaupangskirkju var
hann í mörg ár og fórst það starf vel, að
dómi þeirra er á það þektu.
Það má með sanni segja, að það er mjög
þungbær skaði að þessu mannsláti, ekki
einungis fyrir heimili hans, konu hans og
börn, vini og vandamenn, sem eðlilega
verður þó sorgin sárust, heldur einnig fyrir
sveitina í heild sinni, þar sem hún á á bak
að sjá einum sínum bezta manni í orðsins
fylsta skilningi. En öllum er það sameigin-
leg raunabót að vita það, „að lengi lifir
mannorð mætt þótt ntaðurinn deyi."
/<7. 11. Benjamínsson.
Símataxtar
til útlanda lækka að mun um næstu 1
áramót. Milli íslands og Englands eða
Danmerkur á þá að greiða fyrir orðið
45 aura en 25 milli íslands og Fær-
eyja.
Rausnarles sriöf.
M. Lund, sem verið hefir lyfsali
í Reykjavík nokkur ár, er nú fluttur
þaðan alfarinn til Danmerkur. Græddi
hann hér stórfé á lyfjabúðinni, eins
og flestir þeir Danir er hana hafa átt.
— Aður en hann fór héðan gaf hann
2000 kr. til »Sjúkrasjóðs hins íslenzka
kvenfélags* og 500 kr. til félagsins
»Hringurinn« í Reykjavík,
Háskólaembœttin.
ísafold skýrir svo frá 19. f. m.
»Hinn 10. ágúst var lokið umsókn-
arfrestinum um háskólaembættin.
Sérlega »gírugir« virðast menn eigi
hafa verið í þau hin útvöldu epli Mfn-
ervu.
Lagadeildarcmbœttin hafa engir sótt
um aðrir en kennarar lagaskólans, sem
fyrir eru, þeir Lárus Bjarnason, Einar
Arnórsson og Jón Kristjánsson — hvað
sem veldur. Eru þeir því sjálfkjörnir.
Guðfrœðisdeildarembœttin .Prófessors-
embættin 2 hafa hinir settu prófess-
orar Jón Helgason og Haraldur Níels-
son sótt um, og eru því sjálfkjörnir.
En docents-embættinu, sem Eiríkur
Briem var settur í, vill enginn Iíta
við, hvorki hann né aðrir.
Lœknadeildarprófessorar. Um þau 2
embætti sækja aðeins Guðm. Magnús-
son og Guðm. Hannesson; þeir því
sjálfsagðir og leiðir af því, að læknis-
embættið í Reykjavíkurhéraði losnar í
haust.
Norrœnuprófessor settur er B. M.
Ólsen. En um það embætti hefir eng-
inn sótt. Þó telur embættismanna-
málgagnið líklegt, að B. M. Ó. muni
»taka við því«. En ekki hefir hann
sótt, — eins o‘g að honum sé lítill
akkur í því.
Docentsembættið í fslenzkri sögu
og bókmentum keppa þeir um, Hann-
es Þorsteinsson og Jón sagnfræðing-
ur. Stjórnin setti í það starf Hanues
Þorsteinsson. En ráðherra hafði tekið
það skýrt fram, að setningin leiddi
ekki af sér skipun og mun það hafa
þar sérstaklega átt við þessa sýslan-
ina. En hvaða mannsbarn á landinu
mundi vera í vafa um, hvor umsæk-
enda þessara ætti fremur að hljóta
sögukennarastarfið.
Heimspekisprófessorar vilja þeir verða
báðir Ágúst Bjarnason og Guðm. Finn-
bogason. Báðir kváðu þeir vera að
erfiða á sig doktorshatt. — Bezt að
gera einn prófessor úr báðum, ef hægt
væri.
X
Nýr banki i ReyKjavík.
Nítjánda I. m. stolnsetti herra kon-
súll Ditlev Thomsen nýjan banka í
Reykjavik. Hefir hann í sumar selt
nokkuð af húseignum sínum þar í
borginni fyrir 132 þús. kr. og á að
verja því fé að einhverju leyti til
bankareksturs. En aðalrekstursféð
kvað eiga að fá með sölu hlutabréfa
erlendis og einhverjar vonir um að
það fé fáist. Bankinn nefnist »Reykja-
vík.urbankinn«.
Á banki þessi að fást við þau banka-
störf »er snerta verzlun, iðnað og
fiskiveiðar, kaup Og sölu á fasteignum,
verðbréfum og öðrum eignum, inn-
heimtu á kröfum, endurskoðun við-
skiftabóka, upplýsingar um viðskifts-
atvinnu og önnur bankastörf eftir at-
vikum.«
Vonandi að fyrirtækinu farnist vel,
nóg við peninga að gera í þessu landi,
ef vel og gætilega er á haldið.
Réttarhöld
eru nú mjög tíð á Siglufirði út af
Óspektum drukkinna Norðmanna. Við
þau réttarhöld hefir það orðið uppfýst,
að Norðmennirnir kaupa áfengið sem
þeir fylla sig í hjá óleyfilegum vín-
sölum þar á staðnum.
Erlend tíðindi.
Höfn, 17. ág. 1911.
Enska þingið. Loks er »veto«-málið
til lykta leitt. .Sá atburður skeði 10.
ág., að frv. um afnám neitunarvalds
efri málstofunnar var samþykt í efri
málstofunni með 131 atkv. gegn
114. Hafði það áður verið samþykt
í neðri málstofunni, og er því málið
afgreitt frá þinginu.
Baráttan t efri málstofunni var löng
og hörð; konungur var reiðubúinn að
tilnefna nýja lávarða, ef frv. félli, en
þess gerðist ekki þörf. Halsbury
lávarður barðist af öllu afli gegn frv.
og fylgdu honum ýmsir merkir menn
að málum, svo sem Halifax lávarður,
hertoginn af Norfolk o. fl. En þeir
gætnari meðal lávarðanna sáu, að til
vandræða horfði, ef þeir spyrntu leng-
ur á móti og greiddu því atkv. með
frumvarpinu.
Þetta er sú stærsta breyting á stjórn-
arlögum Englands, er orðið hefir síðan
árið 1832; þá var efri málstofan svift
þeim réttindum að ráða því, hvernig
kosið væri til neðri málstofunnar, og
nú getur hún ckki lengur sett sig á
móti vilja neðri málstofunnar.
Næst þessu máli mun stjórnarflokk-
urinn taka fyrir önnur mikilsverð mál,
frv. um dagpeninga þingmanna, sjálf-
'stjórn ^home rule) íra og annara lands-
hluta Bretlands; ekki er heldur ómögu-
legt, að konur fái kosningarrétt áður
langt um líður, því að enn eru fjögur
ár eftir þangað til aftur verður kosið
til neðri málstofunnar.
Verkfall um alt England. Verkfall
stendur yfir á Englandi um þessar
mundir. Byrjaði það með því, að dag
einn í London lögðu 100,000 manns
niður vinnu; var ómögulegt að skipa
matvælum upp og urðu skipin að bíða
með vörurnar. Leit ekki út fyrir ann-
að, en að hallæri mundi vofa yfir
miljónabænum, ef þessu héldi áfram í
nokkra daga. Stjórnin hafði reyndar
gert ráðstafanir til að láta hermenn
afferma skipin og kotna vörunum á
sölutorgin, en útlitið var þó mjög í-
skyggilegt. Loks komust sættir á með
vinnuveitendum og vinnuþiggjendum;
fengu þeir launin hækkuð um 25% og
10 tíma vinnutfma í stað 12 áður.
í Liverpool og Manchester lögðu
um sama leyti verksmiðjuþjónar niður
vinnu; urðu baðmullarverksmiðjurnar
í Manchester um tínia að hætta að
starfa. Nú gerðu járnbrautarþjónar slfkt
hið sama í fleiri borgum Englands og
sporvagnaþjónar f Glasgow lögðu nið-
ur vinnuna. í Liverpool varð geysi-
uppþot; lenti í bardaga með lögreglu-
liðinu, er varð að beita vopnum við
verkfallsmenn; særðust margir í viður-
eign þeirri. Járnbrautarþjónar í fleiri
bæjum kröfðust endurbóta á kjörum
stnum, en því var neitað; breiddist
hreyfing þessi nú út um alt England,
og er það síðast þaðan að frétta, að
járnbrautarþjónar um alt England hafa
hótað að hætta vinnu í 24 tíma, ef
allar kröfur þeirra verða ekki uppfyltar.
Fejlberg, þjóðmenjafræðingur dansk-
ur, nafnkunnur, er margir íslendingar
kannast við, varð nýlega 80 ára. Er
hátíðarit gefið út í tilefni þess og rita
í það þjóðmenjafræðingar danskir,
norskir, sænskir, finskir og fslenzkir
(B. M. Ólsen.)
Sund. Beztur sundmaður Norður-