Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1984, Blaðsíða 14

14
DV. FIMMTUDAGUR 22. NOVEMBER1984.
LEIÐSÖGN SF.
Þrjú hjól undir bílnum?
Námskeið fyrir almenning í viðhaldi bifreiða verður haldið að
Þangbakka 10 (jarðhæð, vesturhlið íbúðarblokkarinnar í
Mjóddinni, Breiðholti I).
Námskeiðið hefst fimmtudaginn 29. nóvember og stendur í 3
vikur. Kennt verður á mánudags- og fimmtudagskvöldum frá
kl. 20.30 til 22.30.
Námskeiðið er ætlað þeim konum og körlum sem vilja vita
meira um bílinn sinn og miðar að því að gera fólk færara um
að bjarga sér sjálft ef bilanir verða og koma í veg fyrir þær.
Verkleg kennsla á bifreiðaverkstæði er hluti námskeiðsins.
Fjöldi þátttakenda er takmarkaður.
Leiðbeinandi er Elías Arnlaugsson, kennari við Iönskólann í
Reykjavík.
Innritun að Þangbakka 10, virka daga og um helgar, kl. 15.30
tU 18.30.
Upplj^ingar í síma 79233 á sama tíma.
SÍÖumúla33
símar 81722 og 38125
Gott tilboð
Leðurtöfflur með skinnfóðruðu
innleggi.
Litir: d. blár, rauður, hvítur
og drapplitaður.
Menning Menning Menning
Ljósm. GBK.
Valgerður
Hafstað
— áKjarvals-
stöðum
Valgerður Hafstað hefur opnað mál-
verkasýningu aö Kjarvalsstöðum. Hún
sýnir alls 60 verk sem öll flokkast undir
að vera ljóðrænar abstraktionir. Sýn-
ingin stendur fram til 25. nóvember.
Franskt yfirbragð
Valgerður Hafstað á að baki langan
listferii. Hún er fædd árið 1930. Stund-
aði nám í Kaupmannahöfn, Reykjavík
og síðar í París þar sem hún var búsett
fram til ársins 1974 er hún settist að í
New York. Það er því ekki að undra að
málverk listakonunnar hafi yfir sér
franskt yfirbragð.
Myndverk Valgerðar eiga rætur sinar
að rekja til franska informel mál-
verksins sem mjög var áberandi á 6.
áratugnum. Ekki er þó um að ræða til-
viljunarkennda pensilskrift því mál-
verk hennar virðist umfram allt ná-
Myndlist
Gunnar B. Kvaran
Gaukmánuöur eftír Valgerði Hafstað.
kvæmlega uppbyggt og fyrirfram
hugsað.
Lýrísk rökhyggja
Myndverk Valgerðar fjalla um lit og
flæði, birtu og hrynjandi. Formin eru
litir, settir fram í ákveðnum rytma eða
hreyfingu sem gengur í gegnum verk-
in, annaðhvort hæg og löng eða kvik og
hröð. Og þó svo aö þetta samspil lita og
forma virðist tjá djúpstæð sannindi í
huga listamannsins (sem í raun öll
listaverk gera) má glöggt sjá að sér-
hver mynd er engin tilviljun, heldur
rökhyggja — lýrísk rökhyggja — sem
byggir upp verkið og sundurgreinir í
sínar smæstu eindir.
Myndir Valgerðar lýsa mikilli
reynslu og djúpu innsæi í þessa tegund
af myndmáli. Hvort sem hún strýkur
löngum strokum yfir myndflötinn eða
kvikum sundurgreinandi pensilförum
þá er þaö gert af öryggi listamanns
sem endurtekur í sérhverju listaverki
sína listrænu sannfæringu. Valgerður
hefur auösjáanlega tileinkaö sér
alþjóðlegt myndmál og tekist aö gæða
það persónulegum broddi. Myndir
hennar eru gerðar af mikilli tilfinningu
fyrir lit og efni sem miöla áhorfendum
ákveðnu andrúmslofti sem getur í senn
verið gegnsær, liturinn/birtan, eða
dularkennt litaflæði. En þetta eru um-
fram allt ljóörænar abstraktmyndir
sem sýna að enn eru möguleikar á að
finna nýtt sjónarhorn á gamla hug-
mynd.
GBK
>1THUGASEMD VID GAGNRÝNI
Undirritaöir, skipuleggjendur og
ábyrgðarmenn fyrir tónleikum Leo
Smith í september sl., viljum mót-
mæla skrifum Eyjólfs Melsteðs í DV
24. okt. sL
Hingað til hefur Eyjólfur Melsted
ekki getað talist til alvarlegra gagn-
rýnenda á tónlist því yfirlæti og hroki
eins og birtist í grein hans 24. okt.
dæmir hann úr leik, en vankunnátta
og metnaðarleysi hans — daglegt
brauð í uppmælingarskrifum hans —
grefur undan tónlistargagnrýni og er
tekið af fólki sem skrýtlur. Tökum
nýlegt dæmi: I ágúst sl. var hér á
ferðinni austurrískur píanóleikarí,
maður sem í stærri heimslista-
borgum hverfur algjörlega í gráan
massann. Hér á landi tókst honum
(ekki sagt til að lítillækka hann) aö
blása sig út eins og Garöar Hólm,
nema þetta var ekki skáldsaga og
það sem verra var; — maðurinn lék
nokkrum sinnum undir yfirskini
spunaleiks sem hann viðurkenndi í
blaðaviðtali að honum væri ekki létt
því (haldiö ykkur) hann vissi ekki
stundum — í miðjum spunanum,
hvað leika skyldi næst og þyrfti því
að byrja á upphafinu aftur! Nú,
varla laug maðurinn í blöðum, enda
var það aldrei ljósara en eftir kynni
af tónleikum hans að honum var
margt betur gefið en að improvisera.
Það þótti því bráðfyndið þegar ljóst
var að Eyjólfur yfirdómari kok-
gleypti allar sögur um spuna Austur-
ríkismannsins; lýsti yfir að hann
væri fágætur snillingur. Oft hafa
Eyjólfi verið mislagðar hendur í
gagnrýni um samtíma tónlist (jass,
ef fólk kýs að kalla svo), en honum til
hróss má segja að vanþekking hans á
viðfangsefninu hefur tryggt hlutlaus
skrif — ekki of jákvæð né neikvæð —,
en nú bregður svo við í grein hans þ.
24. okt. sl. að kastað er hlutleysis-
grimunni, ráðist að Leo Smith, tón-
leikahöldurum og tónlistarfólki, svo
aðfurðusætir.
Röksemdir
Vitanlega má Eyjólfur hafa þá
skoöun að tónlist Leo sé leiðinleg, en
þegar menn alhæfa um „getuleysi”,
„pólitíska hugaróra”, „ómúsík-
alska þvælu” og gerviafríkanisma”
þá verða þeir að geta fært fram rök,
máli sínu til stuðnings.
ings.
Leo Smith er af mörgum skapandi
gagnrýnendum stórblaða talinn einn
fremsti höfundur nýrra hljóma í
samtíma jasstónlist og einn af
þremur bestu trompetleikurum
þeirrar tónlistar sem fram kom eftir
1960. Hinir eru vafalífið Don Cherry
og Lester Bowie. Hann tilheyrir
annarri kynslóð avant-garde jass-
tónlistarmanna og er einn af helstu
áhrifamönnum AACM (Association
for the Advancement of Creative
Musicans) félagsins sem talið er
eitt merkilegasta fýrirbærið í tón-
listarsögu svartra í Bandaríkjunum.
Kollegar Eyjólfs hjá San
Francisco Cronicle, N.Y., Times og
tímaritunum Coda og Rolling Stone,
svo einhverjir séu nefndir, telja Leo
með sterkustu trompetblásurum
skapandi tónlistar en lengst hefur
hann líklega náð 1980 þegar gagnrýn-
endur Down Beat völdu hann í ár-
legri kosningu númer 1 í
kategóríunni „Talent Deserving
Wider Recognition”.
Tónlist Leo Smith á hljómplötum
og tónleikum hefur hingað til fengið
stórkostlega dóma og skipað honum
ásamt jafnöldrum sínum, Anthony
Braxton og Roscoe Mitchell, í
fremstu röð þeirra tónskálda sem
líklegastir eru að færa jasssögu
Bandaríkjanna inn á nýjar brautir.
Virðing Leo er víða mikil og hefur
hann verið tilefni umfangsmikilla
kafla í tveimur bókum um samtima
jass, enda er hann ásamt George
Russell eina tónskáld skapandi jass-
tónlistar sem gefið hefur út sínar
teoríur umtónlist (Rhythm 1977).
Talar sá sem afit veit
Eyjólfi er tíðrætt um „grautar-
legan gerviafríkanisma” og „póli-
tíska hugaróra” LeoSmith, en skilur
eins og oft áður við lesendur í lausu
lofti, veltandi vöngum yfir meiöandi
fullyröingum hans. Talað hefur sá
sem allt veit um Afríku, tónlist
heimsálfunnar, trúarbrögð og
leiðtoga og honum er sannarlega
misboðið þegar einhver niggari að
nafni Leo Smith kemur inn í
Norræna húsið, tileinkar einn
strengjakvartett svörtum leiötogum,
sem hættu lífi sínu vegna hugsjóna
sinna, og tileinkar svo tónleikana í
heild mannréttindabaráttu i S-
Afríku.
Afríkusérfræðingurinn deilir hins
vegar visku sinni með lýðnum, gefur
nett í skyn að leiðtogamir hafi nú
verið svona og svona og fullyrðir að
allt tal um mannréttindabaráttu,
harðstjóm og mannlega niðurlæg-
ingu í S-Afríku séu pólitiskir hugar-
órar.
Hvernig hægt er að komast að
þessum niðurstöðum er ómögulegt
að skilja. Látum vera að Eyjólfur
hafi ekki þekkt til tónlistar Leo
Smith og látum vera að hann viti lítið
sem ekkert um samtíma jass síðustu
áratugi en hrokafullar fullyrðingar,
rangfærslur og háð hans um lífs-
skoðanir erlendra tónlistarmanna er
ekki hægt aö þola. Það er lágmarks-
krafa til gagnrýnenda að þeir séu
lausir við hroka og sýni lítillæti og of-
boðlitla virðingu fyrir viðfangsefni
sínu því þegar öllu er á botninn
hvolft þá lifa þeir á sköpun lista-
mannsins en ekki öfugt.
Leiöinlegt er að vita til þess að
skapandi jassleikarar séu gagnrýnd-
ir af hroka og vanþekkingu sér-
fræöings sem skrifar um allar
tegundir tónlistar — ekki skapandi
skrif — því sköpun tengist ekki
magnskrifum, þau em hins vegar
tengd peningum. Glöggir lesendur
hafa vafalaust tekið eftir því að
Eyjólfur gagnrýnir á sömu síðu og
Leo Smith kór Langholtskirkju.
Stundum hefur legið við að Eyjólfur
geti kallast kraftaverkamaður, svo
mörgum stöðum hefur maðurinn
mátt vera á, vopnaöur sannleiks-
sverðinu mikla. Aldrei fyrr hefur þó
Eyjólfur afhjúpað „súpermarkaðs-
skrif” sín eins berlega og í umf jöllun
sinni um Leo Smith. Ritstjóm DV og
Eyjólfur verða að eiga við sig hvort
meiningin er að halda áfram að
krukka í allar tónlistarstefnur af
vankunnáttu meö hroka og dóna-
skap, eins og í títtnefndri grein
Eyjólfs, eða hvort lyfta eigi
skrifunum á hærra plan. Krafa
okkar er að það verði gert.
Eyjólfur kveður lesendur sína með
því að segja aö Leo Smith hafi leikiö
einum of oft fyrir okkur Islendinga.
Glatt getum við marga aðdáendur
Leo hér á landi með því aö hann mun
leika hér á landi á næsta ári. Frá-
bærar viötökur hans í september-
mánuöi í Norræna húsinu (tvisvar), í
framhaldsskólum landsins og fyrir
kjaftfullu húsi á Hótel Borg tala sinu
máli. Sem betur fer ráða smásálir úr
gagnrýnendastétt ekki smekk lands-
manna né djörfung tónleikahaldara.
öm Þórisson
Ásmundur Jónsson
Nokkuð er liðið frá því umrædd
gagnrýni kom fram og stafar töfin af
því að upphafleg grein okkar taldist
of löng og dróst að stytta hana.)