Alþýðublaðið - 19.11.1965, Blaðsíða 8

I
FORMÚLU
> Jakobína Sigurðardóttir:
Dægurvísa
Saga úr Reykjavíkurlífinu
Skuggsjá 1905. 176 bls.
t Fyrsta skóldsaga Jakobínu Sig-
i urðardóttur er óvenjuvel skrifuð
; saga á jóíamarkaði. Alveg eins og
. smásögur Jakobínu í fyrra býr
j Dægurvísa að. hversdagsraunsæi
■ hennar, hæfiléik áð lýsa fólki í
j isamhengi hversdagsiegrar reynslu,
; daglegs lífs og hugsunarháttar.
! Söguháttur Jakobínu er einkar
| hlutlægnislegur; hún gerir sér allt
I far um að dyljast bak við sögu
fólk sitt, láta það koma fram í
eigin orðum og gérðum sínum, við
hrögðum innbyrðife og við um
hverfinu. Hún drégúr upp raun
i hæfa mannlífsmynd raunhlítri að
J ferð. En undir þessu raunsæisyf
j Irbragði frásagnarinnar er sög-
| unni sýnilega skipað í mynztur
j af rómantisku skapferli sem sögu
; fólkið lýtur sjálfviljuglega, vakið
t afl af dulkynjaðri lífstrú, í eðli
i sínu óskyldri raunsvni, sem kveð
j ur við i síendurteknu viðlagi sög
t unnar: lifa-lifa. Söeufólkið gre'n
j ist sundur eftir hlutdeild sinni
í þessari trú, lífstrúnaði sínum.
En gagnrýni sinni f;nnur Jakob
ína jafnan form hlutlægnisloH’-ar.
sálfræðilega raunhæfrar lýsingar.
' Sagan gerist á einum degí i
i einu og sama húsinu á hversdaes
! legu götuhorni í Revkiavík bar
sem stræt.isvagn fer hiá á hálf
• tjíma fresti. Lvsing húks'ns og
; götunnar er umeerð siálfrar sög
i unnar; húsið dreeur dám af íbú
j um sínum oe íbúarnir af húsinu.
' í bessari Iv.eineu birt.’st róman
i f
| tisk pfstnða böfimHarins ódnlin:
sÖ£iisvWnn er stillt unn sv’nað
r os brúðnbúsi sem alsióandi auga
l 'hofundarins bv’lir ó mpð góð*át-
| legri eát. *Það pr fólVið siálft
' í sömmni spm pr bófimríinum b’’fe
| leiknast beldnr ..]?fíð“ sem bað
1 tiáir1 ncr nprcó^nrfpri|rt hví ]ifi
j kveðnr bún ^nf í sömi s?nni ber
| Um orðum ocf í ]%raíT)t*ii cöcmfóUrq
j ins. Siamt pr bpcci lócincr fnl]
: komlpc^a ♦rúimrffiicr rannbípf Mað
! rur bnrf pWi npmq lí+p út nm
! g]iipfcfann pinn p^a ffjancfg út á
'USPC^a cfn+iiTiorn TiTram/pfna í
^pirlT-iQirílr fi? ciá firrir cór
ibvOíTrf Vmc c om ToVnVína lóc’r
Oí? bað pr hpccl órnfr> comcnTini
Ta^^ncóni ncf róir>onfTQl<ii hnof\-
leiki hpnnan pð hóVfncf^ lífccViln
I Íncf c'nji f frihrprðncfri hxrprcdpcfc;
t Iv.cincfTi cpm VTvðícf dTmmoofggta
| gáf° .TnVohínTi QTrfiirðArdófftir.
• PólVTð í oörfnnni pr p]Tf knnn
I licflpcfor mnnncfor^ír pVV’ cfð’tr pf
í.bóVTirn p>"> 111* cíól-íNj 1ff*mii TTöf’tnd
[ íirinn hl’fír h«TðV»TTri^j^nni rann
SrPÍc^PCfri frÓQocmproðf?rkr*ð cöffil
gprð* cVóMcöcmr mpð hpccii 1a(?i
von11 alffðor f nnrrsannm hóVmennt
lim á fíórðo fiicr þl/iorinnor fi]
dæmi.c ocf hlíðcfoaðTTm oðfprðnm
• er einaft hpíff í VviVmv>ndum:
það má vel vera að hvortveggja skriftum undir friðarávarp. Og
fyrirmyndin hafi orðið Jakobínu undirtektir fólksins undir þá mála
leiðarvísir. Mestu skiptir það að leitan er formleg staðfesting þess
hún hefur þessa tækni á valdi innri manns í sögunni. í>etta sögu
sínu og getur beitt henni til eig bragð er einfaldasta fclmúla Jak
in nota; fólk hennar lifir þó það öbínu Sigurðardóttur og lýsing
lifi samkvæmt formúlu. Mannlýs gestsins fjærst eiginlegu lífi í
ingarnar í sögunni eru allar mjög sögunni. En bragðið tekst sam
skýrlega mótaðar, kvenlýsingar kvæmt sinni tilætlun, d | m;ð geng
kannski ívið fyllri og fjölskrúð Ur upp eftir formúlunni. Við-
ugri, næmlegar gerðar en lýsing brögð sögufólksins hvers og eins
karlmanna, en hvorar um sig dregn . við friðarávarpinu eru rökrétt og
ar trúverðugum, raunhlítum drátt eðlileg samkvæmt lýsing þeirra;
um. Og þetta á jafnt við um þær lifandi andsvör ölíkra einstakl-
manngerðir sem eru mjög auð inga, og þeim er lýst án þess
kennilegt skáldsögufólk, svo sem að kveð;nn sé upp neinn dómur
Játæka konan í kjallaranum og þeirra nema sá sem er innifal
hórkarl hennar, eða kennslukon inn í lífssýn sögunnar og stað
an á loftinu, og hinar sem sýn fest í mynd fólksins sjálfs í sög
ast raunskynjaðri eins og hjónin unni. Það bætist e;n undirskrift
undir ávarpið í húsinu: vinnukon
unnar á hæðinni sem er að ráða
sig í sve;t með drenginn sinn. Og
með mynd hennar lýkur sögunni.
„Hvérsvegna ætti maður að
skammast sín fyrir hendur sín
ar, sigggrónar og svartar undiv
nöglum af heiðarJegu jstarfi?
Kannsk,! vegna þess að maður
ætti að ;hafa frið til að verka und
an nögfunum og græða blöðrurn
ar áðm* en bær verða að sigei?
Það h'ýtur að vera vegna þess.
Já, ma&ir ætti að hafa frið, frið
tij að lifa, frið til að elska, frið .
til að heyra og sjá og finna til. Og
frið til_að deyja. Hann hefði átt
að heimta það líka, maðurinn
með ávarp!ð. Hann talaði bara
um frið til að lifa. Og starfa."
Þetta er inntak sögunnar —
Kápan í siigu Jakobínu. boðskapur hennar grundvallaður
í mannskilningi og lífssýn höfund
á hæðinni og vinnukonan þeirra. arins. Og þess' orð eru sönn og
Neikvæðustu mannlýsingar Jakob uppgerðarlaus á sínum stað í sög
ínu, unga konan á hæðinni og unni 1 huea óbrotinnar alþýðu
pilturinn á loftinu, eru ef til vill stúlku úr sveit. Svona er hægt að
haglegastar og minnisverðastar í skrifa ef maður kann til þess.
sögunni: höfundurmn er æði Samt, hlvtur lesandi Jakobínu
skyggn og gaumgæfinn gagnrýn Sigurðardóttur að vænta þess að
andi samtíðar sinnar og samtíðar benni nægi ekki til lengdar jafn
fólks. Bæði njóta þau skilnings einfaldar formúlur við skáldskÖD
(höfundarins, sálfræðilegrar ílin. un veruleikans. mannlegs og fé-
sýnar hennar; þau bregðast bæði ^agslegs, og húti notar í þessari
þe;m lífstrúnaði sem sagan boð- hnh — sem ónéit.anlega setja marji
ar, hún fyrir heimilisþægindi sín, ski'ninei oe mannlvs’ngu hennar
hann framavon og Ameríkuför; en næsta bröng takmörk. Að fólk
hvortveggja eru þetta rétt gerð verði her>ni senn hugleiknara í sög
ar, árúverðugar mannlýsingar í um en hess. Þess er að vænta
samhengi sögunnar. En hæpnust vegna raunsóni hennar. sálfræði
Virðist mér lýsing elskendanna legrar skarpskvggni. stílgetu henn
ungu í sögunni; þar hverfist róm ar að h,,n ^elii s.iálf ekki viðiar
antíska Jakobínu í loftsjón og a ská'dgáfu sína.
hillingar án raunsýnnar staðfestu Skuggsjá í Hafnarfirði gefur
annarra mannlýsinga sögunnar. Dægurvísu þokkalega út nema
Þegar gestur þeirra kveður þau kápan er ekki ásjáleg Qg óþarfleg
væri hann ekki „v'ss um að þau andrikisflog hafa gripjð textahöf
væru til ef hann fyndi ekki enn und - kápu gem væntanlegir les
tebragð í munni sér“. Lesandi endur œttu ekki að láta spiUa
finnur ekki tebragðið. Og er bókinni fyrir sér.. _ Ó.J.
ekki sálfræði unga mánnsins með -
tillærðasta móti? •
Þetta fólk í sögunni grein'st
sundur í sauði og háfra við gost ’
komu í húsið: ungur maður geng
ur milii íbúa þess að safna undir
( 8 19’ nóv’ 1965 -."ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FYRIR NOKKRUM VIKVM
iélagsskaparins ,List á vinnustað
um félagsins, en það eru jyrst
frægum lisiaverkurn, en einnig
dæmi má nefna, að á afmæl
eitir Horska listamanninn' Jakol
lancli, Ítalíu og Fóllandi, listra
manninn Ben Shalm og loks garrt
ITpphafsmaðvr þessa merka
Hcfur hann gengizt fyrir 5.000 s
vm, sem hafa samtals 85.000 m
nefvr hann sent. sýningar til t
um lorð í skipum og í landi.
Hugmynd þessn félagsskapar
góða Hst daglega, á vinnusiöðu-,
söfnum. Þess vegna hafa listavet
mat.sölum og öð-'um húsakynnurri
nýtur þeirra. Þá hefur féfagið i
á myndlist á annan hátt þg hjá
sambahdi við sýningarnar.'
Þessi merkilega starfsemi í Ncy,
Var sent nokkuð af endurprentu
á þeim nokkrar sýningaf. En
þeirri starfsemi. Er þó ástæða
mundi kunna vel að meta listina
en jólk í öðrum löndum.
Myndin hér að ofan er
af einu málverki, sem var ó
sýningunni, og hér að neð-
an til vinstri sjáum við of•
urlitla svipmynd frá sömu
sýningu. Myndin til hægri
er af Hugo Fett, formanni
fyrir list ,á vinnustöðum.
Hann virðir fyrir sér aug-
lýsingu um afmælissýning-
una, sem hengd hefur ver-
ið upp á einum vinnustað.
\