Þjóðviljinn - 06.03.1959, Blaðsíða 6

G) — JÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 6. marz 1959
þlÚÐVILIINN
Útccefand*- Sameininsja^flokVur albýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.). — Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. —. Blaö^menn: Asmundur Sigurjónsson, Guðínundur Vigfússon.
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
Friðbjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
ereiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur. — Áskriftarverð kr. 30 á mánuði. — Lausasöiuverð kr. 2.00.
Prentsmiðja Þjóðviiians.

Hernámsmálin
■ T úðvík Jósepsson rakti s.l.
sunnudag í grein hér í blað-
inu tilraunir þær sem Alþýðu-
bandalagið gerði til þess að fá
Alþýðuflokkinn og Framsokn-
arflokkinn til þess að standa
við loforð sín um brottför hers-
ins meðan vinstri stjórnin var
við völd. Máþð var tekið upp
æ ofan í æ bæði munnlega og
skriflega, á ríkisstjórnarfund-
um og í sérstökum samning-
um við forsætisráðherra; jafn-
framt var máiinu fylgt eftir
með eindregnum kröfum al-
mennings sem rn. a. komu mjö/f
skýrt fram í sambandi við
fundi samtakanna „Friðlýst
land“. Hefur andstaða almenn-
ings gegn hernáminu sjaldan
verið víðtækari og afdráttar-
lausari en einmitt í tið vinstri-
stjórnarinnar, eftir að Bretar
höfðu gert hernaðarárás sína
á ísland og. í ljós kom að
„■erndararnir” voru banda-
raenn árásarflotans og sýndu
engan lit á að standa við frum-
stæðustu skuldbindingar sínar.
Voru þá gerðar einróma álykt-
anir um tafariausa brottför
hersjns í fjölmörgum félaga-
samtökum um land allt og
sfóðu að þeim menn úr öllum
flokkum, Sjálfstæðisflokknum
ekki síður en öðrum. En allt
kom fyrir ekki. Ráðamenn Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins reyndust staðráðnir
í því að svíkja þá ályktun Al-
þingis sem þeir höfðu sjálfir
borið fram og hagnýtt á hvað
ósvífnastan hátt í kosnjngun-
um 1956.
/\lí saga hernámsins einkenn-
” ist af slíkum undirferlum
og svikum. í kosningunum 1946
sóru allir frambjóðendur (nema
einn) að standa fast gegn á-
sælni Bandaríkjanna; eftir
kosningarnar var Keflavíkur-
samningurinn gerður. í kosn-
ingunum 1949 sóru allir fram-
bjóðendur að aldrei skyldi hér
vera her á friðartímum og
■æðstu ráðamenn þeirra undir-
rituðu um það hátíðlega yfir-
lýsjngu; eftir kosningarnar var
bandaríski herinn kallaður inn
í landið. Allir ráðamenp her-
námsflokkanna eiga sér sína
pe-rsónulegu svikasögu í sam-
bandi við hernámsmálið; t. d.
gleýmast ekki sjálfstæðisræður
manna eins og Gunnars Thor-
oddsens og Sigurðar Bjarna-
sonar og niðurlæging þeirra á
eftir. Framkoma leiðtoga Al-
býðuflokkjjns og Frámsóknar-
flokksins í tfð vinstrfstjórn-
arinnar er vissulega í samræmi
við langa hefð; þegar þjóð er
svikin er það ævinlega gert
með kossi undirferla og pretta.
Fn það er fróðlegt að athuga
■*-* hvernig hernámssinnar
bregðast við svikum sínum.
Hinar algeru vanefndir vínstri
stjórnarinnar á loforðinu um
brottför her^jns hafa orðið
Sjálfstæðisflokknum, hinum op-
inskáa hemámsflokki, tilefni
til sérstakra árása — á Al-
þýðubandalagið! Morgunblaðið
hefur varazt allar árásir á Al-
þýðuflokkinn og Framsóknar-
flokkinn af Jiessu tilefni, í-
haldið hefur algerlega setið á
sér að snotta hernámssamherja
sína fyrir að hlaupast undan
merkjUm fyrir siðustu kosn-
ingar og undir þau aftur þeg-
ar að kosningum loknum. Árás-
unum hefur yerjð beint gegn
Albýðubandalaginu einvörð-
ungu, og undir l)au hafa Al-
þýðuf'okkurinn og Framsókn-
arflokkurinn auðvitað Itekið,
einkanlega Alþýðublaðið af
mikilli áfergju. Af öllum þess-
um áróðri skyldu menn ætla
að það hafi verið Alþýðubanda-
lagið sem sveik í hernámsmál-
inu; Framsókn og Alþýðuflokk-
ur hafi viljað standa við heit
sín en ekki fengið því ráðið
fyrir ofríki kommúnista!
fpilgang'urinn theð þéssum á-
*■ róðri er ’ auðvitað sá að
reyna að rugla hernámsand-
stæðinga og sundra þeim, valda
svartsýni og vonleysi. Og í því
sambandi er það mjög lær-
dómsríkt áð blað það sem
kenpir sig við „frjálsa þjóð“
hefur algerlega fylgt áróðurs-
forskrift Morgunblaðsins og Al-
þýðublaðsins, og er það í
fyllsta samræmi við fyrri af-
stöðu þeirra manna sem að
því blaði standa. Með þessari
áróðursaðferð er jöfnum hönd-
Um verið að reyna að bjarga
hinum updvísu svjkurum und-
an ábyrgð verka sinná og búa
í haginn fyrir frekari ásælni
Bandaríkjamanna hér á landþ
Tímabj] vinsfri stjórnarinnar
varð þrátt fyrir ál’t skeið
sföðvunar og undanhalds i her-
námsframkvæmdúm, en nú
hugsa herstjórn og hermangar-
ar sér sannarlega til hreyfings
ó nýjan leik. Þróunin er nú
sem fyrr kómin úndjr sam-
heldni hr'rnámsandstæðinga og
st'mks einá hernámsandstöðu-
ftokksins í kókojhgum ■ þeim
sem verða á þessu sumri.
Minn ótrúi þjónn!
Þegar tituprjónamir höfðú
lengi ekki verið færðir til á
Evrópukortinu á veggnum í
skrifstofu þinni í Lækjargötu á
hinum skuggalegu, ábyrgðar-
fullu tímum, haustið 1941, þá
sá ég fram á, mér til sárrar
hryggðar, að ég gæti ekki not-
ast við þig lengur sem sér-
fræðing minn í díalektískri al-
þjóðapólitík og strategiu. Þá
voru aðrir sérfræðingar minir
i fuilum gangi og gáfu tiðar
skýrslur. Meira að segja Tegdór
gamli Friðriksson og jungfrú
Guðný Lynge gáfu langar og
yfirþyrmandi skýrslur. Því á-
takaniegri varð mér útáþekju-
skaour þinn i þinni ábyrgðar-
miklu stöðu, svo að ég sá mér
ekki annað fært en að víkja
þér úr embættinu. Mér leiddist
að burfa að eera það. því að ég
fann, að þér féll þetta mjög
mjður. Það var eins og þú
losnaðir frá fastri og ilmandi
rót og gsrðist lausingjalegur og'
valsandi í fasi. En sannleiks-
leitarinnar vegna og alvöru
tímanna gat ég -með eneu móti
réttlætt það fyrir sjálfum mér
að láta þig sitja lengur. En ég
hugsaði mér að líta til þín
seinna með einhvern glaðning,
ef atvikin féllu þér í hag.
Svo liðu timamir þangað til
í júní mánuði 1949. Þá átum
við um skeið saman i Næpunni.
Þar gerðist það einn dag, að
þú s’agðir mér þá sögu, að þú
hefðir séð sjóskrimsli vestur
í Grundarfirð'i. Sú frásögn þín
var mjög skýr og traustvekj-
andi. Nú var eirrs og skint hefðí
um big frá embættist.íð binni
í díalektiskri alþjóðapólitik og
strategíu.
Þarna er hægt að hafa gagn
af Jóni, hugsaði ég, og þar sem
þú varst eini maður þeirra,
sem ég þekkti persónulega, er
séð hafði sjóskrímsli, þá brá ég
á það ráð að gera þig að sér-
fræðingi mínum í monstrologíu
(skrímslafræði).
Þú þáðir embættið og gekkst
undir eftirfarandi skuldbind-
ingar: Að safna öllu, sem til
væri á íslenzku prenti um
hvers konar skrímsli, bæði í
líki manna og dýra og sköp-
lags, sem hvorki virtist manns
né dýrs, úr sjá, ám, stöðuvötn-
um og á þurru landi. Að spyrja
menn spjörunum úr, hvar sem
leiðir þínar lægju eða þú dveld-
ist hér á landi og í öðrum,
Rússland ekki undanskilið.
Loks veittir þú mér ádrátt fyr-
ir að halda þig í grennd við
nafnkunnar skrímslastöðvar í
sumarfríum þínum og horfa
með árvekni og gaumgæfni. til
skrímsla. Þú virtist hafa skýr-
an' skjlning á þessum starfa
og' sjá glögglega gagnsemi hans
fyrir landsins Zoologíu og
hugsanlega fræðslu um mater-
ilísasjónir supematuraj.
Enn liðu tímamir, og þú
lézt ekkert til þín heyra. Það
er engin furða, hugsaði ég í
frómri trú minni á vandvirkni
mannfólksins. Verkefnið er
mikið. Hann ætlar að draga
saman mikið efni og vanda
skýrslugjöf sína.
En þegar liðin vom sex ár,
]já fór ég að hugsa sitt af
hverju. Þá gekk ég á fund þinn
og krafðist skýrslu. En hvað
kemur þá upp úr kafinu? Þú
hafðir ekk'i bætt við þig einu
einasta skrímsli frá því 1949,
ekki litið í bók innihaldandi
frásagnir af skrímslum, ekki
innt nokkum mann eftir
skrímsli og sýndist hafa var-
ast að koma nærri kunnum
skrímslastöðvum. Og skilning-
ur þinn á því, hvað skrímsli
væru. var nákvæmlega eins
enginn og hann hafði verið í
júnímánuði 1949.
Þetta voru svo glórulaus
svik í embættinu, að ég var
staðráðinn í að reka þig og
jafnvel að fó Ragnar til að
flytja mál á þig fyrir vísvit-
andi embættissvik og svívirðu
við sannleiksleitina, og hafði
hugsað mér að biðja GJzur og
Jónatan að dæma þig til
þyngstu refsingar, ef málið
gengi til hæstaréttar.
En þá bjargaði það þér frá
opinberri niðurlægingu, að þú
varst orðinn bólfastur í Tjarn-
argötu 20 og farinn að heyra
einkennilega reimleika í hús-
inu, svo sem opnaða hurð þar
sem engin hurð var, en hafði
verið áður. Þetta fannst mér
einkar fræðandi fyrirbrigði og
fór enn að hugsa: Kannski Jón
skinnið geti orðið þarna að
liði. Og nú réðst ég í að gera
síðustu tilraunina, glapinn af
trú minni á guðdóminn í mann-
inum, og dubbaði þig upp í
sérfræðing minn i innanhús-
reimleikum, og ekki meira á
þig lagt en að rannsaka reim-
leikana í þessu eina húsi. Nú
þarf Jón ekki að líta í bók,
ekki að spyrja Pétur og Pál,
ekki að ferðast, aðeins að
hlusta og horfa og læðast um
húsið, þegar svo bæri undir,
hugsaði ég. Þú tókst við emb-
ættinu og loíaðir að standa
þig vel.
Eftir þessa embættisveitingu
kom ég öðru hverju í Tjarnar-
götu 20 og bað þig um skýrslu,
því að nú var skammt að fara
og málefnið æsandi merkilegt.
Þetta leit efnilega út í fyrstu,
en ekki leið á löngu, áður en
sótti í gamla horfið, Þú gafst
alltaf sömu skýrsluna og bætt-
ir engu við þig. Ég gekk úr
skugga um, að þetta stafaði
ekki af reimleikaskorti í hús-
inu, heldur af gömlu karakter-
lympunni: leti og hirðuleysi í
embaettinu. Þú sofnaðir á verð-
inum, þegar þú áttir að vaka
og hlera. Þú hafðir ekki nennu
i þér til að sefa Þig í að horfa.
Og þú gazt ekki mannað þig
unp í að skrenna niður á næstu
hæð, þegar þú heyrðir hurðar-
lausu dyrnar opnaðar eða
gengið um gólfið. Og bú sýnd-
ist engan áhuga hafa á því að
sannreyna, hvort sum þau
h’jóð, sem bú heyrðir, stöfuðu
frá reimlejkunum eða ein-
hverju náttúrlegu í húsinu.
Það kvað meira að seeja svo.
rammt að sinnuleysi bínu, að
þú nenntir ekki að gera þér '
grein fyrir, hvort hræringarnar
voru inni í húsinu eða úti í
garðinum. Og mikið fannst,
mér sérfræðingsdómur þinn
verða mjósleginn. þegar einn
ótíndur húsamálari, sem kom
nokkrum sinnum í Tjamargötu
20 af tilviljun, skynjaði þar
fleiri undur en þú. sem þar
hafðir haft þrásetur árum sam-
an og setið í reimleikaembætti.
Nú var umburðarlyndi mitt •
við frammistöðú þíná gerisam-
lega þrotið og ég búinn að af-
ráða að reka þig úr embætt-
inu og taka þig aldrei í mína
þjónustu framar. En þá hljóp
á snærið hjá þér. Að mér alvég
óvörum kom mjög draugaleg
skýrsla, og trú mín á guðdóm-
jnn í manninum fékk nýjan
ljóma: Það hafði tvisvar verið
skrúfað frá miðstöðinni um há-
nóf.t og hita lúeypt um allt
húsið. Nú eru Jón og eilífðai’-
verumar að komast i stuð,
hugsaði ég og frestaði burt-
rekstrinum. En einhvemveginn
fór það svo, að ekki vildi
skrúfast frá miðstöðinni í
þriðja sinn. þó að draugar séu
annars vanir að ■ hætta ekki
fyrr en þeir ei'u búnir að gera
teiknin þrisvar, óg þú sýndist ;
ekki hafa orðið fyrir neinni
vakningu af þessari öflugu á- ■
minningu.
Svo dundi sú skelfing yfir,
sem steindrap þig í embættinu.
Sá óforbetranlegi skálkur gegn
eilífðarmálunum, þu pu Kjart-
an Helgason, hafði hangið yfir '
einhverju ónytjúngsföndri í
kompu sinni næturnar sem
skrúfað var frá miðstöðinni, og
nú varð það uppvíst, eftir
sjálfs hans vitnisburði, að það
var hann, sem' hafði skrúfað
frá til að fá hita á sinn of-
aukna kropp í þessu húsi, fnér
liggur við að' ségja: í þessum
heimi. Svo sinnulaus varstu og
rotsofandi í embættinu, að
þetta hafði alveg farið fram:
hjá þér, en fúllyrtir við sánn- :
leiksleitandann, að fráskrúfun-
in hefði verið yfímáttúrleg. •
En svo sanngjarn er ég þó
í þinn garð, þrátt fyrir öll þín
embættissvik, að ég gef gmn •
þínum nokkurn rétt í Jrví, að
nefndur Kjartan hafi logið
þessu upp á sig til að ófrægja
þig og mig og éilifðarmálin. En
lýgur hann því þá líka. sem
hann hefur sagt mér í trúnáði,
að hurð i húsinu hafi hrokkið
upp á gátt fyrir fraínan nefið
á honum. þegar hann ætlaði
að fara áð opna hana, í drag-
Framhald á 11, síðu
3'igjf lii
cJófoS
frá Þórbergi Þóröarsyni.
SOMtfl