Dagur - 09.10.1980, Blaðsíða 4

Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreiðslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaöamaöur: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf
Raunvextir og
erfiðleikar
atvinnuveganna
Atvinnufyrirtæki eiga við gífurleg
vandamál að etja um þessar
mundir — svo mikil að við liggur
að sum þeirra þurfi að hætta
rekstri. Þó að raunvaxtastefnan sé
allra góðra gjalda verð og eigi að
geta dregið úr óarðbærum fjár-
festingum, þá hefur komið í Ijós,
að fyrirtækin geta ekki hætt lán-
tökum umsvifalaust og þola ekki
þessar miklu vaxtagreiðslur.
Ástandið í þjóðfélaginu er
óeðlilegt, vegna hinnar miklu
verðbólgu. Fyrirtæki og einstakl-
ingar hafa á umliðnum árum fjár-
fest meira en góðu hófi gegnir í
þeirri vissu, að sífellt megi velta
boltanum á undan sér í óðaverð-
bólgunni. Lán hafa verið tekin í
stórum stíl, jafnvel til ónauðsyn-
legra framkvæmda og neyslu, og
greiðslum slegið á frest með nýj-
um lántökum og þannig koll af
kolli.
í dag eru einstaklingar og fyrir-
tæki einfaldlega að súpa seyðið af
of miklum og jafnvel óarðbærum
fjárfestingum liðinna ára. Nú er
ekki lengur hagkvæmt að greiða
lán með nýjum lántökum, þar sem
lánsfé er orðið mun dýrara en ver-
ið hefur. Til viðbótar kemur svo
það, að viðskiptabankarnir eru
tregir til útlána um þessar mundir.
Það er því í rauninni ekkert óeðli-
legt miðað við aðstæður, að at-
vinnuvinnurekstur og einstakling-
ar sem staðið hafa í framkvæmd-
um eigi nú við mikla erfiðleika að
etja.
En við svo búið má ekki standa.
Stöðvist atvinnureksturinn kemur
til atvinnuleysis — böls sem ís-
lendingar hafa að mestu verið
blessunarlega lausir við um ára-
tugaskeið. Raunvaxtastefnan á
rétt á sér og er raunar sú eina rétta
við eðlilegar aðstæður í þjóðfé-
laginu, en þeir fjölmörgu sem hafa
fjárfest umfram efni á síðustu ár-
um og frestað sífellt skuldadög-
unum eru nú að komast í þrot.
Þessi annars ágæta stefna
geldur nú fyrir það, að hún skuli
ekki alltaf hafa verið við lýði. Nær
allir í þjóðfélaginu hafa gengið á
lagið og séð sér hag í því að safna
skuldahala. sem rýrnað hefur í
verðbólgunni.
Það er Ijóst, að verðbólgunni
verður ekki útrýmt með raun-
vaxtastefnunni einni. Vegna erfið-
leikanna sem nú steðja að kann
að vera nauðsynlegt að lækka
vexti eitthvað, t.d. um 5%, en
áfram verður að stefna að því að
lánþegar greiði það til baka með
eðlilegum kostnaði, sem þeir hafa
fengið að láni.
Guðjón Ingimundarson hefur um árabil verið ein aðaldrif
fjöðrin í uppbyggingu íþróttamannvirkja á Sauðárkróki.
Þaö var þvi vel við hæfi að Guðjón tæki fyrstu skóflustung-
una að nýju íþróttahúsi.
Það kvað við mikiö lófaklapp þegar Guðjón hafði tekið úr Fjölbraut Gagnfræðaskólans og barnaskólans Myndir:
skóflustunguna. Við athöfnina voru m.a. bæjarstjóri, full- Guðni Bjömsson.
trúar í bygginganefnd, margir bæjarbúar og fjöldi nemenda
Fyrsta skóflustungan
Þann I. október var tekin fyrsta
skóflustungan að nýju íþróttahúsi
Grunnskólans og Fjölbrautar-
skólans á Sauðárkróki.
Húsið verður samtals 3.030 m2
að stærð, þar af er salurinn I.267
m2. Húsið verður byggt í áföngum
þannig að í I. áfanga verður tek-
inn fyrir helmingur af sal og %
hlutar af búningsklefum, ásamt
annarri nauðsynlegri aðstöðu,
samtals 1.330 m2.
í fyrsta áfanga er gert ráð fyrir
rými fyrir um 300 áhorfendur, en
um 600 í húsinu fullbyggðu.
Mikil umsvif eru og hafa verið í
byggingu skólamannvirkja á veg-
um Sauðárkróksbæjar á þessu ári.
Auk sökkla íþróttahússins verður
lokið við innréttingu nýrrar
kennsluálmu við Gagnfræða-
skólabyggingu, sem einnig er
notað af Fjölbrautarskólanum.
Þar hafa nú verið teknar í notkun
9 nýjar kennslustofur.
Verknámshús Fjölbrautaskól-
ans mun verða fokhelt á þessu ári.
Þá er einnig verið að innrétta
neðstu hæð heimavistar og verð-
ur þar rými fyrir 24 nemendur, en
þessi framkvæmd var nauðsynleg
vegna mikillar aðsóknar að Fjöl-
brautarskólanum. Samtals mun
verða varið 365 milljónum króna
til byggingar skólamannvirkja á
Sauðárkróki á þessu ári.
Hvergi grund-
völlur fyrir at-
vinnuleikhús
hér á landi
— nema til komi verulegir styrkir
Málefni Leikfélags Akureyrar og atvinnuleik-
húss norðan heiða hafa verið mikið til umræðu
að undanförnu. Vegna fjárskorts og skulda-
söfnunar var ekki unnt að hefja leikárið á
venjulegum tíma, en nú er væntanlegt fjár-
framlag frá ríkinu sem ætti að nægja til að
rekstur atvinnuleikhússins geti hafist eftir
áramótin. Rekstur atvinnuleikhússins hefur
gengið brösótt og því spurðum við Guðmund
Magnússon, formann Leikfélags Akureyrar
hvort yfirleitt væri nokkur grundvöllur fyrir
rekstri slíks leikhúss á Akureyri, þar sem
markaðurinn væri svo miklum mun minni en á
höf uðborgarsvæðinu:
— Það má raunar segja, að það
sé hvergi grundvöllur fyrir at-
vínnuleikhús hér á landi, nema til
komi einhverjir og það jafnvel
verulegir styrkir. Reykjavík og
nágrenni er undir sömu sök seld
og TVkureyri í þessum efnum.
Þjóðleikhúsið væri ekki rekið á
sama hátt og nú er gert nema með
verulegum fjárframlögum hins
opinbera. Raunar er Þjóðleik-
húsið sér á báti hvað styrkveit--
ingar snertir og ég held að ef við
fengjum hlutfallslega eitthvað í
líkingu við það sem sú stofnun
fær, yrðum við ekki í miklum
vandræðum með að reka hér at-
vinnuleikhús.
Ég tel enga goðgá þó að hið
opinbera styrki leikhúsin og þá
ekki síst hér á Norðurlandi, svo
ekki þurfi að sækja allt suður. Á
Norðurlöndunum nema styrkir
opinberra aðila til leikhúsanna
milli 80 og 90% af rekstrarköstn-
aði þeirra. Við stöndum Norður-
landabúum langt að baki í þess-
um efnum.
Guðmundur Magnússon.
— Nú hefur því verið haldið
fram, að illa gengi að samræma
atvinnuleiklist og áhugaleiklist.
Niðurstaðan hafi því orðið sú hér
á Akureyri, að á kostnað van-
megnugs atvinnuleikhúss hafi
áhugalcikhús nær alveg dottið upp
fyrir. Er þetta heppilegt?
— Ég tel að áhugamannaleik-
hús geti þrifist við hliðina á at-
vinnuleikhúsi og við höfum dæmi
um það, sem eru Leikklúbburinn
Saga og Leikfélag Menntaskól-
ans. Ég er hins vegar þeirrar
skoðunar og hef alltaf verið
harður á því, að hér verði rekið
atvinnuleikhús. Rekstur leikhúss
með áhugafólki einu saman var
orðinn ákaflega erfiður hér á Ak-
ureyri, þegar atvinnuleikhúsið
varð til. Fólk hefur einfaldlega
ekki tíma frá mikilli vinnu til að
sinna leikhúsmálum, sem taka
gífurlegan tíma. Það er hreinlega
ekki hægt að ætlast til þess til
langframa, að fólk vinni fulla
vinnu auk yfirvinnu og þurfi svo
að stunda æfingar jafnvel 3 tíma á
dag í ofanálag. Hér áður fyrr
lagði fólk mikið á sig fyrir félags-
starfið, en nú er svo margt sem
glepur, þannig að fólk gefur sér
síður tíma til félagsstarfs en áður.
Áður var hægt að ganga að fólki
vísu en nú er það mun erfiðara.
Sem dæmi má nefna, að það hef-
ur verið nokkrum erfiðleikum
bundið að fá vant fólk til að koma
fram í fyrirhuguðum kabarett,
sem settur verður upp til styrktar
lekfélaginu.
— Má ef til vill segja, að áhug-
inn dofni og fólk sé ófúsara að
leggja mikið á sig, þegar komið er
atvinnufólk jafnframt?
— Það kann að vera, en ég held
þó að svo eigi ekki að þurfa að
vera. Hafi fólk neistann á annað
borð dofnar áhuginn ekki. Ég
held að það komi alls ekki til
greina að skipta alveg yfir í
áhugamennsku á ný og teldi það
mjög mikið spor aftur á bak.
Margir góðir hlutir voru gerðir af
áhugafólki I leiklistinni meðan
hún var og hét, en atvinnuleik-
húsi er ekki hægt að líkja saman
við áhugamannaleikhús.
— Nú hefur verkefnaval og
annar rekstur leikfélagsins nokk-
uð verið gagnrýndur. Verða ein-
hverjar breytingar þar á?
— Við munum taka þetta allt
til endurskoðunar. Vafalaust má
reka þetta með meira skipulagi og
ráðdeild en verið hefur og ég og
fleiri höfum látið þá skoðun í ljós,
að við ættum að vanda mjög val
leikstjóra og verkefna og jafnvel
sleppa því að ráða leikhússtjóra í
vetur.
e
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
... að gleyma ekki geðsjúkum
Áður en ég týni ntér í ritsmíð
þessari ætla ég að koma á fram-
færi þakklæti til Kiwanismanna á
íslandi fyrir „að gleyma ekki
geðsjúkum". Alltof margir
gleyma. Of margir hafa gleymst.
Það er hafið yfir allan efa að
geðrænir sjúkdómar eru með
erfiðustu og fyrirhafnarmestu
verkefnum heilbrigðisþjónust-
unnar á íslandi eins og í nálægunt
löndum. Opinberir aðilar vita
þetta og skilja oft vanmátt sinn —
a.m.k. í orði. Þjóðin viðurkennir
þetta í verki, t.d. þegar til hennar
er leitað um fjárframlög, og
myndarlegar upphæðir hafa
safnast til þessara mála frá al-
menningi og félögum. Geðdeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akur-
eyri fékk að gjöf myndsegulband
frá Kiwanishreyfingunni á fs-
landi fyrir 5 árum. Heilalínurits-
tæki barst sjúkrahúsinu að gjöf
frá sömu aðiljum fáum árum síð-
ar. Þökk þeim sem þakka ber.
Mörg eru sporin í framfaraátt og
eftir því sem vísindi og rann-
sóknir færa okkur til betri skiln-
ings á eðli og lækningamöguleik-
urn geðsjúkdóma eins og annarra
sjúkdóma, því fleiri óleyst verk-
efni koma í Ijós. Lítum til baka
þessu til staðfestingar:
í íslenskum annálabrotum eftir
Gísla Oddsson, Skálholtsbiskup
segir svo í þýðingu Jónasar Ráfn-
ar: „Ár 1594. Kona nokkur á
Hjallasandi (þ.e. undir Jökli)
hvarf frá samvistum við annað
fólk i heilar 2 vikur; hennar var
lengi leitað og fannst hún loks í
kofa eða kytru þannig á sig kom-
in, að svo er ekki vant að vera um
þá, sem lifa við seyru. En það var
eins og hún hefði gleymt öllu
sínu, stóð hreyfingarlaus alveg
utan við sig og þagði sem steinn,
þangað til hún rétt kinkaði kolli
til þeirra sem þrábáðu hana og
áminntu". — Síðan hverfur kona
þessi úr íslandssögunni með
jafnsnöggum hætti og hún birtist.
Margir hljóta að spyrja sig að þv.
hvað gerðist fyrir og eftir þessar 2
vikur. Ekki er ólíklegt að konan
hafi haft geðklofa, þótt aðrar
skýringar geti komið til. Nú á
dögum eru margvísleg geðlyf
komin til sögunnar, en hvað
skyldi hafa verið gripið til ráðs
árið 1594? Konan hefur ekki lent
á galdrabáli, en skyldi líftóran
hafa verið kvalin úr henni á ann-
an hátt vegna fordóma og þekk-
ingarleysis? Eru veikustu geð-
sjúklingarnir mikið betur haldnir
á meðal okkar nú tæplega 400
árum síðar? Þegar á heildina er
litið er svarið hiklaust já, en sem
geðlæknir hlýtur maður að draga
það við sig að svara spurningunni
játandi á nteðan aðstöðuleysi og
takmörkuð geta sjúkrahúsa knýr
mann til að vitja sumra sjúklinga í
þrönga og óvistlega fangelsisklefa
og reyna að vinna traust þeirra
við þær aðstæður. —- Það hefur
mikið áunnist þegar litið er til
þeirra sem eru að jafnaði sjálf-
bjarga þrátt fyrir veikindi eða
meira og minna stöðug sjúk-
dómseinkenni. Valkostum þeirra
fer fjölgandi, árangur meðferðar
er batnandi með hverjum áratug.
Fordómar eyðast smátt og srhátt,
vandamálin fá réttari og betri
greiningu og þar með er leiðin
greiðari að orsökunum, vind-
höggin færri þegar höggvið skal
að rótum meinanna. Drykkjusýki
ergott dæmi um þetta.
Nýlega bárust þau válegu tíð-
indi frá Danmörk að ólöglegur
innflutningur eiturlyfja væri það
umfangsmikill að gæsluverðir
laga og réttar teldu hann vera
orðinn sér ofviða. Við skulum
vona að hér hafi árinni verið tekið
of djúpt í. Nóg er samt. Ungt fölk
í uppreisn gegn hefðum og for-
eldraárhifum er of ginnkeypt fyr-
ir spennandi eiturefnum hvers-
konar til að hægt sé að trúa því að
það lærist af sjálfu sér hvað varast
ber. Dæmin eru of mörg sem sýna
að lærdómur, dreginn af biturri
reynslu hættulegra efna, kemur
of seint. Eiturlyfjasalar eru
Brynjólfur in|>varsson.
glæpamenn sem þarf að stöðva
hvað sem það kostar. Þeir hugsa
og starfa í myrkrinu handan
dagsbirtunnar. Þar eru brugguð
launráð sem hrekkleysið sér ekki
við. Leikurinn er ójafn og dóm-
arar verða að flauta og hneppa
síbrotamenn í leikbönn.
Það leiðir aftur hugann að
samviskulausustu spekúlöntun-
um á bak við eiturlyfjasölu og
dreifingu. Getur verið að
purkunarlaus peningagræðgi af-
myndi suma einstaklingana
meðal okkar á þennan hátt? Eða
er alheimsauðvaldið þarna að
verki eins og sumir vinstri rót-
tæklingar álíta? Eða mannhatarar
sem vilja verri heim og meiri
þjáningar? Eða fólk með sjúka
hugsun sem ræður ekki sjálft yfir
gerðum sínum og lendir af tilvilj-
un í þessari „atvinnugrein" og
veit bókstaflega ekki hvað það er
að gera? Eða eru allar þessar or-
sakir að verki samtímis og fleiri
til? Allur þremillinn er til í dæm-
inu.
Að lokum skulum við líta okk-
ur nær Það sem vantar tilfinnan-
legast á Akureyri í málefnum
geðheilbrigðisþjónustunnar er
sérmenntað fólk. Akureyri hefur
ekki aðdráttarafl til að keppa við
Reykjavík í þessu efni. Ekki
ennþá. Aðdráttarafl gæti aukist
með markvissum aðgerðum sem
eru á valdi ráðamanna en ekki
almennings. Á meðan mannafla
vantar er erfitt að byggja upp að-
stöðu. Söfnum peningum, kaup-
um tækin, tæknivæðum okkur, þá
kemur sérmenntaða fólkið til
Akureyrar, segja margir. Má
vera. Ég get þó ekki varist efa-
semdum. Við höfum að vísu veður-
sæld fram yfir höfuðborgina og
kannski sitthvað fleira, en þeir
hafa líka margt fram yfir okkur
sem hefur áhrif á búsetu sér-
menntaðs fólks eins og annarra.
Við skulum samt ekki leggja
árar í bát. Næsta stóra skrefið á
Geðdeild F.S.A. er uppbygging
þjálfunar sem kostar mikla pen-
inga. Þar getur t.d. eitt áhald, eins
og hefilbekkur, skipt marga
sjúklinga höfuðmáli, verið létt
átak fyrir alntenning að fjár-
magna, en mjög aðþrengdri
sjúkrahússpyngjunni þungur i
skauti. Tökum því málaleitan
Kiwanismanna vel, nú eins og
áður.
Brynjólfur Ingvarsson
Reykhúsum
Eyjafirði
I
I
I
I
I
I
I
J
I
I
I
I
I
I
I
a
■
s
Körfuknattleiksdeild
ÆFINGATAFLA:
Þjálfari: GARY SCHWARTZ
Mánudaga:
4. fl. kl. 4,00 (Glerárskóli)
M.fl. kl. 9,00 (Glerárskóli)
Þriðjudaga:
3. fl. kl 10,00 (Glerárskóli)
M.fl. kl. 6,30 (Skemman)
Miðvikudaga:
Minibolti kl. 3,00 (Glerárskóli)
M.fl. kl. 10.00 (Skeniman)
Fimmtudag,
M.fl. kl. 9,00 (Glerárskóli)
M.fl. kl. 10.00 (Skemman)
Fimmtudaga:
M.fl. kl. 9,00 (Glerárskóli)
Föstudag.
4. fl. kl. 2,45 (Glerárskóli)
3. fl. kl. 3,45 (Glerárskóli)
M.fl. kl. 7,00 (Skemman)
Ungmennafélagió Dagsbrún varð Eyjafjarðarmeistari í knattspyrnu 1980. Mynd: á.þ.
Þór-ÍS
um
helgina
Um næstu helgi mun körfu-
knattleikslið stúdenta koma til
Akureyrar og leika tvo
æfingaleiki við Þór. Fyrri
leikurinn verður á laugardag-
inn og hefst kl. 15.00 og sá
síðari á sunnudag og hefst
hann kl. 13.30. Stúdentar hafa
á að skipa mjög snjöllu liði og
með þeim er einn Banda-
ríkjamaður, Mark Coleman.
Áhorfendur eru hvattir til
að fjölmenna I skemmuna og
fylgjast með þessum leikjum.
Efnilegur
hlaupari
GUÐMUNDUR SIG-
URÐSSON ÞJÁLFAR
LYFTINGAMENN
Á frjálsíþróttamótum á Ak-
ureyri í sumar hefir 14 ára
piitur, Jón Stefánsson (Jón-
assonar bóksala) vakið veru-
lega athygli fyrir ágætan
árangur.
Hann hefir sett I sumar 5 ís-
landsmet í 14 ára aldursflokki.
þ.e. í 1500 m hl. 4:39,0, 2000 m
hl. 6:33,5, 3000 m hl. 9:49,6, 2ja
mílna hl. 11:32,2 og í 5000 m hl.
17:53,4.
Hið síðasta varsett þ. 18. sept.
s.l. og var tími hans í 2 mílum
millitími í því hlaupi.
Miklar vonir eru bundnar við
þennan unga íþróttamann og er
þess að vænta að hann bæti enn
hinn ágæta árangur sinn með
ástundun og æfingum.
Jón Stcfánsson.
Nú s.l. viku hefur Guómund-
ur Sigurðsson margreyndur
lyftingarmaður úr Reykjavík
dvalið hér á Akureyri, og
þjálfað akureyrska lyftinga-
menn. Lyftingamennirnir
létu mjög vel af veru
Guðmundar, en hann er mjög
fær í sínu starfi og ráöleggur
m.a. hollt og árangursríkt
mataræði fyrir þessa stráka.
Blaðamaður íþróttasíðunnar
fylgdist með æfingum hjá
Guðmundi, og var hann mjög
ákveðinn við strákana, og lagði
áherslu á að þeir einbeittu sér
allt frá tánum og uppúr. Stund-
um heyrðist hann segja að þeir
lyftu ekki nógu vel með tánum,
sem virtist í fljótu bragði hlægi-
legt, en tilfellið er að ef góður
árangur á að nást verður sam-
spil allra vöðva líkamans, svo og
„símakerfi" heilans, að vera I
lagi. Á sunnudaginn héldu lyft-
ingamenn æfingamót fyrir þá er
keppa á Norðurlandameistara-
rnóti unglinga sem fram fer í
Reykjavík um næstu
mánaðamót.
Keppendur voru þrír þeir
Haraldur Ólafsson, og tvíbur-
amir Garðar og Gylfi Gísla-
synir, og náðu þeir allir mjög
góðum árangri.
Guðmundur smyr bak eins kappans með einhverskonar kraftakremi. Mynd: Ó.Á
4.DAGUR
DAGUR.5