Vísir - 23.06.1961, Blaðsíða 9

Föstudagur 23. júní 1961
VlSIR
9
I gær voru liðin 20 ár
frá því að herskarar
Hitlers ruddust inn í
Rússland, og í dag 23.
júní eru 149 ár frá því
að Napoleon hóf innrás
sína í sama land.
Byltingarkenndar breyt-
ingar höfðu orðið á allri
tækni á þeim 129 árum, sem
liðu milli innrásanna. Napó-
leon beitti riddurum sínum,
þegar mikið lá við, en Hitler
tefldi fram skriðdrekum.
Þegar vel miðaði, komust
hersveitir Napóleons 5 km.
á klukkustund, en bryn-
drekar Hitlers fóru með 50
km. hraða og yfir þeim
voru til verndar orustuflug-
vélar, sem náðu næstum 500
km. hraða á klst.
Þrátt fyrir þessar breyt-
ingar, var eitt þó sameigin-
legt með stjórnendum innrás
anna — hin sálræna af^taða.
Báðir vildu koma Bretum á
kné, en treystu sér ekki til
við þá, meðan Rússland var
stórveldi á meginlandinu og
gat lagt rýtingi í bak þeim.
Þess vegna varð að sigrast
fyrst á Rússum, áður en hægt
var að koma Bretum á kné.
Viðskipti við Breta
bönnuð.
Eftir marga glæsilega
sigra 1805 og 1806 hafði
Napóleón tekizt — með
ýmsum ráðum og freisting-
um — að fá Alexander
Rússakeisara til að snúa
baki við bandamönnum sín-
um, Englendingum og Prúss-
um, og taka þátt í „megin-
landskerfinu“, sem hann,
sigurvegarinn, var að koma
á laggir. Prússar stóðu þá
einir gegn Napóleon og réðu
ekki við neitt, en Napóleon
gat nokkurn veginn hindrað
öll viðskipti Englendinga
við meginlandsríkin.
En þetta hafði í för með
sér margvíslega efnahags-
örðugleika fyrir Rússa, svo
að Alexander ákvað að slaka
á hömlunum gegn innflutn-
ingi brezks varnings. Hann
vildi standa með Napóleon
til að neyða Breta til að
semja frið, og girða þá fyrir
sameiginlegt hrun, sem ella
virtist óumflýjanlegt. Hann
vildi ekki leggja efnahag
þjóðarinnar í rústir með því
að berjast til að knýja fram
frið. Og hann var jafn tor-
trygginn gagnvart einlæg-
um friðarvonum Napóleons
og Bretar.
Þráði frið —
naut stríðs.
Annars er öldungis óvíst,
að Napólon hafi sjálfur vit-
að, hvað hann vildi. Eðli
hans var svo klofið — eins
og oft vill til um „menn for-
laganna", sem alltaf hafa
verið mestu bölvaldar mann-
kyns. Hann þráði frið en
naut þess að vera í stríði —
og frið vildi hann ékki semja
nema með sínum eigin skil-
yrðum.
Þegar Rússakeisari reyndi
að létta hömlunum af þjóð
sinni að nokkru, taldi Napó-
leon það hið versta tilræði
an tveggja mánaða verða
Rússar farnir að biðja um
frið.“
Rússar voru horfnir.
Þegar Napóleon sótti frá
Napóleon hafði ætlazt til
þess, að hægri fylkingararm-
ur undir stjórn Jeromes
bróður hans héldi Rússum
föstum við Grodno, meðan
aðalherinn færi í stóran
NAPOLEON’S-'
russbw caMmigrí
ISX2
SEfr 14
Frcnch
cnler
Moscow
SEpr 7
A BattLe
■foaqht at
Boroamo
ADVANCE
RHTREXt
MOSCOWI
BORÖDINO
Folotík.
KOVKO
Malo Javoslawit;
X-Stadianka ----
1 \Orcha
omwov p fM
Vitna
SMOLENSK.
Min«k
(Jrodno
/UNE 23
French
cross the
Niemcn
at Kovno
• - *
Uppdrátturinn
sýnir leiðina, sem
Napóleon sótti
inn í Rússland
(óbrotna lína-
an), svo og und-
anhaldið f r á
Moskvu (depla-
línan).
við stefnu sína og fyrirætl-
komust þeir á snoðir um
það, að Rússar höfðu yfir-
anir. Hann hafði að vísu
Kovno um morguninn, varð
hann bæði undrandi og von-
svikinn, er hann komst að
því, að her de Tollys hafði
sveig um Vilna og kærrti
fjandmanninum í opna
skjöldu. En Jerome var
seinn á sér og herbragðið
veitt nokkrar tilslakanir,
sem komu Frökkum vel, en
honum kom ekki til hugar
að leyfa bandamönnum sín-
um hið sama. Hann afréð
þess vegna að neyða Rússa
til að láta að vilja sínum.
Gerði hann það gegn ráðum
helztu ráðgjafa sinna og
trúnaðarmanna.
Innrásin hafin.
Um miðjan júní 1812 hafði
Napóleon dregið að sér
450.000 manna her — risa-
vaxinn her á þeirra tíma
mælikvarða — við rúss-
nesku landamærin milli
Eystrasalts og Pripetfenja.
Hann vissi fátt eitt um við-
búnað Rússa, en þó var hon-
um kunnugt, að framsveitir,
um 40.000 menn, voru undir
stjórn Barcley de Tollys
nærri Vilna, og 33.000
manna her undir stjórn Bag-
rations fyrir sunnan Grodno.
Auðvelt hlaut að verða að
gleypa slíkan smábita.
Klukkan tíu að kvöldi 23.
júní settu brúasmiðirnir í
skyndi brýr yfir Njemen-
fljót og innrásin var hafin.
Napóleon lék við hvern
sinn fingur, og einn nánasti
ráðgjafi hans, Caulaincourt,
sem fylgdi honum til
Moskvu og síðan til Parísar,
er hann hafði skilið við leifar
hersins, kvað hann hafa
sagt, er innrásin hófst: „Inn-
látið undan síga. Hann
neyddi hersveitir sínar til
að ganga svo hratt og lengi,
að margir dóu af sólstungu
og þreytu. Þúsundir hesta
drápust af magaveiki, þar
sem þeim var gefinn óþrosk-
aður jarðarávöxtur.
var óframkvæmanlegt með
stórum her, svo að Rússar
voru allir á brott, þegar
Napóleon kom til Vilna.
Reiddist Napóleon þá mjög
og álasaði þeim fyrir hug-
leysi.
Napoleon í Fontainebleau, þegar hann hefir fengið boðin
um, að nú sé öllu lokið og hann verði, nauðugur viijugur
að fara frá. (Eftir málverki Paul Delaroche).
Hann þarfnaðist
sigurs - en ffandmaft-
urinn hvarf allftaf.
Til Moskvu eða
St. Pétursborgar.
Hann hélt samt áfram að
fullyrða, að þeir mundu
biðja um frið innan tveggja
mánaða, og þegar Napóleon
var tilkynnt koma sendi-
manns frá Rússakeisara,
bjóst hann við, að þar færi
friðarboði. En hann færði
aðeins bréf, sem krafðist
skýringar á framferði
Frakka og innrásinni. Stakk
hann upp á því, að Napó-
leon færi aftur vestur fyrir
Njemen, meðan þeir semdu
um málin.
En við það var auðvitað
ekki komandi, og þegar
Frakkar sóttu enn lengra,
gefið víggirtar herbúðir við
Drissa, sem undirbúnar
höfðu verið um tveggja ára
skeið, og höfðu hörfað um
Polotsk til Vitebsk. Sögur
herma, að fréttirnar hafi
stigið Napólen til höfuðs,
því að-hann þóttist sjá fram
á, að hann gæti valið um
leiðina til St. Pétursborgar
eða Moskvu, ef ekki væri
beðið um frið.
Og enn eru Rússar
á brott.
Napóleon herti eftirförina,
en aftur missti hann af
Barclay de Tolly. Davout
marskálki, sem tekið hafði
við af Jerome, hafði hins-
vegar tekizt með hraðgöngu
að komast til Mohilev og
rjúfa þar með sambandið
milli herja Bagrations og
Tollys. Napóleon var þá viss
um, að hann mundi geta
umkringt her Tollys við
Vitebsk með því að sækja að
honum úr tveim áttum. Allt
var búið undir gereyðingar-
ásás, en svo kom enn í ljós,
að Rússar voru allir á brott
— höfðu farið sína leið um
nóttina.
„Hvergi var nokkra sál
að finna, sem sagt gat okk-
ur, hvert fjandmaðurinn
hefði farið .... Við vorum
inni í miðju Rússlandi, og
samt vorum við eins og átta-
vitalaust skip á reginhafi,
því að við vissum ekkert um
það, sem gerðist umhverfis
okkur,“ skrifaði Caulain-
court' Rússneska stjórnin
skipaði herjum sínum ekki
að berjast til þrautar, held-
ur hafði hún fyrirskipað
„sviðna jörð“, flutt allt fólk
af svæðum þeim, sem inn-
rásarherinn fór um og brennt
vitsir og byggingar. Frakk-
ar náðu ekki einu sinni föng-
um, sem gátu sagt þeim,
hvert Rússar hefðu farið.
Ofurkapp Napólcons
hættulegt.
Her de Tollys hafði fjög-
urra daga forskot, þegar það
varð ljóst, að hann hélt til
Smolensk — þar sem Ba-
gration kom til liðs við hann
eftir að hafa tekið á sig krók.
Napóleon vildi komast sem
fyrst til Smolensk, en vegna
Framh. á 10. síðu.