Alþýðublaðið - 20.07.1965, Blaðsíða 7

Séra
Minningarorð:
Jakob Kristinsson
fyrrverandi fræðslumálastjóri
I DAG er kvaddur hinztu kveðju
séra Jakob Kristinsson fyrrvl
fræSslumálastjóri- Hann andaðist
að Landakotsspítala að mörgni
hins 11. þ.m. 83 ára að aldri, og
fer útför hans fram frá Dómkirkj
unni i dag- Þar með er einn svip
mesti persónuleiki samtíðarinn
ar á brott, maður mikillar gerð
ar, þekktur fyrir gáfur og göfug
lyndi.
Séra Jakob Kristinsson fædd
ist að Syðri-Dalsgerðum í Eyja
firði 13. maí 1881, sonur hjón
anna Kristins Ketilssonar og
Hólmfríðar Pálsdóttur er þar<
SÉRA JAKOB KRISTINSSON
bjuggu. Syni áttu þau fjóra sem
allir urðu kunnir menn: Hall
grímur forstjóri Sambands ísl.
samvinnufélaga var elztur, næst
ur var Sigurður er einnig varð
forstjórí SÍS, Jakob var sá
þriðji bræðranna, en yngstur
var Aðalsteinn deildarstjóri í
SÍS. Bræður Jakobs voru allir
látnir á undan honum-
Jakob ólst upp í föðurgarði
Hugur hans stóð til hárra
mennta og gekk hann fyrst í
Gagnfræðaskólann á Akureyri og
síðar í Menntaskólann í Reykj:a
v;k. En í náminu varð hann fyr
ir miklum og alvarlegum töf
um vegna veikinda. Hann miss|i
heilan vetur sakir taugaveiki,
og síðar lá hann heima í Syðri-
Dajsgerðum í heilt ár í brjóst
veiki sem mun hafa verið aðkenn
ing að berklum. Stúdentsprófi
lauk hann því ekki fyrr en 1911,
þá 29 ára gamall- Eftir stúdents
próf stundaði hann guðfræði
nám og lauk kandidatsprófi
1914. Sama ár vígðist hapn til
íslenzkra safnaða í Vesturheimi
og var þar prestur um 5 ára
skeið. Hann kom aftur til íslnds
1919.
Frá því á námsárum sínum
hafði hann haft mikinn áhuga
á guðspekilegum fræðum. Fyrstu
jguðsp^kisinnBrniir' hérlen(fis
voru á Akureyri þótt ekki stofn
uðu þeir formlega guðspekifé
lag fyn- en 1913. Þar komst hann
í kynni við guðspekihreyfing
una- Fyrsta guðspekistúkan var
. stofnuð í Rekjavik 1912 og var.
Jakob þá guðfræðinemi við há
sRóla^in. Hann gerðdist félagi
þegar á fyrsta fundi eftir stofn
fund, og er sá íslendingur sem
lengst hefur verið félagi í
Guðspekifélaginu. Er hann kom
svo til baka frá Ameríku 1919
hóf hann fyrir alvöru að starfa
að málefnum Guðspekifélagsins
og var kjörinn forseti íslands-
deildar Guðspekifélagsins er
hún var stofnuð 1920. Því starfi
gegndi hann í 8 ár- Á þessum
árum gat hann sér mikið orð
fyrir einstaklega snjalla opin
bera fyrirlestra, og þótti það
alltaf mikill viðburður er Jak
ob kvaddi sér hljóðs. Hann var
orðsnjall og sómdi sér einkar
vel í ræðustóli, sameinaði mik
inn innileika og tilþrif. Ár|I
1926 stofnaðj hann tímaritið
Ganglera og gaf það ut á eig
in kostnað um sinn.
Árið 1928 hófst nýr kafli í ævi
Jakobs. Þá gerðirt h? \n skóla
stjórj Alþýðuskólans á Eiðum,
en því starfi gegndi hann í 10
ár. Hann var vinsæll af nemend
um sínum, aflaði sér virðingar
þeirra með þeirri prýðmenmku
og einlægni í framkomu sem hon
um var alltaf gersamlega ósjálf
ráð. Árið 1938 tók hann svo við
embætti fræðslumálastjóra.
Hvort sem það hefur stafað
af heilsuleysi hinna fyrri ára
eða ekki, þá tók Jakob snemma
að kenna höfuðveiki nokkurrar
og síðar fór að bera á heyrnar
deyfu er ágerðist mjög þau árin
sem hann var fræðslumálastjóri
í því starfi var hann ágæta vel
látinn af samstarfsmönnum,
en fyrir sakir þessa heilsubrests
sótti hann um lausn frá em
bætti 1944, þá 62 ára að aldri.
Og nú hófst siðasti hiutinn af
ævi hans: öldungsárin, en það
kalla ég þau ár er maður hef
Ur látið af starfi og er setztur
í helgan stein.
Á þessum árum kynptist ég
Jakobi-
Oft mun það Vera| sva að
þegar menn eru hættir störfum
kemur bezt í ijós hyað þeir eru,
því að þá skyggir það ekki leng
ur á hvað þeir gera. Menn geta
bæði stækkað og minnkað í
augum fólks fyrir það hvaða
störfum þeir sinna, og' sumir
mjög þekktir menn eru ekki sér
lega miklir menn þegar búið er
að reyta fjaðraskrautið utan af
þeim.
Jakob var alger andstæða þess
ara manna. Hann var fyrst og
fremst merkilegur maður fyrir
það sem hann var, en ekki það
sem hann gerði. Hann var að v:su
virðulegur embættismaður og
gáfaður frumkvöðuli pýrra Ufs
viðhorfa, og skorti ekki hug og
dug til átaka ef með þurfti, En
þeir mannkosfir einkenndu hann
þó mest sem njóta sín jafn yel
hvað sem menn velja sér að
gera-
Kynni mín af dakobi urðu
ærið náin, .ekki sízt fyrir það
að ég sat stundum heima hjá
honum á kyrrum kvöldum og
ræddi við hann um daginn og
vegjnn, og einhvern vegtnn varð
það honum nokkur dægrastytt-
ing í einveru heyrnardeyfunnar
þar eð eyru hans virtust greina
betur minn málróm en margra
annarra..
Fyrir tveimur árum lét Jakob
þau orð falla 'að sér stæði al
veg á sama hvort hann lifði
lengur eða skemur úr þessu. Það
værj allt í lagi að lifa lengi enn
en hitt væri líka ágætt að fara
að kveðja- Hver dagur hafði til
gang i sjálfum sér, fortíð og fram
t;ð skiptu litlu máli.
Þegar ménn eru komnir á
þetta stig eru þeir hættir að
látast. Ég held raunar að Jakob
hafi aldrei kunnað að látast, og
manna sízt viljað læra það, en
ég ségi þetta aðeins til að renna
stoðum undir þá skoðun mína
að sú mynd sem ég fékk af
Jakobi á elliárum hans hafi
verið sönn mynd af manninum:
maðurinn eins og hann var.
Jakob átti innra með sér mikla
hlýju sem gat brotizt út í blæ
brigðum raddarinnar, handtaki
eða nokkrum hversdagslegum
orðum sem voru þá sögð af ein
stökum innileik og dýpt. Hann
gat ekki ósatt orð talað. Ekk
ert hefur mér fundizt einkenna
hann meira en einlægni og sann
leikshollusta. Orð sem voru sögð
urðu ekki aðeins að vera sönn
þau urðu líka að vera gagn
leg og máttu engan særa- Ég
hef áður getið þess en vil end
urtaka það hér að Jakob var
svo nálkvæmur um orðvendni
og heiðarleika að hann gerði
sér eitt sinn ferð heiman að
frá sér niður - bæ til að leið
rétta auraskekkju í skattaskýrsl
unni sinni.
Annað er það sem mér fannst
einkenna Jakob hve fjarri hon-
um var að hugsa um það hvort
hann sjálfur væri merkur eða
ómerkur. Allur samanburður við
aðra var honum fjarri skapi.
Hann mátti ekki vera að slíku
hann þurfti að keppast við að
vera sannur sjálfur. Annað gat
hann ekki sjálfs sín vegna. Þess
vegna var hann líka einstaklega
umtalsgóður um menn.
Með þessum aðferðum gat ein
staklingurinn bætt heiminn, að á
liti Jakobs. Hann gat ekkert bætt
ef hann leitaðist ekki við að
bæta sjálfan sig, en ef han.i gerCS
það þá dreiíbx nann í kringum.
sig þeim anda sem einn dugar
til að örva menn til að fegrat
þennan heim. Þetta er kjarni.
málsins um Jakob: Viljinn til
að verða betri, og örva aðra
til að ieitast við að verða betri—•
ekki að sýnast, heldur að vera-
Það má skoða allt líf hans i þessn
Ijósi-
Jakob var í engu hversd'agb
maður. Hann var prúðmenni 5
framgöngu og snyrtimenni i
klæðaburði og háttum, vann allt
af alúð og nostursamri gaurn
gæfni. Engum sem leit hann gat
heldur dulizt að þar fór óvenju
legur maður. Andlitcfallið var
svipsterkt, en þó augun mest
áberandi, alvörugefln og djúpt í
þeim vottaði fyrir hryggð, einst
og endurskini af mikilli lífa
reynslu- Meira sagði þó fasið og
röddin, hvort tveggja þrungið af
einhverjum hrollkenndum inni
lejka og hluttekningu. Það var
eitthvað hreint og göfugmann
legt við allan manninn.
Jakob eyddi tíma sínum hi/i
síðari ár mikið við lestur og íhug
un. Að undanskilinni heyrnar
deyfunni var- heilsan góð, en þó
er nokkuð síðan hann fór að
kvarta yfir, að sig væri fariö
að bresta minni. Lengi var hana
Framh. á 15. síðu.
Myndin er tekin af aðalgötunni á heimssýningunni í New York kl. 11,30 aff morgni. Varla nokk.
ur kráka á ferii.
ERU HEIMSSÝNINGAR
ÚR SÖGUNNI?
SVO er að sjá sem það sé orð-
ið algjörlega vonlaust, að heims
sýningin í New York geti borið
sig. í stað aukinnar aðsóknar,
spm vonazt var eftir í ár, hefur
í-eyndin orðið þveröfug: aðsókn
in hefur farið minnkandi í ár
frá því, sem var í fyrra. Ganga
sumir jafnvel svo langt að halda
því fram, að tapið á sýningunni
verði allt að 50 milljónum doll-
ara, þegar hliðum sýningarsvæð
isins verður lokað endanlega
17. október n. k. í tölum lítur
Franah. á 14. síSu
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 20. júlí 1965 J