Dagur - 09.09.1959, Blaðsíða 2

2
D A G UR
Miðvikudaginn 9. scptcmber 1959
Séra Sigfryggur Guðlaugsson á Núpi
Þegar eg las fyrst nokkuð ýt-
arlega ritgerð um Albert
Schweitzer, postulann mikla í
myrkviðum Suðurálfu, minnti
hann mig með sérstökum hætti á
séra Sigtrygg Guðlaugsson á
Núpi. Hér kemur enginn mann-
jöfnuður til, enda ólíkur ævifer-
ill. Þó finnst mér enn að eg skilji
Albert Schweitzer betur vegna
þess, að eg þekkti Sigtrygg Guð-
laugsson. Virðing fyrir lífinu,
lotning fyrir sameiginlegum líf—
gjafa alls, siðferðileg, kristileg
alvara, sem birtist einkum í
þjónustuvilja, sem jafnvel verður
að fórnargleði, eru persónuein-
kenni beggja þessara manna. En
þegar einhverju frábæru er lýst
fyrir okkur, kallar það fram í
hug okkar það, sem við þekkjum
skyldast því.
—o—
Ævisaga séra Sigtryggs Guð-
iaugssonar verður ekki rakin að
ráði í þessari smágrein. Gera má
ráð fyrir því, að á aldarafmæli
hans, sem er skammt undan,
verði saga hans rituð eins og
samboðið er söguþjóð, ekki endi-
lega í stórri bók, en svo að þar
komi fram glögg og sérkcnnileg
mannlýsing og aldarfarssaga.
Sigtryggur Guðlaugsson fædd-
ist 27. september 1862 á Þremi í
Garðsárdal í Eyjafirði. Foreldrar
hans bjuggu þar, hjónin Guð-
iaugur Jóhannesson og Guðný
Jónasdóttir. Þar ólst hann upp til
fullorðinsára, hóf skólanám hátt
á tvítugsaldri, varð stúdent 1894
og tók embættihpróf í guðfræði
1897. Næsta vetur var hann
harnakennari í Reykjavík, en tók
prestsvígslu haustið 1898. Fyrsta
veturinn var hann settur prestur
í Svalbarðs- og Presthólapresta-
köllum, en var veittur Þórodds-
staður og Lundarbrekka vorið
1899. Það sama vor giftist hann
Ólöfu Sigtryggsdóttur frá Stein-
kirkju í Fnjóskadal, en hún lézt
haustið 1902.
Haustið 1904 fékk séra Sig-
tryggur veitingu fyrir Dýrafjarð-
arþingum og fluttist vestur að
Núpi vorið eftir. Þar var hann
svo sóknarprestur til vorsins
1938 og átti jafnan heima á Núpi
úr því. Hann kvæntist aftur 12.
júlí 1918 Hjaltínu Guðjónsdóttur
frá Brekku á Ingjaldssajidi.Og
lifir hún mann sinn. Þau eignuð-
ust tvo syni, Hlyn veðurfræðing
og Þröst stýrimann hjá landhelg-
isgæzlunni.
Séra Sigtryggur andaðist 2.
ágúst síðastliðinn og var jarðsett-
ur 9. sama mánaðar að viðstöddu
fjölmenni.
Þessi ártöl úr ævisögu Sig-
tryggs segja harla lítið um mann-
inn. Hann var á unglingsárum
nemandi Guðmundar Hjaltason-
ar og alla tíð áhugamaður um
alþýðumenntun. Hann stofnaði
skóla á Ljósavatni og rak hann
1903—1905, lýðskóla. Ungmenna-
skólann að Núpi stofnaði hann
1906, stjórnaði honum og rak
hann sem einkaskóla til vorsins
1929, að skólinn kom undir hér-
aðsskólalögin. Ævistarf sitt vann
hann því öðrum þræði sem skóla-
maður og brautryðjandi í upp-
eldismálum og mun það ekki sízt
halda nafni hans á lofti. Þó var
allt skólastarfið nánast tóm-
stundastarf hans. Enginn prestur
var honum skylduræknari um
cmbættisstörf og skólastjóralaun
sín gaf hann skóla sínum lengst-
um.
Það var tíðum hart í ári norð-
anlands þegar séra Sigtryggur
var í bernsku og æsku. Hann
mundi vel þá daga að fátt var til
matar. Bæði minntist hann vor-
dags, þegar hrossleggir, sem legið
höíðu úti í hlöðu, voru soðnir til
miðdegisverðar, og þess, að smá-
síld, þurrkuð í flekk, var höfð í
alla mata dögum saman, auk
mjólkursopa. Slíkt taldi hann
hafa verið lærdómsríkan skóla,
sem kenndi að meta verðmætin.
Honum var jafnan öll sóun þvert
um geð og því meiri raun, sem
meii’i dýrmæti voru í húfi. Því
hlaut hann að vera bindindis-
maður á tóbak og áfengi. Að eyða
fé til þess að sóa stai'fski'öftum og
lífsþreki var í hrópandi mótsögn
við alla lífsskoðun hans.
Séra Sigtryggur hafði til að
bera búhyggindi góð. Fáir munu
hafa haft lag á að gei-a meira af
litlum efnum en hann. Hann
kunni manna bezt að meta pen-
inga. En hann langaði ekki tii að
safna fé, heldur- til að láta það
gegna þjónustuhlutverki. Hann
gérði litlar kröfur til líísþæginda
og-múnaðár óg undi því glaður
að vera fátækur og lifa spai-t, ef
hann gat orðið góðu máli að liði.
En reglusamari maður og skil-
vísari í viðskiptum mun torfund-
inn.
Liðlega fertugur að aldri kom
sérá Sigtryggur til Vestfjarða.
Ymsar ástæður kunna að hafa
legið til þess, en einna helzt sú,
að hann vildi mjög gjarnan vera
í nágrenni við Kristin bróður
sinn, sem hann unni mjög og mat
umfram flesta menn, en Kristinn
fór til búnaðarstarfa vestur í
Dýrafjörð strgx að loknu námi
á Hólum 1892 og átti þar heima
úr.því. Einnig má vera að Sig-
tryggur hafi ekki til fulls fest
yndi í prestakalli sínu nyrðra
eftir missi konu sinnar, en hana
tregaði hann mjög.
Aldrei gleymdi séra Sigtrygg-
ur æskustöðvunum. Þeim var
hann alla tíð góður og ræktar-
samur sonur. Á síðustu árum átti
hann á stofuþili sínu málaða
mynd af Garðsárdal. Þó var eng-
inn betri Vestfirðingur eða sann-
ari Dýrfirðingur en hann. Hann
skildi manna bezt þá hamingju
að finna fegurð umhverfisins og
unna því. Þegar Guðmundur
Guðmundsson skáld var á ísa-
firði fengu þeir Núpsbræður
hann til að yrkja Dýrafjarðar-
kvæði sitt. Séra Sigtryggur
samdi lag við það kvæði og orti
sjálfur annað kvæði um Dýra-
fjörð undir sama lagi. Dýrfirzkur
metnaður var honum svo ríkur í
skapi, að hann undi ekki öðru en
Dýrfirðingar ættu sjálfir lag og
ljóð helgað sinni sveit, þegar þeir
vildu minnast hennar.
Eg var nemandi í skóla séra
Sigtryggs síðasta veturinn, sem
hann hafði skólastjórn. Hann var
þá fyrir nokkru hættur kennslu
að mestu, því að heyrn var tekin
að sljóvgast. Sjálfur kenndi hann
einungis söng og söngfræði. En
hann talaði öðru hvoru við nem-
endurna og flutti nokkur erindi
á laugardagskvöldum um ýmis
efni. Þar kom fram. lífsskoðun-
hans og hugsjónir. Trúin skyldi
sjást af vei'kunum, menntunin
skyldi auka manngildið og vera
undirstaða að vönduðu mannlífi
jafnframt því, sem aukin þekk-
ing og kunnátta opnuðu nýjar
leiðir.
Brautryðjandastai'f sr. Sig-
ti-yggs í í-æktunarmálum er að
sinu leyti jafn mei'kilegt og
skólastai'f hans. Hann ræktaði
gai'ð sinní Skrúð, á Núpi, svo að
löngu er orðið þjóðfrægt. Sá reit-
ur hefur oi'ðið mörgum Vest-
firðingi vakning og opinberun.
Það mun vei-a almenningsálit þar
um sveitir sem fi-am koma í orð-
um nemanda hans eins, er stadd-
ur var í heimilisgai'ði í ná-
grannasveit að kvöldi dags 2.
ágúst. Hann leit á trén, sem þar
stóðu og sagði:
„Nú dó hann í nótt, blessaður
gamli maðurinn á Núpi. Hann er
faðir alls þessa.‘‘
Séra Sigtryggur hafði ekki
stundað neitt gai'ðyi'kjunám, en
saga skrúðgai'ðanna var að hefj-
ast norðanlands meðan hann var
þar, því að Schiöth gamli var þá
kominn til Akui'eyrar. En hér
vestra sýndi sr. Sigtryggur í
vei'ki hvílík prýði og yndisbót
má vera að slíkum í-eitum og má
víða finna áhrif þess, þó í smá-
urn stíl sé.
Fyrir séra Sigtryggi var fegr-
un heimila og átthaga uppeldis-
meðal með tvöfalda þýðingu. —
Hann vissi að þjónusta til fegr-
unar og bóta hefur mannbætandi
áhi'if í sjálfu sér, jafnframt því
sem átthagatryggð og heimai-ækt
ér uppspretta staðfestu og menn-
ingai'. Hann vildi gera menn
skyggna á fegurð og ýndi nátt-
úrunnar, ekki sízt heima fyrir,
svo að þeim þætti vænt um ná-
grenni sitt og umhvei'fi og fegurð
þess fyllti hjörtu þeirra glaðri
lotningu fyrir lífi og lífgjafa.
Séra Sigtryggur var skapmað-
ur og kappsmaður mikill að
lundai'fari og mun hafa verið ör-
lyndur að upplagi, þó að honum
dygði kai'lmennska til að temja
skap sitt. Hygg eg að lundarfar
hans og sjálfstæði í skoðunum og
háttum hafi stundum orðið til
nokkui-rar ásteytingpr og enda
hneykslunar á fyrri árum, því að
hvor'ki' skorti fjör né kapp til
baráttu. Okkur nemendum sín-
um sagði hann að skapið leiddi
sig stundum til þess í fljótræði,
sem hann vildi ekki, en lítt sá eg
þó deili til þess. En hann mun
hafa talið hættulegra þroska
manna og sálai'heill að telja sjálf-
an sig öi'uggan í réttvísi en að
játa breyskleika sinn. Auðmýkt
hans var engin uppgerð, heldur
sannur ávöxtur, sem spratt af
ríkum þjónustuvilja, næmri
dómgreind og bljúgri lotningu
fyrir guði sínum. Þó að okkur
sýndist hann um margt öðrum
mönnum meiri, gleymdi hann
aldrei takmörkunum sínum.
Fjármark mitt er:
Hálft af franian vinstra, sýlt
hægra.
Tryggvi Jónsson
Garðsvík, Svalbarðsstr.
Ágæfar gulrófur
í Iieilum og hálfum
Sendum heim.
HAFNARBÚÐIN
Séra Sigtryggur var léttur í
hi-eyfingum og kvikur í spori og,1
hljóp gjarnan við fót fram í háa 1
elli. Hann var brennandi í and- ■
anurn til hinztu stundar að kalla
má. Áhugi hans á mannlífsbótum
virtist ekki geta dofnað. Það sem
gera skyldi í ræktunarmálum og
skólamálum voru ekki einangruð
viðfangsefni, heldur hluti af því
mannbótastarfi er vinna þurfti.
Stundum er sagt, að þeir, sem
guðii'nir elska, deyi ungii'. Eg
held að menn verði á engan hátt
metnir eftir langlífi. En þegar eg
hugsa um síðustu ár séx-a Sig-
tryggs, hvarflar að mér hvort
sannindi þessara oi'ða eigi ekki
við þá menn, sem eru ungir í
anda til hinztu stundar og unna
hugsjónum jafnheitt og lifa fyrir
þær fx-am í háa elli. Slíkir deyja
ungir með vissum hætti. Og
hverja myndu guðirnir fremur
elska?
Mér er það ógleymanlegt af
hve mikilli víðsýni og skilningi
séi-a Sigti-yggur talaði um þjóð-
mál og stjórnmál fram á síðustu
ár og hve vel hann áttaði sig á
því, sem var að gei-ast innan
lands og utan í þeim efnum.
Hann var einlægur samvinnu-
maður og skildi vel öfgahreyf-
ingar, sem í-eyna að efla áhrif sín
með því að bi'jóta niður allt sem
stutt getur jafnvægi og hófsemi.
Hann taldi það hlutvei'k alþýð-
legra fjöldahreyfinga, svo sem
samvinnuhreyfingar og vei'ka-
lýðshr^yfingar, að efla hófsemi
og yfettlæti í skiptum manna.
Barnavagn til sölu
‘ í Hrafnagilsstræti 24.
m sölu,
með tækifærisverði,
'ymsíf nötdðir húsmunir ‘
svo sem:
Hpover-þvoltavcl, sem ný,
Rafha-eldavél,
Borðslofuhorb,
Fjórir armstólar,
Dívan,
Borb,
Skáþar o. fl.
Til sýnis í Munkaþverárstræti
34 e. h. á langardag og sunnu-
dag n. k. — Síriii 1132 og 1955:
BÁTUR
Trillubátur, 214 tonn, með
ágætri vél, til sölu.
Sigurbur Eiríksson
Sími 2127.
ATVINNA!
Kona óskast til hreingern-
ingar á verzlunarhúsnæði.
Afgr. vísar á.
TIL SÖLU
Chvrolet vörubíll í góðu
lagi, 17 feta pallur, byggður
á grind, tvískipt drif, fimm
gíra kassi. Sérlega hentugur
bíll til fjárflutninga. Vökva-
sturtur geta fylgt.
Upplýs. í síma 1822.
ATVINNA!
Tvær stúlkur óskast til af-
greiðslustarfa. Vaktavinna.
Blaba- og sœlgcctissalan,
Ráðhústorgi 3.
! Hanrt trúði því að fólk, sem næði
rétti sínum án þess að gleyma
1 sjálft skyldum sínum eða taka
! sér forréttindi, yrði- hófsamara
og myndaði fai'sælla samfélag. Á
þeim grundvelli fylgdi hann
Framsóknarflokknum að málurn.
Hversdagslega var séi-a Sig-
tryggur glaðvær í tali og gaman-
samur og löngum heillandi
skemmtilegui'.. Hann dáði glað-
væi'ðina, þó að honum væri fátt
fjær skapi en léttúðin. Eg hygg
að öll verk og öll viðbrögð hafi
hann metið út frá ki'istilegri sið-
fræði, því að kristindómurinn var
lífsskoðun hans. Hann vann það
heit í veikindum, ungur maður,
en þó fulltíða, að hann skyldi
læi'a til prests, ef hann næði
heilsu. Hann fi'amkvæmdi síðan
guðsþjónustu í kii-kjum sinum
um áratugi, en skólastarf hans og
raunar allt hans líf var vígt
sömu hugsjón, svo að vandi er að
segja hvar guðsþjónustan tókst
bezt. Alvara hans var djúp og öll
viðfangsefni tekin föstum tökum
af miklum heilindum.
Nemendur séra Sigtryggs eru
nú allir löngu fulltíða menn og
mai'gir hnignir á efri ár. En áhrif
séra Sigtryggs ná víðar og lengra.
Þau berast fi'á manni til manns
og kyni til kyns og halda áfram
að vísa veginn til þi'oska og far-
sældar og fyllri lífsnautnar á
grundvelli samvinnu og þjón-
ustu, þjóðlegrar menningar og
átthagatryggðar og kristilegrar
lífsgleði.
Halldór Kristjánsson.
Geymsliiplássóskast
nálægt i
Upplýsingar í síma 1094
Alltaf eitthvað nýtt!
Hinir margeftirspurðu
DÖMUJAKKAR
(SKINNLÍKI)
eru komnir.
Hvítir og diapplitir.
FALLEGAR
ÐÖMUÚLPUR
úr ullarefnum, rnargir litir.
Hagkvæmt verð.
Herra
STUTTFRAKKAR
nýkomnir, allar stærðir.
FACO-FRAKKINN
væntanlegur næstu daga.
KLÆÐAVERZLUN
SIGURÐAR
GUÐMUNDSSONAR H.F.
KVENBOMSUR,
draplitar. og. brúnar.
KULDASTÍGVÉL,
draplit og brún.
INNISKÓR, ódýrir,
ýmsir litir. '
SMÁBARNASKÓR,
ýmsir litir.
OG MARGT FLEIRA.
Hvannhergsbræður
•f'ff-lítffWf****