Þjóðviljinn - 14.06.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudagur lá. júní 1950.
ÞJÓÐVILJI "N
9
Undanbrögð rikisstjórnarinnar
TAK FRÁ OSS ÞENNAN KALEIK!
í gengislækkunarlögunum,
sem Aiþingi samþykkti end-
anlega 19. marz í vetur, var
sem kunnugt er lævíslegt á-
kvæði, sem var ætlað það
hlutverk að draga úr áhuga
verkalýðsins fyrir grunn-
kaupshækkunum. Lögin bönn
uðu að vísu ekki hækkun
grunnkaups og var það af
falsmönnum gengislækkun-
arinnar talið mikið örlæti af
hálfu ríkisstjórnarinnar og
sýna velvilja hennar og rétt-
sýni gagnvart verkalýðnum
og samtökum hans. í stað
beinnar kaupbindingar var
hinsvegar sett eftirfarandi á-
kvæði í niðurlag 6. gr. lag-
anna; sem fjallar um útreikn-
ing og greiðslu vísitöluupp-
bótar þeirrar, sem lögin gera
ráð fyrir:
„Skilyrði launalækkunar
isamkvæmt þessari grein er,
a ð launagreiðslur hækki
ekki af öðrum ástæðum en
lög þessi mæla, frá því sem
þær voru 19. marz 1950 eða
samkvæmt síðasta gildum
kjarasamningi fyrir þann
dag.“
Með þessu ákvæði var
verkalýðnum sagt: Þú skalt
velja í milli þess að sætt-a
þig við þá vísitölu, sem rík-
isstjórnin skammtar á móti
allri kjaraskerðingu gengis-
lækkunarinnar, en hána
færðu aðeins með því að
halda grunnkaupinu ó-
breyttu; eða leggja út í kaup-
hækkunarbaráttu og afsala
þér þar með vísitöluuppbót-
inni.
Þannig hugðist ríkisstjórn-
in og sérfræðingar hennar
koma í veg fyrir grunn-
kaupshækkanir eða torvelda
þær að minnsta kosti. Stéttar
félögum verkalýðsins, sem
legðu í kauphækkunarbar-
áttu til þess að rétta hlut
meðlima sinna, skyldi refsa
með því að svifta þau rétt-
inum til vísitölunnar.
Að vonum mæltust gengis-
lækkunarlögin í heild illa
fyrir meðal launþega, svo
stórfellda kjaraskerðingu
sem þau höfðu í för með
sér. En þó munu fá eða eng-
in ákvæði þeirra hafa komið
ver við fjölda verkalýðsfé-
Iaga, sem ekki höfðu gætt
þess að færa kaupgjald sitt
fyrir- gildistöku laganna til
samræmis við það bezta, sem
samningsbundið var í hverri
starfsgrein. Hlaut þessi
grímuklædda kaupbinding að
koma enn ver við þau félög,
en félögin sem búa við
skárstu kjörin.
Það var ekki laust við
kaldhæðni, að þessi „bless-
un“ -ríkisstjórnarinnar hitti
fyrst og fremst meðlimi þeirra
jfélaga, sem búa við stjórn og
jfor'ustu fylgismanha aftur-
fjféddsins, sem -ábyrgt er fyfir
gengislækkunarlögunum ogl
öllum afleiðingum þeirra. En
ríkisstjórnin og lið hennar á*
þingi var svo visst um ágæti
og gagnsemi þessa dulbúna
kaupbindingarákvæðis, að
allar tillögur um afnám þess
voru kolfelldar á Alþingi við
meðferð málsins.
Að vonum vakti þessi af-
greiðsla réttláta reiði og and-
úð verkalýðsins. Mun ríkis-
stjórnin hafa orðið þess vör
og talið óhjákvæmilegt að
taka málið til nokkurrar end-
urskoðunar til þess að draga
úr megnustu óánægjunni og
gera tilraun til þess að bjarga
sér frá þyngstu áfellisdóm-
unum a. m. k. um stundar-
sakir.
Árarígurinn af þessum heila-
brotum ríkisstjórnarinnar
varð sá, að hún sá sér ekki
annað fært en að flytja og fá
samþykkt á Alþingi frum-
varp um breytingar á „við-
reisnarlöggjöf“ sinni. Sam-
kvæmt því skal það „ekki
varða missi vísitöluuppbót-
arj þótt verkalýðsfélag færi
kauptaxta sinn til móts við
vegið meðaltal kauptaxta ó-
faglærðra verkamanna, þó
ekki yfir 3 kr. grunnkaup á
klukkustund.“
Ennfremur er það ákvæði
í frumvarpi þessu, að „standi
yfir vinnudeila eða samninga
umleitanir við gildistöku lag-
anna, skal það talið jafngilt
kjarasamningi fyrir 19. marz
1950, ef deiluaðilar semja síð-
ar um kaupgjald, sem sannan
lega lá' fyrir sem fast tilboð
frá atvinnurekendum fyrir
þann dag“.
Með þessu ákvæði öðluðust
þrjú félög, sem sömdu um
kauphækkun eftir 19. marz
s. 1. lagalegan rétt til hugs-
anlegiar vísitöluupprbótar,
en þessi félög eru: Flugvirkja
félag íslands, Bakarasveina-
félag íslands og verkalýðs-
félagið Hörður 1 Hvalfirði.
Samkvæmt hinu ákvæðinu
fengu 39 verkalýðsfélög laga-
legan rétt til vísitölugreiðslu
þótt þau færi kaupgjald sitt
til móts við hið svonefnda
vegna meðalt. sem fundið er
með því að margfaldci meðlima
tölu hvers félags með kaup-
taxta þess og deila síðan
meðlimatölu allra félaganna
í summuna af þeirri útkomu.
Hinsvegar eru 35 verkalýðs-
félög með kr. 3,00—3,08 í
grunnkaup (samþv. gömlu
reglunni). í þeim hópi er t.d.
Dagsbrún og önnur stærstu
félögin í samtökunum. Fram-
takssemi óg dugnaðar þess-
ara félaga í kaupgjaldsbar-
áttunni verða nú þau félög
aðnjótandi, sem aftur úr eru,
eins og jafnan áður. Er þess
nú að vænta, að þau félög
sem eru með kaupgjald sitt
undir hinu vegna meðaltali,
dragi ekki lengur en óhjá-
kvæmilegt er, vegna upp-
sagnarákvæða, að hækka
kaupgjaldið eins og nú er
komið, svo auðvelt ætti
það að vera.
Þetta undanhald ríkis-
stjórnarinnar getur þó ekki
á nokkurn hátt bætt fyrir
þá stórfelldu árás hennar á
lífskjör alþýðunnar, sem felst
í gengislækkun krónunnar og
afleiðingum hennar. Smá-
vægileg ■ kauphækkun hjá
dreifðum og fámennum
verkalýðsfélögum hingað og
þangað um landið og marg-
fölsuð „vísitala11 ríkisstjórn-
arinnar, sem reyndist aðeins
5 stig fyrir maimánuð, veg-
ur smátt á móti þeim gífur-
legu verðhækkunum á Öllum
lífsnauðsynjum almennings
sem dag hvern dynja á heim-
ilum verkamanna og annarra
launþega. Til þess að bæta
það upp þarf annað og meira.
Undir þá baráttu þurfa nú
samtökin í heild að búa sig
á grundvelli verkalýðsráð-
stefnunnar, sem markaði
leiðina svo skýrt sem verða
mátti, bæði í kaupgjaldsmál-
unum og þeim þjóðmálum
öðrum, sem afkoma og fram-
tíð alþýðunnar byggist á að
séu tafarlaust tekin nýjum
og öðrum tökum en verið
hefur síðustu árin.
g. v.
Iðulega ber það við, að rödd
þess sem er að tala í útvarp
vórt, eða lagið sem þar <v
verið að leika, fær á sig næsta
annarlegan blæ, dvínar smám
saman og þagnar loks alveg,
en við taka gríðarlegir skruðn-
ingar, vofeiflegt ískur, firnaháir
hvellir og önnur ófögur há-
reysti. Eftir nokkrar mínútur
linnir þessum dynkjum og þul-
urinn biður hlustendur afsök-
unar á hlénu, sem hafi stafað
af smávægilegri rafmagnsbilun.
Slík hlé eru svo hversdagsleg
að naumast tekur því að minn-
ast á þau á prenti, enda segja
fróðir menn að íslenzka ríkis-
útvarpið sé í þann veginn að
verða heimsfrægt fyrir allskon-
ar truflanir og rutl; en því að-
eins er á þetta drepið hér, að
útvarpshlustendur, sem eru þó
ýmsu vanir, hafa nú orðið fyrir
nýrri reynslu. sem gerir brest-
anda brak af völdum smávægi-
legra rafmagnsbilana allt að
því æskilegt.
Reynsla þessi hófst í septem-
ber í fyrra, ef ég man rétt.
Fyrrverandi rakari og núver-
andi forseti og æðsti prestur
félags þess sem heitir Alvara,
tók allt í einu að lesa frumort
Ijóð í útvarpið með miklum
fjálgleik og óþrotlegri kurt,
eins og við mátti búast af jafn
gerhelgum manni. Hlustendur
munu yfirleitt hafa talið
að óðmæringur þessi hefði
verið kvaddur að hljóðnem-
anum til að auglýsa á
Vestrænt lýðræði
Landráðablaðið Landvörn er gefið út á kostnað
ýmissa þeirra atiðmanna sem nú stjórna landinu. 1 því
blaði birtast eftirlætishugrenningar valdaklíkunnar, og
oft er þar sagt fyrir um þau ætlunarverk sem síðan
koma fram.
Nýjustu óskir klíkunnar sjást glöggt í grein eftir
annan ritstjórann, Helga Lárusson, í síðasta tölublaði
landráðablaðsins. Fer hér á cftir kafli úr grein hans,
þar sem hún er einkar táknræn fyrir raunverulegar
skoðanir þeirra manna sem hæst hrópa um „vestrænt
lýðræði“.
„Stjórn Astralíu hefur nú hafið
þá einu réttu aðferð, sem allar
lýðfrjálsar þjóðir ættu tafar- ^
laust að beita gegn fimmtu her ,
deildinni, það er að banna ,
kommúnistana og alla starf
semi þeirra með öllu, hvort sem
þeir birtast undir réttum nöfn-
um eða blekkiiigarheitum.
Kommúnistar eru hættulegustu
glæpamenn hvers lands. Hverju
frjálsu landi ber því skylda til
áð láta þyngstu dóma fyrir stór
glæpi dynja á þeim. Þar með er.
aðeins notað þeirra eigið vopn,
enda er það eina örugga vopnið,
sem bítur þá, alveg eins og ill-
þýðið í gömlu þjóðsögunum okk
ar.
Á Islandi er ekkert gert enn-
þá til að verjast eyðingaröflum
þessum, eða hindra starfsemi
þeirra. Stórveldi héimsins telja
sér áríðandi af öryggisástæðum
að víkja kemmúnistum úr öll-
um trúnaðarstörfum. Hér á Is-
landi vaða kommúnistarnir
,uppi óhindraðir í flestum eSa
öllum opinberum stofnunum og
í fjölda fyrirtækja. Skólar
landsins eru líka flestir gegn-
smognir af „möðkum'1 þessum.
Hér getur því nagdýrsiðjnn
haldið áfram óhindruð, eftir
fyrirskipunimi yfirboðanna í
austri. Hver trúir því, að ls-
land hafi sérstöðu þanpig, að
hér sé ekki að óttast eyðilegg-
ingarstarfsemi kommúnist-
anna? Því getmr enginn trúað,
sem hefur opin augun og óbrjál
aða skynsemi. Hér er hættan
vissulega meiri en nokkurs
staðar á byggðu bóli. Við ís-
léndingar erum minnsta þjóðin
algjörlega varnarlaus og fá-
tæk. Hér má þvi ekki dotta,
Framhald á 7. síðu.
eftirminnilegan hátt menning-
arviðhorf þeirra höfðingja
sem dagskránum stjórna, en
sumir einfeldingar bjuggust
þó fastlega við því, að þulur-
inn bæði landslýð afsökunar á
svo stórfelldri truflun, og lcti
þess getið um leið, að hún hefði
stafað af bilim í útvarpsráði.
Auðvitað var engin afsökun
fram borin, og sennilega mundi
öngvum hafa dottið í hug að
kvarta undan þessu tiltæki' út-
varpsráðs, ef forseti Alvöru
hefði ekki verið leiddur að hljóð.
nemanum að nýju, ekki einu
sinni á þessu ári, heldur þrisv-
af, cg látinn lesa upp nokkra
metra af frumortum kvæðum
með æfintýralegum hátíðleik og
fágætum raddþunga. •
Nú fer því víðs fjarri, að ég
vilji' á nokkurn hátt hnýta í
þann helga mann sem hér á
hlut að máii, því að kvæði hans
munu vera prýðilega fallin til
upplestrar á félagsfundum I
Alvöru og njóta þar ugglaust
mikilla vinsælda. Þess eru ófá
dæmi að fimustu skeggskerar
hafi hiaupizt frá hnííum sínum
og klippum og tekið að stunda
frjálslegri iðju, svo sem anda-
kuk', eftirhermur, spámennsku,
heimsendaboðun, kraftaverk
eða flatrím, jafnvel allt þetta
í senn, og dregið að sér viðeig-
andi hirð til að standa undir
fyrirtækinu, einkum lata for-
stjóra, angurværar meykerling-
ar og óhamingjusamar heldri-
mannafrúr um fimmtugt. Hitt
er aftur á móti fátítt í siðuðu
þjóðfélagi, að stjórnendur
æostu menntastofnana leiði
slíka hiaupasveina í öndvegi og
reyni þannig að telja gervallri
þjóðinni trú um, að þeir séu
eitthvert dæmalaust metfé,
einhverjir óskaplegir snilling-
ar og spekingar. En Islending-
ar eru um margt sérkennilegir
eins og allir vita. Þótt undar-
legt megi virðast færist það
mjög í vöxt að stjórnarvöld
vcr, þjónar þeirra og faldber-
ar liampi þvílíkum lýð, dásami
hann með blíðu brosi og veiti
honum margskonar vegtyliur,
en kappkosti jafnframt að níða
skóinn ofan af sumum beztu
skáldum vorum, rithöfundimi
~rr menntamönnum. Til dæmis
er það einkar táknrænt, að
fáum dögum eftir að forseti
Aivöru, barún Ljóssins og sendi
bpði Raddarinnar fékk að
undir sig bljoðnema iikis
útvarpsins í annað eða þriðja
sir.n á þessu vori cg þreyta
um liríð ákafan leirslátt, þá
vom tvö frábær Ijóðskáld sett
h';á erm einu sinni við úthlutun
fiár þess sem varið er til
styrktar fögrum listum og bók-
menntum.
Ég hef að vísu litla trú á því
að forystuliðið í útvarpsráði
kæri sig um að heyra óskir
hlustenda, en þó langar mig
ið bera fram við þá auðmjúka
bæn, því hver veit nema hóg-<
Framhald á 7. siðu. v