Dagblaðið Vísir - DV - 10.03.1982, Blaðsíða 15

DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. MIÐVIKUDAGUR 10. MARZ 1982.
15
Menning
Menning
Menning
Menning
Steinunn Þórarinsdóttir heldur um
þessar mundir einkasýningu að Kjar-
valsstöðum og sýnir alls 11 verk.
Listakonan á að baKi langan náms-
feril, eina einkasýningu (Galleri
Suðurgötu 1979) og þátttöku í
nokkrum samsýningum.
Ný veröld
Listakonan gefur okkur innsýn i
nokkuð furðulega veröld, tjáða í
brenndan leir, efni sem gefur manns-
líkamanum nýjar víddir og nýja túlk-
unarmöguleika. Og ef við fylgjum
nöfnum verkanna i bókstaflegri
merkingu, getum við sagt að þessir
„líkamar” og „hausar” standi utan
við okkar venjubundna raunveru-
leika (sjá nöfn, verk eins og „skugg-
ar”, „draumur”, „flug”, „per-
sóna”.) Og latneska orðið
„persona”, sjá verk nr. 7—8,
(Steinunnvar við nám á Ítalíu 1979—
1980), þýðir einmitt gríma, sem leik-
arar notuðu til forna. Þannig tjá
verkin okkur visst „líkamsleysi”, eða
„tóm”, þar sem spilað er með hið
ytra útlit til að virkja áhorfandann i
myndelstrinum og jafnvel vekja hjá
manni undarlegar kenndir.
Þá eru þessi tómu, tjáningarlausu
andlit látin andspænis speglum, sem
eru aldrei annað en endurskin hins
ytri veruleika, en ná aldrei að sýna
okkur hina sálrænu og likamlegu
þykkt mannverunnar.
Stemmning
En þó er varasamt að fara út í of
flóknar útlistanir þar sem flest
verkin virðast fyrst og fremst vera
hvatar að ákveðinni upplifun, — eins
og við sjáum i 2—3 skiptum lág-
myndum, sem í einfaldleik sínum og
13. PERSONU
sterkari efnisverkun virka likl og
Ijóðrænar stemmningar.
Áhorfendum er boðið upp á að
raða þessum myndbrotum og túlka
þau að eigin vild, vitandi vits, að
grunntónninn liggur í efninu sjálfu.
Ópersónur
. „Leikbrúðurnar i fullri stærð”
eiga nokkra sérstöðu á sýningunni,
en hafa þó sameiginlegt með öðrum
myndum sýningarinnar ákveðið
„líkamsleysi”. Þessar brúður, sem
hanga/detta, virðast þó hafa skýrari
merkingu í umfjöllun listakonunnar.
Við getum sagt að sýningin i heild sé
„ort” í 3. persónu, sem þó 1. persóna
getur tileinkað sér. Þessir „hann”,
„hún”, „það” hafa misst öll
persónuleg einkenni og runnið saman
„Flugið I” nr. 5 (1980. Brenndur leir, ýmislegt).
Ljösm. GBK.
Gunnar B/Kvaran
í „maður”, sem í þessum myndum
hér er hlaðinn dularfullum blæ,
ekkert ólíkum „I’art fantastique”.
En þó er ekki því að leyna að efnið
sjálft er afgerandi hlutur i listsköp-
uninni. Efnið i þessum myndum er
aðalhvatinn að þessari sérkennilegu
slemmningu sem ríkir á sýningunni.
Það verður því spennandi að fylgjast
nteð úrvinnslunni, hvort „persónan”
eigi eftir að fá skilgreindari og skýr-
ari meiningu.
-G.B.K.
Bandarískir brunnmigar
og bræöur þeirra á atómöld
Við eigum sagnir uin rismikla öld
sem hlolið hefur nafnið vikingaöld.
— Vmsir með Moggasiðgæði hafa
reynt að skipa öld þessari virðulegan
sess i sögunni og freistað þess að
sveipa hana gullnum Ijóma. Sann-
leikurinn er hinsvegar sá að þetta er
öld gangslera, sem frcista þess að ná
hámarki á okkar atómöld.
Menn slógu sér saman sem kallað
er og fóru í svonefndan hernað til að
afla sér fjár og frama. Þetta þýddi,
að fara á fjarlæga staði til rána og ill-
virkja. Þeir gengu á land þar sem
varnarlaust og friðsamt fólk átti sér
einskis ills von. Konum var nauðgað,
börn henl á spjótsoddum, gamal-
menni lemstruð og fjöldinn af fólk-
inu drepinn, sumt hneppt í þrældónt.
Síðan kveikt í kotunum eftir að öllu
hafði verið rænt sem hægl var að
nola.
Þetta var á þeirra rttáli að afla sér
fjár og frægðar. Nautgripum öllurn
sntalað, drepnir og fluttir burlu.
Þetta voru nákvæntlega sömu skýrsl-
ur og bárusl frá Kóreu, Víetnam og
Suður-Ameriku, aðeins munur á
tækni. Ég man svo langt að ég las
fagnaðarskýrslu af Malakkaskaga
þar sem Hretar brenndu til ösku 40
þorp lil að koma friði á. Þessir ntenn
eru alltaf nteð biblíuna i annarri
liendi og byssuna i hinni til að vernda
frið og siðgæði.
Mörgunt verður á að spyrja hvað
þetta fólk i fortið og nútíð hafi gert
fyrir sér.
Þessi stóri glæpur er sá að biðja
verndarana að Itvika sér frá svo sólin
geti skinið á það. Það langar til að
lifa á einskonar mannsæntandi hátt i
sínu eigin landi sent Itrifsað heíur ver-
ið af þvi. Sá einasti glæpur serit
viðurkenridur er, er að vera á ntóli
glæpununt.
Nú verður manni á að spyrja,
hverjir það eru sem stiga þennan
darraðardans á dauðra maniia búk-
unt. Eru það ekki einhverjir
skrælingjar i likingu við sósialista?
En það undarlega verður uppi á
teningnum að þetta eru friðelskandi
þjóðir, Bretar, Frakkar, Hollending-
ar mcð bróður að baki, Bandarikin.
Þelta eru hvorki meira né minna en
mátlarstólpar þessa hnattar með bros
á vör og kærleikann i kjaflvikinu.
„Hvað mun innar?” sagði karlinn
sem fann lúsina á tanngarðinum.
Okkar siðasti brunnmigur sem um
getur i sögu gisti hjá örfátækum
bónda á Vestfjörðum, að nrorgni
greiddi hann nælurgreiðann með þvi
að míga í brunn hans. Nú er öldin
önnur, tæknin hefur hent fyrir borð
svona hafurtaski.
Okkar mikli mat- og lífsbrunn-
ur er 200 mílna landhelgin. Sá
brunnur mun nú vera hlaðinn kjarn-
orkusprengjum og eiturtuðrum og
borin von um að verða fullmiginn.
spjótsodda, svona vinnur tæknin á.
Hugsjón höfuðþjóðar framvindunn-
ar er að kúga hverl smáríki sem á ein-
hver náttúruauðæfi til að láta þau af
hendi, eða kalla yfir sig dónr hins
sterka. Þessi forystuþjóð og Irennar
bræðúr berjast um hinn þriðja heim.
Leggja þeim til vopn, lán og gjafir
uns mótstaðan er þrotin og þá fljúga
hinir sameiginlegu náhrafnar aftur á
hræ.
Þylur skelfingarinnar hefur nú far-
ið unr Vestur-Evrópu og fólkið neitar
að deyja fyrir slórmennin rneð her-
tæknina i handarkrikanum. En hvað
sem hinir sleigurlátu slálrarar segja
og gera, pippar angistarsviti þeirra
,undan herklæðum blekkingarinnar.
Þeir geta ekki án alþýðunnar verið,
sem trúir ekki lengur á nrannfórnir,
heldur betra mannlíf. En slíkl þola
auðnrangarar ekki. Alþýðan má ekki
eygja þá hugmynd að hún hafi meiri
Kjallarinn
Halldór Pjetursson
„Þytur skelfíngarinnar hefur nú farið um
Vestur-Evrópu og fólkið neitar að deyja fyrir
stórmennin með hertæknina í handarkrik-
anum,” segir Halldór Pjetursson í grein sinni.
Kúrekarnir eru endurreistir afreks-
menn frá víkingaöld, ásamt heila-
klofnum karlpeningi með staðna
hugsun. Nú henda þeir í San Salva-
dor börn á byssustingunr í stað
skyldur við lífið sjálft en vetnis-
sprengjur og vikapiltar hennar. Frésl
hel'ur frá Bandarikjununr að lrand-
langarar forsetans hafi nú bannað að
hann hafi viðtöl við fréttamenn, utan
að ster kir menn séu við hvora hönd,
sem geti tekið í taumana ef hann er of
berorður unr fagnaðarboðskapinn.
Hið hryllilega ástand í rikjunr Suð-
ur-Ameriku, senr Bandarikin brjóst-
fæða, cr orðið svo að jafnvel Tíminn
birtir grein þann 12.1 ’82 með svo-
hljóðandi fyrirsögn: „Svo óralangt
frá guði, en svo nálægt Bandaríkjun-
um”. Grein þessi er svo hryllileg að
hún þarfnast engra útmálunar, en
þýðir á nráli Bandarikjaforseta: Sið-
mcnntaðar hernaðaraðgerðir. Hér er
enginn tepruskapur Irins frjálsa
heims.
Við getum kannski ekki veitt
mikið viðnám en tneðan við drögum
að okkur ferskt loft og höfum vitund
af sannfæringu, er betra að standa á
hnjám en falla í auðmýkt flatur nið-
ur. Það er hugsunin unr öryggi lífsins
og siðgæði þess sern okkur er skylt að
halda vörð um og ávaxta. Það.eitl
getur stöðvað ofurmenni alheimsk-
unnar. Alvaldið gaf okkur þennan
linött með óþrjótanlegum gögnum og
gæðum, þött annað standi á siðum
auðhringanna. Þá skopmynd vantar
alllaf undir tanngarðinn.
Þá er okkur ekki síður skyll að
liorfa og hugsa um liimingeiminn.
Þar munu ótal byggðir hnettir og
margl bendir til að við launi hugdett-
ur þaðan, þótt ekki sé enn sannað
visindalega en margir okkar mestu
hugsuðir eru sem óðast að fallast á
slikt. Hinar mestu menningarþjóðir
fornaldar voru koninar lengra á því
sviði en við. Má þar nefna Grikki,
Rómverja, Indverja, Kinverja og
fleiri þjóðir sem við vitum litil skil á.
Jafnvel Biblian morar af slikum
sögnum, sem benda til tengsla út í
geiminn. Flestir hafa að einhverju þá
trú að maðurinn deyi ekki út, enda
væri fáránlegt að liugsa sér annað.
Öll tilveran frá loppi lil láar er lif-
andi, ælli þá inppslvkkið eitl að falla
fyir róða. I ilgáiur ei u il ilk lyrsiar
og verða með timanum að visindum.
Eilt gæti kannski stoppað liina
eiginlegu mannætu, að ef eitlhvað
væri réll i þvi sem sjáendur segja um
liina verstu menn er þeir koma til
annarra bústaða. Kirkjan hafði lengi
hvelvíti á oddinum, en bústaðir þess-
ara manna eru litt fýsilegri. Þetta
byggist á því að maðurinn verður að
bera ábyrgð á verkum sínum, sem er
hið eina rélllæti.
Allir liinir verstu nienn verða á sér-
stöktim slöðvum að ganga sjálfir í
gegnum allt það ægilega sem þeir
Irafa öðrum bruggað. Þetta er bara
réttlæti og engum rentum á þá bætt.
Réttlætið er áttaviti tilverunnar og
verður ekki umflúið, eða bætt með
krónum. Þegar þessir meinvættir líls-
ins hafa lokið sinni skelfingargöngu,
er þeim send hjálp lil að byrja nýtt
líf. Þetta er ekki setl fram sem vis-
indi, en hollt væri mörgum að Ijá þvi
eyra.
Ilalldór Pjetursson,
rithiifundur.